Κλάδεμα δέντρων ελιάς : Μια μεγάλη παρεμβατική πρακτική με ιδιαίτερη πολυπλοκότητα

Η εφαρμογή ορθών τεχνικών/πρακτικών αποτελεί αναμφισβήτητα το μυστικό του σωστού κλαδέματος, το οποίο ωστόσο διαφοροποιείται ανάλογα µε την ποικιλία, τη φυσιολογία του δέντρου, ακόμη και του χωραφιού, αλλά και τα εδαφοκλιματικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζει σήμερα ο ελαιοπαραγωγός για να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα, προστατεύοντας παράλληλα την παραγωγή του. Το κλάδεμα της ελιάς αποτελεί την πιο παρεμβατική πρακτική μετά την εγκατάσταση των ελαιοδέντρων. Επίσης χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πολυπλοκότητα στην εφαρμογή του, καθώς διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ ποικιλιών αλλά και για την ίδια ποικιλία ανάλογα με τα εδαφοκλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής, τη γενική εικόνα του χωραφιού, τις υπόλοιπες καλλιεργητικές πρακτικές αλλά και τον συνολικό σχεδιασμό του συστήματος διαχείρισης.  
Σε ελαιόδεντρα που έχουν διαμορφωθεί στο επιθυμητό σχήμα, κύριο μέλημά μας είναι να έχουμε ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας, αποφεύγοντας την παρενιαυτοφορία. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να εφαρμόζουμε ισορροπημένη λίπανση και άρδευση όπου χρειάζεται αλλά κυρίως να αφαιρούμε μέρος της βλάστησης τον χειμώνα ή την άνοιξη πριν τη χρονιά που περιμένουμε μεγάλη παραγωγή, ώστε να μην εξαντληθεί το δέντρο και να μπορεί εκτός από το να θρέψει τους καρπούς, να παράγει και νέα βλάστηση που θα καρποφορήσει την επόμενη χρονιά. Ειδικά για την παραγωγή βρώσιμης ελιάς, απαιτείται εξειδικευμένο κλάδεμα, καθώς στόχος είναι η αύξηση της παραγωγής καρπού ανά δέντρο αλλά και η ρύθμιση μεγέθους του καρπού ώστε να επιτευχθεί καλύτερη ποιότητα και υψηλότερη τιμή διάθεσης του προϊόντος. Επίσης, στο κλάδεμα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διευκόλυνση της συγκομιδής, ώστε να ελέγχεται το ύψος του δέντρου. Ειδικά η ποικιλία Καλαμών, που παράγει ζωηρή και ορθόκλαδη βλάστηση, χρειάζεται συστηματικό κλάδεμα για να διατηρηθεί χαμηλά και με πολλούς παραγωγικούς βλαστούς, ομοιόμορφα κατανεμημένους στην κόμη του δέντρου. Προτιμάμε να κάνουμε μεγάλες τομές πριν τις μικρές, κλαδεύουμε απλά και γρήγορα γιατί το κόστος είναι πιο σημαντικό από την εμφάνιση. 
Πραγματοποιούμε βαρύ κλάδεμα κρατώντας μέρος της κόμης ή τον βασικό σκελετό του δέντρου. Η επιλογή των τομών που θα κάνουμε εξαρτάται από τη συνολική εικόνα του δέντρου και συγκεκριμένα από το ύψος διασταύρωσης των βραχιόνων, από την κλίση τους, από την ποιότητα της βλάστησης και άλλους παράγοντες. Γενικά, μπορούμε να καρατομήσουμε τους βραχίονες και να έχουμε γρήγορη αναβλάστηση και ανάκαμψη της παραγωγικότητας, κρατώντας τον σκελετό του δέντρου. Πρακτικά, το πιο πιθανό είναι να μην έχουμε ένα καλοσχηματισμένο σκελετό με τους βραχίονες που θέλουμε και να χρειαστεί να προσαρμόσουμε το κλάδεμα, κρατώντας μέρος των κλαδιών που μπορούν να αξιοποιηθούν και αφαιρώντας άλλα κλαδιά που δεν ταιριάζουν στο σχήμα που θέλουμε να δώσουμε στο δέντρο. Στην περίπτωση πολύ ψηλών δέντρων, μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα σχέδιο σταδιακής ανανέωσης του δέντρου, κρατώντας τον χαμηλότερο βραχίονα με τη βλάστηση που φέρει και αφαιρώντας τους ψηλότερους βραχίονες, ώστε να χαμηλώσει το δέντρο και να ευνοήσουμε τη δημιουργία νέας βλάστησης χαμηλότερα. Σταδιακά, από τη νέα βλάστηση, διαμορφώνουμε το δέντρο επιλέγοντας τους κατάλληλους βραχίονες. Ανά πενταετία, μπορούμε να αφαιρούμε τον ψηλότερο βραχίονα για να επιτύχουμε σταδιακό χαμήλωμα του δέντρου, χωρίς κενές περιόδους από άποψη παραγωγής καρπού και ελαιολάδου.  
Σε δέντρα που έχουν ελάχιστη παραγωγή καρπού και γενικότερη εικόνα εγκατάλειψης που προσομοιάζει με δασική βλάστηση, απαιτείται αυστηρό κλάδεμα αναγέννησης του δέντρου για δημιουργία νέας υγιούς βλάστησης. Το δέντρο καρατομείται με αλυσοπρίονο στο τέλος του χειμώνα, με μια μεγάλη τομή στον κορμό ή στη διασταύρωση των βραχιόνων. Η καρατόμηση πρέπει να γίνεται ψηλότερα από το σημείο εμβολιασμού, αν το δέντρο είναι εμβολιασμένο. Όταν αυτό το σημείο δεν είναι εμφανές ή δεν είμαστε σίγουροι αν το δέντρο είναι αυτόρριζο ή εμβολιασμένο, κλαδεύουμε σε ύψος 1,5-2 μέτρων από το έδαφος. Όλη η κόμη του δέντρου, όλα τα κλαδιά απομακρύνονται. Η τομή πρέπει να είναι λεία και με μικρή κλίση για να απομακρύνεται το νερό της βροχής. Η επιφάνεια της τομής καλύπτεται με ειδική αλοιφή για την αποφυγή μόλυνσης του ξύλου από παθογόνους μικροοργανισμούς. Επίσης, η επιφάνεια του φλοιού περιμετρικά του κορμού ασπρίζεται για την αποφυγή ηλιακών εγκαυμάτων που μπορεί να οδηγήσουν σε νεκρώσεις μέρους του κορμού και να περιορίσουν τη δυνατότητας αναγέννησης του δέντρου. Μετά από 1-3 μήνες, αρχίζουν να εκπτύσσονται νέοι βλαστοί από διάφορα σημεία του κορμού. Την πρώτη θερινή περίοδο μετά την καρατόμηση δεν αφαιρούμε βλάστηση αλλά φροντίζουμε για τον περιορισμό φυλλοφάγων και ξυλοφάγων εντόμων, αν παρατηρήσουμε συμπτώματα. Την άνοιξη της επόμενης χρονιάς αφαιρούμε την πλειοψηφία της βλάστησης και κρατάμε 4 ομάδες βλαστών κατανεμημένες συμμετρικά σαν 4 βραχίονες του δέντρου. Προτιμάμε βλάστηση χαμηλότερα από την τομή καρατόμησης γιατί είναι μικρότερος κίνδυνος να «ξεκολλήσουν» από τον κορμό μεγαλώνοντας. Αφαιρούμε όλες τις παραφυάδες, δηλαδή τους βλαστούς που ξεκινούν από το έδαφος ή τη βάση του κορμού. Δύο έτη μετά την καρατόμηση, την άνοιξη, επιλέγουμε από κάθε ομάδα βλαστών τον πιο καλοανεπτυγμένο και αφαιρούμε τους υπόλοιπους. Έτσι, έχουμε τους νέους βραχίονες του ανανεωμένου δέντρου. Αν υπάρχει κίνδυνος σπασίματος λόγω ισχυρών ανέμων ή πολύ ζωηρής βλάστησης, υποστυλώνουμε τους βραχίονες με πασσάλους που δένονται στον κορμό. Η βλάστηση και η καρποφορία αυξάνονται σταδιακά.
Πηγή : http://www.ypaithros.gr/ekdoseis/kladema-elias-orthes-praktikes-elaiodentra/

Γκρέιπφρουτ (Citrus Paradisi) : Το εξωτικό εσπεριδοειδές δέντρο με τις θεραπευτικές ιδιότητες

Το γκρέιπφρουτ φημίζεται για θεραπευτικές ιδιότητές, όμως θέλει προσοχή όταν συνδυάζεται με τη λήψη φαρμάκων. Με φανατικούς φίλους ή εχθρούς, το δημοφιλές αυτό εσπεριδοειδές με την ξινόπικρη γεύση δεν περνάει επ' ουδενί απαρατήρητο. Πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β, C και πλείστες άλλες ευεργετικές ιδιότητες, το γκρέιπφρουτ φημίζεται για τη λιποδιαλυτική του δράση. Είτε καταναλώνεται σκέτο (η προσθήκη κανέλας μειώνει την πικρή γεύση του) είτε ως χυμός, το φρούτο αυτό προτιμάται κυρίως από όσους ακολουθούν διατροφή χαμηλή σε θερμίδες. Αν και είναι ιδανικό για δίαιτες, ωστόσο πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Και αυτό γιατί επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει, τελευταία, ότι ο χυμός του μπορεί να επηρεάσει σημαντικά (ενδεχομένως και αρνητικά) τη δράση αρκετών φαρμάκων. Στις μέρες μας, ωστόσο, το Citrus paradisi, όπως ονομάζεται επιστημονικά το γκρέιπφρουτ, τις λιποδιαλυτικές ιδιότητες του οποίου όλοι εξυμνούν, καλλιεργείται ως επί το πλείστον στις ΗΠΑ, τη χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως. Η κατ' άλλους φυσική μετάλλαξη της φράπας (από τη διασταύρωση φράπας και πορτοκαλιού), εκτός από τις ΗΠΑ, που έχουν το 41% της παγκόσμιας παραγωγής, καλλιεργείται συστηματικά επίσης σε Κίνα, Νότια Αφρική, Μεξικό, Ισραήλ, Ισπανία, Αυστραλία, Αργεντινή κ.λπ. 

Το εξωτικό φρούτο. Mε καταγωγή που «παίζει» μεταξύ των νησιών Μπαρμπάντος, των Δυτικών Ινδιών και της Ασίας, το γκρέιπφρουτ -με τη χαρακτηριστική κιτρινωπή όψη- ήρθε στην Ευρώπη αρχικά ως καλλωπιστικό φυτό και μόλις στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να επιλέγεται για τους καρπούς του. Στη χώρα μας καλλιεργείται από τα τέλη της δεκαετίας του '60, αλλά ουδέποτε συστηματικά. Σήμερα, το βρίσκουμε σε μικρές εκτάσεις στις ίδιες ζώνες με τα άλλα εσπεριδοειδή, όπως στην Αργολίδα, τη Λακωνία, την Αρτα, στα Χανιά, στην Αιτωλοακαρνανία, την Ηλεία και την Κορινθία. Το γκρέιπφρουτ είναι αειθαλές δέντρο και το ύψος του φτάνει τα 5 - 6 μ., ενώ κάποιες ποικιλίες του αγγίζουν -σε ιδανικές συνθήκες- τα 15 μ. Εχει πυκνό φύλλωμα που αποτελείται από σκούρα πράσινα ή γυαλιστερά φύλλα και καρπούς με μαλακή και χυμώδη σάρκα που έχουν κίτρινο, ροζ ή βαθύ κόκκινο χρώμα, ανάλογα με την ποικιλία. Γενικά, οι καρποί του είναι μεγαλύτεροι απ' όλα τα άλλα εσπεριδοειδή. Ενδεικτικά, το βάρος τους κυμαίνεται από 200 έως 500 γρ., ενώ σε ορισμένες ποικιλίες φτάνουν τα 2 κιλά(!). Οι ποικιλίες του ταξινομούνται σε δύο ομάδες: τα κοινά ή λευκά και τα αιματόχρωμα. Στη χώρα μας καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες, οι συνιστώμενες όμως από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τους νότιους νομούς της Πελοποννήσου και την Κρήτη είναι οι έγχρωμες (ένσπερμες) Red Blush και Star Ruby και οι άσπερμες λευκόσαρκες, ιδιαίτερα η March Seedless. Βιολογικά και όχι κερωμένα. Η καλλιέργεια του γκρέιπφρουτ έχει τους γνωστούς περιορισμούς των λοιπών εσπεριδοειδών: είναι δηλαδή ευαίσθητο στο κρύο και στις υψηλές θερμοκρασίες. Για τη φυσιολογική ανάπτυξή τους, όμως, απαιτούνται θερμοκρασίες μεταξύ 13 και 30 βαθμών Κελσίου - αν και αντέχουν και σε μικρότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες. Τα προβλήματα αρχίζουν να παρουσιάζονται πάνω από τους 38 βαθμούς Κελσίου (ιδιαίτερα όταν η θερμοκρασία αυτή συνδυάζεται με χαμηλή υγρασία) και κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου. Εκεί που διαφοροποιούνται, όμως, τα γκρέιπφρουτ είναι οι μεγαλύτερες ανάγκες τους σε θερμότητα. Στα ξηρά κλίματα, συγκριτικά με τα υγρά, το χρώμα των καρπών είναι πιο έντονο και λαμπερό, η γεύση τους πιο καλή, το μέγεθος μεγαλύτερο και η περιεκτικότητα σε χυμό υψηλότερη.

Ως καλλιέργεια έχει αρκετούς εχθρούς και ασθένειες, που όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν και με οικολογικά σκευάσματα. Σε γενικές γραμμές, θεωρείται μια επιβαρυμένη καλλιέργεια όσον αφορά τους ψεκασμούς με φυτοφάρμακα. Ιδίως τα εισαγόμενα γκρέιπφρουτ τις περισσότερες φορές είναι και «κερωμένα», δηλαδή μετά τη συγκομιδή έχουν απολυμανθεί με μυκητοκτόνα και επικαλύπτονται εξωτερικά με παραφίνη, για να μεγιστοποιηθεί ο χρόνος συντήρησής τους. Στην αγορά μπορούμε να βρούμε και βιολογικά γκρέιπφρουτ, εγχώρια αλλά και εισαγόμενα (τα βιολογικά, δεν έχουν απολυμανθεί, ούτε επικαλύπτονται εξωτερικά με παραφίνη). Τα εγχώρια τα βρίσκουμε από τα τέλη του Οκτωβρίου έως και τον Απρίλιο, ενώ τους υπόλοιπους μήνες η αγορά τροφοδοτείται από εισαγόμενα. Το μέγεθος δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητά τους. Οταν τα επιλέγουμε, θα πρέπει να είναι γυαλιστερά από τη φύση τους, να είναι βαριά για το μέγεθός τους, να μην έχουν αμυχές, να μην είναι μαλακά και να μην έχουν σκούρα σημεία. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος -εφόσον είναι φρεσκοκομμένα- μπορούν να διατηρηθούν για 2 - 3 εβδομάδες, ενώ στο οικιακό ψυγείο ο χρόνος αυτός διπλασιάζεται. «Βόμβα υγείας» υπό προϋποθέσεις. Το «παραδοσιακό» αυτό διαιτητικό φρούτο είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών Α, Β, C, φυτικών ινών και ισχυρών αντιοξειδωτικών ουσιών. Το γκρέιπφρουτ βοηθάει πραγματικά στη μείωση του λίπους και της χοληστερίνης, κυρίως χάρη στην πηκτίνη, που συνδέεται με τη λιποδιάλυση. Ταυτόχρονα, έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, οι οποίες ηρεμούν το πεπτικό έλκος και συμβάλλουν στη θεραπευτική διαδικασία. Τέλος, είναι ευρύτερα γνωστό σε όσους ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, ότι το γκρέιπφρουτ επηρεάζει τον τρόπο απορρόφησης πολλών φαρμάκων από τον οργανισμό. Λόγω, λοιπόν, του ότι ο χυμός του μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό, άλλοι τον αποφεύγουν εντελώς και άλλοι συνδυάζουν επίτηδες τα φάρμακα με ένα ποτήρι από αυτόν.

Πηγή : http://www.realfarm.gr/diatrofi-igeia/gkreipfrout-o-karpos-tis-diaitas.html

Κίτρο : Το αρχαιότερο εσπεριδοειδές δέντρο της Ευρώπης με την φλούδα του πλούσια σε βιοχημικές ουσίες

Από τα εσπεριδοειδή μόνο το κίτρο ήταν γνωστό στους κλασσικούς συγγραφείς. Φαίνεται ότι η κιτριά υπήρξε το πρώτο από τα εσπεριδοειδή που καλλιεργήθηκε στην Ευρώπη και μάλιστα στην περιοχή της Μεσογείου. Η καλλιέργεια της κιτριάς ξεκίνησε στην Περσία και αργότερα στην Παλαιστίνη, από όπου έγινε γνωστή στους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Λίγο μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Θεόφραστος έδωσε ακριβή περιγραφή της κιτριάς, η οποία μέχρι αυτήν την εποχή ονομαζόταν «μηδικό ή περσικό μήλο». Το όνομα CITRUS προέρχεται από τη χώρα της Μηδείας. Ο Πλίνιος ονόμασε το δέντρο CITRUS, βοτανικό όνομα το οποίο υιοθέτησε ο Λιναίος για όλα τα συναφή με αυτό δέντρα. Καλλιέργεια - Ποικιλίες:  Η κιτριά μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε εδαφικό τύπο, αναπτύσσεται όμως καλύτερα σε εδάφη μέτριας σύστασης, διαπερατά, ελαφρά, που αποστραγγίζονται καλά και διατηρούν σχετική δροσερότητα. Οι μήνες της κύριας συγκομιδής του είναι ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος. Επειδή όμως η κιτριά χαρακτηρίζεται από συνεχή βλάστηση και καρποφορία, γι' αυτό υπάρχουν και κίτρα το Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Φεβρουάριο και Ιούνιο. Ο καρπός της κιτριάς είναι μεγάλος, μακρουλός ή σφαιρικός, παχύς, τρυφερός και γλυκός (όταν είναι ώριμος). Ο φλοιός που περιβάλλει την κάψα είναι υπόξινος και έχει χρώμα πράσινο ενώ όταν ωριμάσει γίνεται κίτρινος. 

Βάσει του χαρακτήρα της σάρκας (του ενδοκαρπίου) οι ποικιλίες της κιτριάς διακρίνονται σε δύο ομάδες: 1) τις «οξύχυμες» και 2) τις «γλυκόχυμες». Οξύχυμες ποικιλίες: DIAMANTE (CEDRO LISCIO): Είναι ποικιλία ιταλική άριστης ποιότητας, Έχει μεγάλο καρπό, σχήμα ωοειδές, φλοιό παχύ, σαρκώδη, λείο. ETROG: Ποικιλία του Ισραήλ με μικρό καρπό, σχήμα λεμονοειδές, φλοιό παχύ, σαρκώδη. ΛΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ: Η ποικιλία αυτή έχει δύο τύπους: τον επιμήκη και τον ελλειψοειδή. Ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος, ο φλοιός είναι παχύς, λείος και αρωματικός. Θεωρείται ποικιλία ολιγόσπερμη και εκλεκτής ποιότητας, που εκτιμάται στη διεθνή αγορά. Γλυκόχυμες ποικιλίες CORSICAN: Έχει εξαιρετικής ποιότητας φλοιό για ζαχαρόπηξη, και ο καρπός του έχει μεγάλο πάχος και μέγεθος και είναι σαρκώδης και τρυφερός. ΛΕΥΚΑΝΘΗΣ: Ο καρπός έχει διάφορα σχήματα, είναι ολιγό-χυμος και ένσπερμος, σαρκώδης και με μέτριο πάχος. Καλλιεργείται στην Κρήτη. ΘΟΛΩΡΙΤΙΚΟ ΑΙΓΑΛΕΙΑΣ: Ο καρπός έχει πολύ μεγάλο μέγεθος και βάρος. Ο φλοιός έχει μεγάλο πάχος και τραχεία επιφάνεια. Καλλιεργείται στο Διακοφτό, στα Ζαχλωρίτικα κλπ. ΓΑΡΥΓΑΛΛΑΤΟ: Ο καρπός έχει μέτριο μέγεθος. Ο φλοιός είναι παχύς και λείος. Καλλιεργείται στην Αιγιαλεία. Η παραγωγή του κίτρου σήμερα Το κίτρο σήμερα καλλιεργείται συστηματικά στη Γαλλία (Κορσική), στη Νότια Ιταλία (Σικελία, Καλαβρία), στο Πόρτο Ρίκο και στη χώρα μας. Όσον αφορά ειδικότερα τη χώρα μας η βασική παραγωγή του εντοπίζεται στην Κρήτη ενώ μικρότερες ποσότητες παράγονται επίσης στη Νάξο και την Αιγιαλεία (Διακοφτό). Στην περιοχή του Μέσα Μυλοποτάμου στην Κρήτη (Γαράζο, Απλαδιανά, Δαφνέδες, Αγιά, Πέραμα κ.ά.) παράγεται το μεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής κιτροπαρα-γωγής (60-65%) ενώ στην Κρήτη γενικότερα παράγεται το 90% της συνολικής μας παραγωγής σε κίτρα.

Σε μικρές ποσότητες το κίτρο καλλιεργείται επίσης στο Ισραήλ, που χρησιμοποιείται από τους Εβραίους στην ετήσια θρησκευτική γιορτή της Σκηνοπηγίας. Σε όγκο παραγωγής η χώρα μας συναγωνίζεται το Πόρτο Ρίκο με παραγωγή που κυμαίνεται γύρω στους 1000 τόνους ετησίως, ενώ ακολουθεί η Ιταλία με πολύ μικρότερες ποσότητες ( 200-300 τόνους ετησίως). Το τελευταίο έτος στον ευρωπαϊκό χώρο εισήχθησαν και ποσότητες από τη Βραζιλία. Ιδιότητες - Χρήσεις:  Η φλούδα του κίτρου έχει πολλές βιοχημικές ουσίες. Περιέχει άφθονο αιθέριο λάδι, άλατα νατρίου και καλίου και βιταμίνες, όπως είναι μεταξύ άλλων και η αντιφλεγονώδης βιταμίνη C, που χρησιμοποιείται στη θεραπεία πολλών παθήσεων. Η φλούδα του κίτρου χρησιμοποιείται τόσο στη φαρμακοβιομηχανία όσο και στη ζαχαροπλαστική και στη σαπωνοποιία. Σαν αφέψημα και έγχυμα βράζονται οι καρποί μαζί με τη φλούδα σε νερό αφού κοπούν σε μικρά κομμάτια σε αναλογία 10:50. Το ζαχαρόπηκτο κίτρο χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες παγωτού, σοκολάτας, στην παρασκευή κέικ κλπ.

Πηγή : http://www.froutonea.gr/gr/poreia-proionton/aricle_archive5241

Νεραντζιά : Το αειθαλές εσπεριδοειδές δέντρο με την μεγάλη ανθεκτικότητα και την φαρμακευτική χρήση του

Νερατζιά ή Citrus aurantium ή Κιτρομηλιά, ξινονεραντζιά. Βιότοπος: Η νερατζιά ανήκει στην οικογένεια των εσπεριδοειδών, είναι μικρό αειθαλές δέντρο που μοιάζει με τη πορτοκαλιά, στην Ελλάδα και στην Κύπρο τη συναντάμε ως καλλωπιστικό σε πεζοδρόμια των μεγαλουπόλεων. Αντέχει, αντίθετα από τα άλλα εσπεριδοειδή, στα ασβεστούχα εδάφη, στην ξηρασία και στο πολύ κρύο. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ως υποκείμενο για να εμβολιάζονται πάνω της τα άλλα εσπεριδοειδή. Ο καρπός της είναι το νεράντζι που μοιάζει με το πορτοκάλι εξωτερικά αλλά η διαφορά του είναι στο ότι έχει πικρή και ξινή γεύση. Τα άνθη είναι λευκά, ενωμένα ανά δύο ή τρία. Συλλέγονται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο τα φύλλα, τα άνθη και ο καρπός. Μικρού μεγέθους δέντρο, το συναντάμε ως καλλωπιστικό σε πάρκα και πεζοδρόμια μεγαλουπόλεων και μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά. Η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Πρόκειται για δέντρο ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία. Ο καρπός της είναι το νεράντζι που μοιάζει με το πορτοκάλι εξωτερικά αλλά η διαφορά του είναι στη γεύση. Τα νεράντζια είναι πολύ πικρά και ξινά. Η χρήση τους είναι κυρίως στη ζαχαροπλαστική και στην ποτοποιία. Ως γλυκό του κουταλιού το νεράντζι είναι έξοχο σε άρωμα και γεύση και δημοφιλές στην παράδοση πολλών περιοχών της Ελλάδας. Από τον ανθό της νεραντζιάς λαμβάνεται αιθέριο έλαιο και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. 

Ο Θεόφραστος στα έργα του Περί φυτών τον 4ο αιώνα π.Χ. περιέγραφε ένα αειθαλές φυτό με αγκάθια και μη εδώδιμους καρπούς αλλά με αρωματική φλούδα. Το ονόμαζε “μηδικό μήλο” και ήταν γνωστό από τις βοτανικές εξερευνήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι φρούτα γηγενή της Ασίας, από την Ινδία το νεράντζι και από την Κίνα το πορτοκάλι. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν τα ήξεραν· απ’ όλα τα εσπεριδοειδή, μόνο το κίτρο έμαθαν, κι αυτό μόνο στην ελληνιστική εποχή. Ο φτωχός συγγενής, το νεράντζι, ήρθε πρώτος. Στα ινδικά λεγόταν ναράγκα, στα περσικά ναράγκ, στα αραβικά ναράντζ. Γύρω στον ένατο-δέκατο αιώνα έχει φτάσει στην Μέση Ανατολή και στο Βυζάντιο, οι Σταυροφόροι το βρίσκουν στην Παλαιστίνη, ενώ οι Άραβες το μεταφέρουν στη Σικελία. Στα ελληνικά της εποχής, το ναράντζ αυτό περνάει ως «νεράντζι», με παρετυμολογική επίδραση του νερού. Στα ισπανικά, περνάει ως naranja, στα ιταλικά narancia και στην Τοσκάνη narancio. Από τη συνεκφορά un narancio το αρχικό n- χάνεται κι έτσι γίνεται arancio και arancia, και το βρίσκει κανείς και mela arancia και περνάει και δάνειο στα γαλλικά, orenge (orange) και pome orenge, απ’ όπου το παίρνουν και οι Άγγλοι, orange. Αυτά, το νεράντζι, που βέβαια ούτε τότε το τρώγαν, μόνο το χρησιμοποιούσαν ως είδος φαρμακευτικό ή για διακόσμηση ή για γλυκά. Ο άρχοντας, ήρθε δεύτερος, κάμποσους αιώνες αργότερα, και όχι από την Ανατολή παρά από τη Δύση. Έμποροι Πορτογάλοι, την εποχή της θαλασσοκρατορίας, αφού παρέκαμψαν το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και πιάσαν εμπορικές σχέσεις με την Ινδία και την Κίνα, έφεραν το πορτοκάλι στην Ευρώπη. Το νεράντζι οι Βυζαντινοί το ήξεραν, και μάλιστα στον Πωρικολόγο, την σάτιρα του 15ου αιώνα, υπάρχει, ανάμεσα στους άλλους αξιωματούχους, ο πρωτοβεστιάριος Νεράντζιος. Το νεράντζι και η νεραντζιά εμφανίζονται στα βυζαντινά αλχημικά έργα αλλά και σε ερωτικά μυθιστορήματα, και σε ένα από αυτά, το έμμετρο Φλώριος και Πλατζιαφλώρα, ο συγγραφέας χαρακτηρίζει την ηρωίδα με μια σειρά εξεζητημένα επίθετα, ως εξής: την δενδροηλιόμορφην, μαυροπλουμιστομάταν, την νεραντζοερωτοάκουστον, κρινοτριανταφυλλάτην, τραχηλομαρμαρόμνοστην, ροδοκοκκινοχείλαν, την συντυχογλυκόλαλον, ερωτοπαιδεμένην, προφανώς για το άρωμα της νεραντζιάς. Στον Ερωτόκριτο βρίσκουμε και τη λ. νερατζάτο, για το χρώμα που σήμερα λέμε πορτοκαλί. Ο ρηγόπουλος του Αναπλιού Mε νεραντζάτα κι αργυρά ρούχά ‘τονε ντυμένος, νέος, εικοσιδυό χρονών, ομορφοκαμωμένος. 

Συστατικά Νερατζιου: Περιέχει βιταμίνη A, B, C, Ασβέστιο, Κάλιο, Μαγνήσιο, Φώσφορο, Νάτριο, Σίδηρο, φλαβονοειδή, Λεμονένιο, Ναριγκίνη και Αουραντιαμαρίνη. Θεραπευτικές ιδιότητες, Συνίσταται: Τα φύλλα και τα άνθη της σε αφέψημα είναι σπασμολυτικά και χωνευτικά, ηρεμούν τα νεύρα, βοηθούν στην αϋπνία, ανακουφίζουν από στομαχόπονο, από το βήχα, και κατεβάζουν το σάκχαρο των διαβητικών. Τα γλυκά από άνθη νεραντζιάς και από νεράντζι ανοίγουν την όρεξη και καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα, δυο κουταλάκια τη μέρα είναι αρκετά. Από τα άνθη της νεραντζιάς παράγετε το νερόλι, ένα αιθέριο έλαιο με αντικαταθλιπτικές, αντισηπτικές, αντισπασμωδικές, αντιγηραντικές, αφροδισιακές και ηρεμιστικές ιδιότητες. Επίσης είναι ευεργετικό για περιποίηση της επιδερμίδας γιατί βοηθά στον καθαρισμό της, στην ανανέωση των κυττάρων και κάνει για όλα τα είδη ακόμη και ειδικά για τις ευαίσθητες. Επίσης: Η χρήση τους είναι κυρίως στη ζαχαροπλαστική και στην ποτοποιία. Από τον ανθό της νεραντζιάς λαμβάνεται αιθέριο έλαιο και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. Ως γλυκό του κουταλιού το νεράντζι είναι έξοχο σε άρωμα και γεύση και δημοφιλές στην παράδοση πολλών περιοχών της Ελλάδας. α­λιά. Επιπλέον, τα φύλλα και τα άνθη της σε αφέψημα είναι σπασμολυτικά και χωνευτικά, ηρεμούν τα νεύρα και βοηθούν στην αϋπνία, ανακουφίζουν από στομαχόπονο και βήχα, και κατεβάζουν το σάκχαρο των διαβητικών. Τα γλυκά από άνθη νεραντζιάς και από νεράντζι ανοίγουν την όρεξη και καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα. Λέγεται ότι το ζου­μί στο οποίο έχουμε βράσει ολόκληρα νεράντζια, αν το πιούμε, κατεβάζει την πίεση. Φυσικά, στα αφεψήματα, επειδή είναι πολύ πικρά, μπορούμε να προσθέσουμε μέλι ή στέβια. Ο φλοιός της νεραντζιάς είναι τονωτικό του στομάχου, διεγερτικό, άφυσο, ελαφρά αντιπυρετικό και ανθελμινθικό. Στο φλοιό υπάρχει μια ουσία που μοιάζει με την εφεδρίνη και που κάποιες μελέτες δείχνουν ότι ίσως βοηθάει στις καύσεις του οργανισμού και επομένως στην απώλεια λίπους. Υπάρχουν σκευάσματα που περιέχουν αυτή τη φυσική ουσία. Χρησιμοποιείται σε σκόνη (δόση 1-2g πολλές φορές την ημέρα), ή σε αφέψημα στην δόση των 50-100g σε ένα λίτρο νερό σε όλες τις περιπτώσεις ατονίας των οργάνων της πέψης, στην δυσπεψία, την αναιμία, την χλώρωση, την περίοδο αδυναμίας των πυρετών, στην κακοσμία του στόματος.

Πηγή : http://www.agriamanitaria.gr/?gallery=νερατζιά-citrus-aurantium

http://www.alekati.gr/νερατζιά

https://sarantakos.wordpress.com/2011/04/11/portokalia/

Πορτοκαλιά : Το μυθικό δέντρο του Ηρακλή με τα απαραίτητα φαρμακευτικά συστατικά

Το πιο δημοφιλές ‘’ξινό’’ (εσπεριδοειδές) με επιστημονική ονομασία Citruscinensisκαι από τα πιο αγαπημένα καρποφόρα δέντρα, σίγουρα είναι η πορτοκαλιά. Δεν είναι μόνο η ξεχωριστή καλλωπιστική της αξία αλλά κυρίως οι πολύ γευστικοί καρποί της, που αναλόγως την ποικιλία καταναλώνονται νωποί, σε φρέσκους χυμούς, σε φαγητά ή σαλάτες γίνεται γλυκό του κουταλιού και μαρμελάδα χωρίς να ξεχνάμε πως από τα άνθη και τους καρπούς παράγονται από τη βιομηχανία εξαιρετικής ποιότητας αιθέρια έλαια. Η ‘’εξημέρωση’’ της άγριας πορτοκαλιάς φαίνεται πως έχει γίνει εδώ και τουλάχιστον 4.000 χρόνια, σε Κίνα και Ινδία. Στην Ευρώπη ήρθε τον 14ο-15ο αιώνα αλλά παρόλα αυτά μέχρι και τον 18 αιώνα καλλιεργούνταν μόνο ως καλλωπιστικό είδος, λόγω της άγνοιας των ανθρώπων για τις πολλαπλές ευεργετικές ιδιότητες του πορτοκαλιού. Δε γνώριζαν δηλαδή πως είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, β-καροτίνη, φολικό οξύ, φυτικές ίνες ενώ περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες και άλατα. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τη χαμηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, λιπαρά και υδατάνθρακες, καθιστούν το πορτοκάλι ιδανική τροφή για τους παχύσαρκους και διαβητικούς ενώ ταυτόχρονα η τακτική κατανάλωσή του προλαμβάνει πολλές ασθένειες του ανθρώπου. 

Στη χώρα μας η πορτοκαλιά καλλιεργείται σε έκταση περίπου 360.000στρ, με μέση παραγωγή το 1 εκατομμύριο τόνους ετησίως. Θα τη συναντήσουμε κυρίως στους νομούς Λακωνίας, Αργολίδας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας και σε μικρότερες εκτάσεις σε Χανιά και Άρτα. Όπως και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, η πορτοκαλιά δε ρίχνει τα φύλλα της το χειμώνα, τα οποία (αναλόγως με την ποικιλία) είναι μεσαίου μεγέθους, ελλειψοειδή, πλατιά, λεία, έντονα πράσινα και στα μεγάλα δέντρα είναι πυκνά. Ο κορμός είναι όμορφος, ίσιος και λείος και οι ρίζες απλώνονται πλούσιες σε αρκετή έκταση, κυρίως σε πλάτος και όχι τόσο πολύ σε βάθος. Η πορτοκαλιά δεν ψηλώνει περισσότερο από τα 7-8μ., ωστόσο με τακτικό κλάδεμα εύκολα την κρατάμε στο ύψος που θέλουμε, ακόμα και σε τέτοιο μέγεθος ώστε να χωρέσει σε μια μεγάλη γλάστρα. Τα λευκά και μεγάλα λουλούδια της βγαίνουν μεμονωμένα ή σε μικρές ομάδες την άνοιξη και έχουν πολύ ευχάριστο άρωμα, με την ανθοφορία να κρατά περισσότερο από 1 μήνα. Όλα τα παραπάνω καθιστούν ‘’επιβεβλημένη’’ την παρουσία μιας πορτοκαλιάς στον κήπο μας, χωρίς να υπολογίσουμε και τους καρπούς που θα μαζέψουμε από το φθινόπωρο και μετά! Ή πορτοκαλιά ευδοκιμεί μεταξύ 40ο βορείου και 40ο νοτίου γεωγραφικού πλάτους, δηλ. στις τροπικές, υποτροπικές και εύκρατες περιοχές, όπου οι χειμώνες δεν είναι βαρείς και το κλίμα γενικά είναι ζεστό και δροσερό. Καλλιεργείται από τα πεδινά ως και το υψόμετρο των 400μ. και δεν αντέχει του παγετούς (σε θερμοκρασίες κάτω από τους -3οC αρχίζουν οι σοβαρές ζημιές στην παραγωγή και στα δέντρα). Είναι λιγότερο ανθεκτική στο κρύο από τη μανταρινιά αλλά έχουν την ίδια ευαισθησία με αυτήν στους δυνατούς ανέμους. Ή πορτοκαλιά χρειάζεται νερό από την άνοιξη ως τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές. Η συχνότητα και η δόση των αρδεύσεων εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και από το έδαφος. Έτσι, τους ξηρούς καλοκαιρινούς μήνες απαιτούνται 3-7 ποτίσματα ανά μήνα. Για μεμονωμένα δέντρα επιλέγουμε την εύκολη λύση, δηλαδή τη δημιουργία κυκλικού αυλακιού/λεκάνης γύρω από το δέντρο, ώστε να συγκρατεί το νερό που θα ρίχνουμε με λάστιχο. Αν έχουμε πολλά δέντρα, μπορούμε να εφαρμόσουμε πότισμα με σταγόνες ή με χαμηλά μπεκ. Σε κάθε περίπτωση, τα ποτίσματα πρέπει να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και να μην υπερβάλλουμε στις δόσεις, ειδικά αν από το έδαφός μας δε στραγγίζει καλά και σχετικά γρήγορα το νερό. Τέλος, φροντίζουμε να μη βρέχουμε το λαιμό των δέντρων (το σημείο του κορμού κοντά στο έδαφος) γιατί μπορεί η πορτοκαλιά μας να προσβληθεί από σοβαρά παθογόνα που προσβάλλουν το λαιμό και τις ρίζες των δέντρων (αν δεν αντιμετωπίσουμε τις προσβολές γρήγορα, μπορεί να ξεραθεί το δέντρο μας). 

Το πορτοκάλι στην αρχαία ελληνική μυθολογία  έχει από μελετητές ταυτιστεί με τον χρυσό  καρπός των δέντρων στον κήπο των Εσπερίδων. Στη μυθολογία αναφέρονται ως τα «χρυσά μήλα», τα οποία τα είχε χαρίσει η θεά  Γη ως γαμήλιο δώρο στον Δία και την Ήρα . Η Ήρα  φύτεψε τα δέντρα  στον κήπο των Εσπερίδων, τον οποίο φρουρούσε ο Λάδωνας, μυθικός δράκος με εκατό κεφάλια,  στην χώρα των Υπερβορείων. Ο μυθικός  Άτλας, βρισκόταν έξω από τον κήπο και είχε καταδικαστεί από τον Δία να σηκώνει αιώνια στους ώμους  του τον ουρανό. Οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν αυτά τα χρυσά μήλα  και γι΄ αυτό η Ήρα ανέθεσε στις Εσπερίδες και τον Λάδωνα την προστασία τους. Ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να κλέψει αυτά τα χρυσά μήλα και να του τα παραδώσει. Πρόκειται για τον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή.  Κατά τη διάρκεια αυτού του περιπετειώδους άθλου, ο Ηρακλής απελευθέρωσε τον Προμηθέα από τις αλυσίδες του σκοτώνοντας τον αετό που τον κατάτρωγε. Με σύντροφο πλέον τον Προμηθέα   έφτασε έξω από τον κήπο των Εσπερίδων. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, μετά από παρότρυνση του Προμηθέα, ο Ηρακλής ζήτησε από τον Άτλαντα να του φέρει τα πολύτιμα χρυσά μήλα και προθυμοποιήθηκε να κρατήσει ο ίδιος ο Ηρακλής τον ουρανό στις πλάτες του, όσο ο Άτλας θα έκλεβε τα εσπεριδοειδή. Ο Άτλας έκλεψε τους καρπούς, αλλά αντί να τους παραδώσει στον Ηρακλή, δήλωσε ότι θα τους παρέδιδε ο ίδιος στον Ευρυσθέα και θα άφηνε για πάντα τον Ηρακλή στη θέση του. Ο Ηρακλής βρέθηκε σε δεινή θέση. Κατάφερε  όμως να ξεγελάσει τον Άτλαντα ζητώντας του να κρατήσει ξανά και μόνο για λίγο του ουρανό στους ώμους του, προκειμένου να φτιάξει ο ίδιος ο Ηρακλής  ένα αναπαυτικό μαξιλάρι, ώστε να κρατάει καλύτερα τον ουρανό.Ο Άτλας πείστηκε και έτσι ο Ηρακλής με δόλιο τρόπο του απέσπασε τα χρυσά μήλα . Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή ο Ηρακλής πηγαίνει μόνος του στον Κήπο των Εσπερίδων , σκοτώνει τον δράκοντα Λάδωνα και έτσι κλέβει τα χρυσά μήλα και τέλος κατά την τρίτη εκδοχή  ο Ηρακλής πείθει τις Εσπερίδες να αποκοιμίσουν τον Λάδωνα και  μόνες τους πλέον να αποσπάσουν τους χρυσούς καρπούς και να τους δώσουν στον Ηρακλή. Έτσι ο Ηρακλής αποκτά στην κατοχή του τα χρυσά μήλα, τα οποία παραδίδει στον Ευρυσθέα. Ο Ευρυσθέας τα δωρίζει πίσω  στον Ηρακλή και ο Ηρακλής με τη σειρά του  στην θεά Αθήνα. Τέλος, η σοφή θεά επιστρέφει τα χρυσά μήλα στον κήπο των Εσπερίδων, εκεί δηλαδή όπου ανήκουν. 

Εκτός όμως από το ότι είναι νόστιμα, τα πορτοκάλια περιέχουν επίσης πολλά απαραίτητα για τον οργανισμό μας θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Α, Β1 και C. Ένα πορτοκάλι, μας προμηθεύει με σχεδόν το 100% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σε βιταμίνη C. Επίσης τα πορτοκάλια είναι μια καλή πηγή αμινοξέων, βήτα-καροτένιου, φολικού οξέως, πηκτίνης, καλίου, ασβεστίου, σιδήρου, ιωδίου, φωσφόρου, μαγγανίου, νατρίου, χλωρίου και ψευδαργύρου. Ένα πορτοκάλι έχει πάνω από 170 διαφορετικά φυτοθρεπτικά συστατικά και περισσότερα από 60 φλαβονοειδή, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι έχουν αντικαρκινική και αντιφλεγμονώδη δράση, αλλά και ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ο συνδυασμός του υψηλού ποσοστού αντιοξειδωτικών (βιταμίνης C) και φλαβονοειδών στα πορτοκάλια, καθιστά το πορτοκάλι ως ένα από τα καλύτερα φρούτα, που συμβάλλει στην προώθηση της βέλτιστης υγείας. Μία ένωση που βρίσκεται στα πορτοκάλια και άλλα εσπεριδοειδή, που ονομάζεται D-λιμονένιο, έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματική στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως ο καρκίνος του δέρματος, ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του στόματος και ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Η υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C δρα επίσης και ως ένα αντιοξειδωτικό που προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες από τις ελεύθερες ρίζες.

Πηγή : http://realfarm.gr/thamnoi-dendra/i-kalliergeia-tis-portokalias.html

http://www.orange-health.gr/το-πορτοκάλι/ιστορία-και-πορτοκάλι

http://www.clickatlife.gr/your-life/story/12789

Μανταρινιά : Το Εσπεριδοειδές δέντρο με την κινεζική προέλευση και τα εντυπωσιακά θρεπτικά χαρακτηριστικά

Η μανταρινιά, όπως και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α.), όπου και καλλιεργούνταν αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Οσον αφορά τη χώρα μας, οι πρώτες αναφορές ανάγονται στο 1829, οπότε αναφέρεται πως την έφερε στον Πόρο ο Ρώσος ναύαρχος Χέιδεν. Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα, με 19.200 στρέμματα, και ακολουθούν Αρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια. Οι κυριότερες ποικιλίες είναι: Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.

Ή μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό. Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη. Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά - που δεν αερίζονται -, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων. Ή ιστορία του φρούτου ανάγεται πριν από 3.000 χρόνια, στην Κίνα. Λέγεται ότι τα γευστικά φρούτα πήραν το όνοµά τους από τους Μανδαρίνους, τους ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του χρώµατος που είχαν οι στολές τους. Τα µανταρίνια Κληµεντίνες πήραν το όνοµα τους από τον µοναχό Clement Rodier που εντόπισε την ποικιλία στην Αλγερία. Ο Ρώσος ναύαρχος Λογγίνος Χέιδεν φέρεται να έφερε το µανταρίνι στη χώρα µας. Ένα κατεξοχήν χειμερινό φρούτο καθώς διατίθεται στην αγορά από τα μέσα Νοεμβρίου έως και τον Φεβρουάριο. Μικρό, ζουμερό και νόστιμο, το μανταρίνι αποτελεί αγαπημένο φρούτο μικρών και μεγάλων! 

Το μανταρίνι είναι ο καρπός της μανταρινιάς,  επιστημονική ονομασία Citrus reticulata, Κιτρέα η δικτυωτή, ενός μικρού εσπεριδοειδούς δένδρου.  Ανήκει στην ομάδα των εσπεριδοειδών όπως το πορτοκάλι, το γκρέιπφρουτ και το λεμόνι. Πολύτιμα θρεπτικά συστατικά: Το μικρό μανταρίνι διαθέτει θρεπτικά συστατικά κάτι παραπάνω από εντυπωσιακά. Το μυστικό της δύναμης των μανταρινιών βρίσκεται στη βιταμίνη Α και ειδικά σε κάποια συστατικά της, τα καροτενοειδή, τα οποία, εκτός από πολλές ευεργετικές για τον οργανισμό ιδιότητες, δίνουν στα μανταρίνια το πορτοκαλί τους χρώμα. Είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες αλλά και βιταμίνη C, που θωρακίζει τον οργανισμό μας απέναντι σε ιώσεις και λοιμώξεις. Είναι πολύτιμη πηγή υδατανθράκων, σίδηρου και φωσφόρου. Είναι πλούσια πηγή καλίου, αλλά και νατρίου, ασβεστίου, μαγνησίου και φυλλικού οξέως. Μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος από εγκεφαλικό, καρδιακή προσβολή, διαβήτη, αρτηριοσκλήρυνση ή διάφορα είδη καρκίνου. Βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Επιταχύνει τις λειτουργίες της πέψης και γι’ αυτό αποτελεί ένα πρώτης τάξεως επιδόρπιο, ενώ η δράση του είναι και ηρεμιστική-καταπραϋντική, καταπολεμά τις αϋπνίες και χαρίζει έναν ήρεμο και ξεκούραστο ύπνο. Είναι ένα φρούτο με ιδιαίτερα ευεργετική επίδραση στην όραση, βελτιώνοντάς την αλλά και καταπολεμώντας σοβαρές ασθένειες, όπως ο εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας. Καταπολεμά την αρθρίτιδα και ενδυναμώνει τα οστά, χαρίζοντας ένα γερό και δυνατό σώμα. Επίσης, ο φλοιός του μανταρινιού έχει θεραπευτικές ιδιότητες, διευκολύνει την πέψη και κάνει καλό στην κοιλιά. Η αποξηραμένη φλούδα του φρούτου χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική.

Πηγή : http://www.agronews.gr/?pid=162&aid=104861&la=1

http://planitisellas.webnode.gr/news/μανταρινιά/

http://www.agronews.gr/?pid=162&aid=104861&la=1

http://ingolden.gr/in/μανταρίνι-ένας-μικρός-θησαυρός/

Λεμονιά : Το εσπεριδοειδές δέντρο από την Ασία και η χρήση του που προλαμβάνει το σκορβούτο στο ναυτικό

Τα είδη του γένους Citrus ανήκουν στην οικογένεια Rutaceae και στη φυλή Citreae. Όλα τα μέλη της φυλής έχουν χαρακτηριστικό καρπό, το εσπερίδιο που είναι είδος ράγας με χρώμα κίτρινο και ο φλοιός δεν αποσπάται από τη σάρκα. Τα είδη αυτά είναι η λεμονιά, η κιτριά και το βοτρυόκαρπο. Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι. Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία, όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα. Η λεμονιά μπορεί να μεγαλώσει μέχρι 6 μέτρα ύψος αλλά συνήθως είναι πιο κοντή. Τα κλαδιά της έχουν αγκάθια, τα φύλλα είναι πράσινα και λαμπερά. Τα άνθη είναι λευκά εξωτερικά, ενώ εσωτερικά τείνουν προς το μωβ. Στην Ελλάδα, η κυριότερη ποικιλία είναι η Μαγληνή, η οποία έχει πολλές ομοιότητες με την ιταλική ποικιλία Femminelo. Η ελληνική ποικιλία είναι αρκετά παραγωγική αλλά ευαίσθητη στη κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους με λείο και λεπτό φλοιό και ωριμάζει νωρίς το φθινόπωρο. Θεωρείται ότι είναι καλή ποικιλία και αποτελεί τη βάση της λεμονοπαραγωγής της χώρας αφού αποτελεί το 55% της συνολικής παραγωγής. Ακολουθεί σε όγκο παραγωγής η Καρυστινή, ποικιλία χωρίς αγκάθια και με μέτρια ανθεκτικότητα στη κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι καλής ποιότητας, πλούσιος σε χυμό με όξινη γεύση και ο φλοιός είναι τραχύς, μετρίου πάχους. Ωριμάζει από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι και τις αρχές άνοιξης. Συμμετέχει κατά 20% στη συνολική παραγωγή λεμονιών στην Ελλάδα. Τώρα τελευταία διαδίδεται και η Αδαμοπούλου που έχει ομοιότητες με τη ποικιλία Libson. Η ποικιλία Αδαμοπούλου είναι πολύ παραγωγική, ανθεκτική στη κορυφοξήρα και προωθείται για τη παραγωγή καλοκαιρινού λεμονιού.  Ο καρπός της είναι μετρίου έως μεγάλου μεγέθους, ο φλοιός είναι παχύς με επιφάνεια τραχεία. Στη Κρήτη, γνωστή είναι η ποικιλία Κιτρολεμονιά, με μεγάλο καρπό, παχύ φλοιό και λίγα οξέα. Χρησιμοποιείται κυρίως στη ζαχαροπλαστική. Επίσης, στην Κρήτη συναντάμε και τη ποικιλία Ζαμπετάκη, γνωστή και στη Πελοπόννησο. Η λεμονιά απαιτεί κλίμα υγρό και θερμό με ήπιο χειμώνα, όπου η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους 0 βαθμούς Κελσίου. Στους -2 βαθμούς Κελσίου τα άνθη, οι νεαροί βλαστοί και οι καρποί παθαίνουν ζημιά ενώ στους -5 βαθμούς Κελσίου παθαίνουν ζημιά οι βλαστοί μεγαλύτερης ηλικίας και οι καρποί. Στους -10 βαθμούς Κελσίου παρατηρείται νέκρωση των δένδρων. Επίσης, η λεμονιά επηρεάζεται από τους ισχυρούς ανέμους και για αυτό προτείνεται η δημιουργία ανεμοφράκτη, όπου υπάρχει η δυνατότητα. Θέλει γόνιμο αλλά ελαφρύ έδαφος που να αερίζεται καλά. 

Η λεμονιά είναι επιπολαιόριζο δένδρο που σημαίνει ότι οι ρίζες του δεν φτάνουν σε πολύ μεγάλο βάθος και ως εκ τούτου η άρδευση θα πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και με ποσότητα νερού τόση όση να καλύπτουμε το 1 μέτρο βάθος. Τα νεαρά δένδρα καλό είναι να ποτίζονται 2-3 φορές την εβδομάδα ενώ τα δένδρα μεγαλύτερης ηλικίας χρειάζονται λιγότερο τακτικά πότισμα, κάθε 8-0 ημέρες το καλοκαίρι και τον χειμώνα ακόμα πιο αραιά. Φυλλοκνίστης: Προσβάλλεται η τρυφερή βλάστηση, κυρίως τα φύλα, αλλά και οι νεαροί βλαστοί και οι πράσινοι καρποί. Τα φύλλα καρουλιάζουν, αποχρωματίζονται και η επιφάνειά τους καλύπτεται από στοές. Σε ένα φύλλο μπορούμε να δούμε περισσότερες από μια προνύμφες να τρέφονται. Η ζημιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρή στα νεαρά δενδρύλλια και στα τρυφερά εμβόλια, αφού καταστρέφεται η βλάστηση. Η προσβολή φαίνεται ότι είναι εντονότερη το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Τα δένδρα που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία, φαίνεται ότι ανέχονται χωρίς επιπτώσεις μεγάλες προσβολές στα φύλλα τους. Ή ακριβής καταγωγή του λεμονιού παραμένει αινιγματική. Μερικοί την τοποθετούν στη Βιρμανία κι άλλοι στην Μαλαισία ή στην περιοχή των Ιμαλαϊων. Άλλοι ακόμα βεβαιώνουν ότι κατάγεται από την αρχαία Μηδία, μια περιοχή της Μ. Ασίας. Το βέβαιο είναι ότι, το λεμόνι ήταν γνωστό στους Κινέζους πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια. Είναι επίσης βέβαιο ότι οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν ΄΄ Μήλο των Μήδων΄΄, πριν υιοθετήσουν την ελληνική ονομασία του. Πίστευαν μάλιστα, ότι έδιωχνε τα ενοχλητικά έντομα και χρησιμοποιούσαν το χυμό του σαν αντι-δηλητήριο. Το χρησιμοποιούσαν επίσης εναντίον του πυρετού και των εμετών, καθώς του αναγνωρίζουν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.

Αλλά το λεμόνι χρειάστηκε να περιμένει τις Σταυροφορίες για να μπορέσει να κατακτήσει τους κήπους της μεσογειακής Ευρώπης. Ο Χριστόφορος Κολόμβος από την πλευρά του, το γνώρισε στην Αϊτή με την ευκαιρία του δεύτερου ταξιδιού του στα 1493. Αλλά τους ΄΄ τίτλους ευγενείας ΄΄ του κατέκτησε το λεμόνι, χάρη στο βασιλικό ναυτικό της Αγγλίας. Πραγματικά το αγγλικό ναυτικό ήταν το πρώτο που άρχισε να χορηγεί λεμόνια στους ναύτες όταν επρόκειτο να μείνουν στη θάλασσα πάνω από 15 μέρες. Εμπειρικές παρατηρήσεις και αργότερα ιατρικά πειράματα έδειξαν ότι το λεμόνι εξουδετέρωνε τις ολέθριες επιδράσεις του σκορβούτου, που αποδεκάτιζε τα πληρώματα των εμπορικών πλοίων. Αλλά το στοιχείο στο οποίο το λεμόνι χρωστούσε αυτή τη θαυματουργή ιδιότητα του, δηλαδή η βιταμίνη C, ανακαλύφθηκε στα 1932. Στις αρχές του περασμένου αιώνα, η λεμονιά θεωρείτο στη Κρήτη δένδρο αριστοκρατικό και φυτευόταν σε κήπους και αυλές αρχοντόσπιτων. Ο χυμός του λεμονιού χρησίμευε στη λαϊκή φαρμακευτική για διάφορες παθήσεις όπως συμβαίνει και σήμερα. Χυμός λεμονιού ανακατεμένος με ωμό καφέ χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για την αντιμετώπιση της διάρροιας. Λεμονάδα βραστή με ζάχαρη βοηθά τη πέψη και δίνει ευεξία. Επίσης, λεμονάδα πίνουν νηστικοί αυτοί που υποφέρουν από ζαλάδες. Χυμός λεμονιού μαζί με αλάτι χρησιμοποιείται για γαργάρες στον πονόλαιμο. Ο φλοιός του καρπού  με λίγο αλάτι καθαρίζει τα δόντια και προστατεύει τα ούλα. Άνθη λεμονιάς με άνθη νεραντζιάς δίνουν το ανθόνερο, το οποίο με λίγη ζάχαρη πίνεται ως φάρμακο κατά της αϋπνίας. Καρπός λεμονιάς: χωνευτικός, αντισηπτικός. Φλοιός καρπού: τονωτικό της καρδιάς, αντίδοτο της μέθης και αυξάνει την όρεξη. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε βιταμίνη C, ενδείκνυται για την καταπολέμηση του σκορβούτου και των κρυολογημάτων. Τέλος, τα άνθη της λεμονιάς χρησιμοποιούνται και στις γαμήλιες τελετές ως σύμβολο αγνότητας. Στα σύγχρονα επιστημονικά συγγράμματα υπάρχουν σημαντικές αναφορές για τον ρόλο της λεμονιάς στην υγεία του ανθρώπου επειδή τα φύλλα, ο καρπός και το εσωτερικό του καρπού περιέχουν σημαντικά συστατικά (αιθέρια έλαια, φλαβονοειδή) τα οποία είναι ρυθμιστές διαφόρων παθήσεων.

Πηγή : http://www.kalliergo.gr/kalliergies-odigies/blog-kalliergo/10654-lemonia-kalliergeia-poikilies-exthroi-kai-astheneies.html

http://www.rizaonline.gr/1/119/264.nphtml

Ο τρύγος των αμπελιών και η διατροφική και φαρμακευτική των σταφυλιών

Η πιο σημαντική στιγμή του χρόνου για τη δουλειά των αμπελουργών και των οινοποιών είναι αναμφισβήτητα η ωρίμαση και ο τρύγος του σταφυλιού. Το τσαμπί του σταφυλιού συγκρατείται από το βλαστό του φυτού με το κοτσάνι, ενώ οι ρώγες αποτελούνται από το φλοιό, τη σάρκα και τα κουκούτσια. Κάθε ένα από αυτά τα μέρη έχει διαφορετική χημική σύσταση και η διαδικασία της ωρίμασης το επηρεάζει διαφορετικά και με διαφορετικούς ρυθμούς:  Στο φλοιό περιέχονται χρωματικές και αρωματικές ουσίες, καθώς και ταννίνες.  Στη σάρκα αποθηκεύεται το νερό, αλλά κυρίως τα σάκχαρα, τα οξέα, τα ανόργανα άλατα και οι βιταμίνες. Τα κουκούτσια είναι πλούσια σε μάλλον στυφές ταννίνες και κυρίως πικρά έλαια. Το κοτσάνι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ταννίνες, οι οποίες είναι συνήθως έντονα στυφές και ξερές. Τα σταφύλια όσο ωριμάζουν αποκτούν χρώμα και γλυκύτητα. Η ώρα της ωρίμασης και του τρύγου του σταφυλιού έχουν φτάσει όταν οι ρώγες αποκτήσουν το επιθυμητό χρώμα και άρωμα, καθώς και την κατάλληλη αναλογία σακχάρων και οξέων. Πρόκειται για την «τεχνολογική ωριμότητα», που αντιστοιχεί στη στιγμή κατά την οποία το σταφύλι μιας ποικιλίας δίνει γλεύκος με κατάλληλη χημική σύσταση, για τον τύπο κρασιού που πρόκειται να παραχθεί. Όλα αυτά διαπιστώνονται από τους ελέγχους που γίνονται σε αντιπροσωπευτικά δείγματα, κατά την περίοδο της ωρίμασης και του τρύγου του σταφυλιού. Όσο ο τρύγος διαρκεί, τα σταφύλια συλλέγονται προσεκτικά, με τα χέρια (όπως γίνεται σχεδόν παντού στην Ελλάδα) ή μηχανικά και μεταφέρονται στο οινοποιείο χωρίς χρονοτριβή. Πρέπει να φθάσουν όσο το δυνατό συντομότερα και ακαταπόνητα στον τόπο παραλαβής τους, αφού έτσι διασφαλίζεται η ποιότητα του κρασιού που θα παραχθεί. Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. 

Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προιόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού. Tο σταφύλι, ξεχωριστό στοιχείο στην εκκλησιαστική μας παράδοση, όπως φαίνεται, έχει αρκετά παλιά ιστορία. Oι αρχαιότερες αναφορές βρίσκονται στα Oμηρικά 'Eπη. O Όμηρος εκθειάζει τις αρετές του, αλλά συγχρόνως στηλιτεύει και την κατάχρησή του. Στα συμπόσια των ηρώων δεσπόζει η κατανάλωση σταφυλιού τόσο στην Oδύσσεια όσο και στην Iλιάδα. Σε ιερογλυφικές επιγραφές γίνονται αναφορές στην άμπελο, ενώ διάφορες ζωγραφιές σε τοίχους αναπαριστούν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια. Οι εικόνες και οι γραφές αυτές χρονολογούνται στο 2500 π.Χ. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες σταφυλιών, οι οποίες ταξινομούνται σε 3 μεγάλες ομάδες: τις λευκές, τις ερυθρές και τις ροδόχρωμες. Για τα επιτραπέζια σταφύλια θα πρέπει οι ρώγες να έχουν μέτριο μέγεθος και ζωηρό χρώμα, το τσαμπί να έχει κωνικό σχήμα και το κλαδί τους να είναι φρέσκο. Διατηρούνται στο ψυγείο και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Η κύρια ποικιλία της ελληνικής σταφίδας είναι η Σουλτανίνα και η Κορινθιακή Σταφίδα. Τα κρασιά μπορούν να ταξινομηθούν σε ξηρά, γλυκά ή ημίγλυκα. Η γλυκύτητα των κρασιών μπορεί να μετρηθεί κατά τη διαδικασία της συγκομιδής, αν και στην πράξη καθορίζεται από το ποσό της ζάχαρης που παραμένει στο κρασί μετά τη ζύμωση. Έτσι, το ξηρό κρασί δεν περιέχει υπόλοιπο ζάχαρης. Τα κρασιά ταξινομούνται ακόμα με το έτος της συγκομιδής σταφυλιών (τρύγος). Συνήθως παράγονται από σταφύλια της συγκομιδής ενός έτους και χρονολογούνται με βάση το έτος αυτό. Υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες κρασιών, όπως είναι ο αφρώδης οίνος, ο οποίος περιέχει και το διοξείδιο του άνθρακα (ανθρακικό) που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζύμωσης. Κλασικό παράδειγμα είναι η γαλλική σαμπάνια. 

Το σταφύλι αποκαλείται 'ευτυχές δημιούργημα της φύσης'. Τα 100 γραμμάρια σταφυλιών αποδίδουν 80kcal. Είναι τροφή πλούσια σε κάλιο και βιταμίνες Α, Β και C, ενώ η φλούδα τους περιέχει το πολύτιμο φυτικό συστατικό ρεσβερατρόλη. Επίσης, περιέχουν: Φλαβονοειδή, γνωστά και ως βιταμίνη Ρ, τα οποία εκτός από καρδειοπροστατευτική δράση, χρησιμοποιούνται στη θεραπεία διαφόρων λοιμώξεων. Κουερσιτίνη: προστατεύει τον οργανισμό από καρδιαγγειακές παθήσεις και από καρκίνο. σταφύλι ενισχύει επίσης τα επίπεδα οιστρογόνων, μάχεται τα μικρόβια, αυξάνει την απορρόφηση ψευδαργύρου, με αποτέλεσμα τη γρηγορότερη επούλωση των πληγών, την καλύτερη γεύση και όσφρηση, πέψη, σεξουαλική ικανότητα, πρόληψη της αρτηριακής υπέρτασης, αναστολή υπερτροφίας του προστάτη. Eπίσης πιο συγκεκριμμένα έχει: Αντιφλεγμονώδης δράση: αναστέλλουν την απελευθέρωση της ισταμίνης και της προσταγλανδίνης, οι οποίες είναι υπέυθυνες για τη φλεγμονή. Αντιαλλεργική δράση: οι πάσχοντες από αλλεργία αναφέρουν σημαντική ανακούφιση με τη χρησιμοποίηση του εκχυλίσματος σταφυλιού. Αντιελκωτική δράση:Τα βιοφλαβονοειδή βοηθούν στην επούλωση των ελκών μειώνοντας την έκκριση ισταμίνης. Προστατευτική δράση: 1-2 ποτηράκια κόκκινο κρασί κατά τη διάρκεια των γευμάτων έχει προστατευτικό αποτέλεσμα κατά της καρδιακής νόσου. Τα βιοφλαβονοειδή προστατεύουν το κυτταρικό DNA από την οξειδωτική καταστροφή. Βελτιωτική δράση: άτομα που λαμβάνουν βιοφλαβονοειδή συχνά αναφέρουν βελτιωμένη πνευματική διαύγεια. Συμπερασματικά, η φύση μερίμνησε για το σταφύλι να αποτελεί ένα συνδυασμό ιδιοτήτων γεύσης και υγείας.

Πηγή : http://www.newwinesofgreece.com/h_orimasi_kai_o_trugos_tou_stafuliou/en_h_orimasi_kai_o_trugos_tou_stafuliou.html

http://www.iatronet.gr/diatrofi/trofima-rofimata/article/9472/stafyli-ta-ofeli-gia-tin-ygeia.html