Το λιοντάρι είναι ένα ζώο που κατείχε σημαντική θέση στην ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Η φιγούρα του βρίσκεται σε αγγεία, ψηφιδωτά, αετώματα ναών και ασπίδες πολεμιστών, ενώ πολλά ονομαστά μνημεία κοσμούνται από γλυπτές αναπαραστάσεις του. Αρκεί να αναφερθούν ενδεικτικά οι λέοντες στη Χαιρώνεια και την Αμφίπολη, η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες, αλλά και η Οδός των Λεόντων στην Δήλο. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί πολύ συχνά παρομοιώσεις με το συγκεκριμένο ζώο, ενώ το ένδοξο όνομα «Λεωνίδας» δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά «απόγονος λέοντα». Σύμφωνα δε με τη μυθολογία, ο μεγάλος ήρωας Ηρακλής είχε καταφέρει να σκοτώσει όχι ένα αλλά δύο λιοντάρια: το πρώτο στον Κιθαιρώνα και το δεύτερο στη Νεμέα. Όλα αυτά δείχνουν μια μεγάλη εξοικείωση των αρχαίων Ελλήνων με το συγκεκριμένο είδος αιλουροειδούς, πράγμα πολύ ασυνήθιστο αν δεχτούμε ότι δεν υπήρχαν λιοντάρια στην Ελλάδα. Αρκετοί όμως αρχαίοι συγγραφείς μάς διαβεβαιώνουν για το αντίθετο.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι κατά την εισβολή του Ξέρξη στην Ελλάδα, το 480 π.Χ., ο στρατός του αντιμετώπισε συχνά νυχτερινές επιθέσεις λιονταριών, καθώς διέσχιζε τη Μακεδονία. Οι Πέρσες κατευθύνονταν από την Άκανθο της Χαλκιδικής προς τη Θέρμη, όπου είχε συγκεντρωθεί προηγουμένως ο στόλος τους. Όταν στρατοπέδευαν τις νύχτες, δέχονταν επιδρομές λιονταριών, τα οποία ορμούσαν και κατασπάραζαν τις φορτωμένες με τρόφιμα μεταγωγικές καμήλες. Τα θηρία αυτά εγκατέλειπαν τα λημέρια τους και ορμούσαν στην περσική στρατιά, θεωρώντας τη συγκέντρωση τόσων ανθρώπων και υποζυγίων μια πολύ καλή ευκαιρία για εύκολο κυνήγι. Παραδόξως όμως, μοναδικός στόχος των επιθέσεων αυτών αποδείχθηκαν οι καμήλες. Τα λιοντάρια δεν πείραξαν κάποιο από τα υπόλοιπα μεταγωγικά ζώα αλλά ούτε και τους ανθρώπους. Ο Ηρόδοτος μάλιστα αναρωτιέται για ποιον λόγο τα επιτιθέμενα θηρία κατασπάραζαν μόνο τις καμήλες, τις οποίες δεν είχαν ξαναδεί και δεν γνώριζαν καν τη γεύση της σάρκας τους. Στη συνέχεια, ο Έλληνας ιστορικός προσδιορίζει ως βιότοπο των λιονταριών μια μεγάλη περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Νέστο και Αχελώο. Σημειώνει δε ότι πουθενά αλλού στην Ευρώπη δεν θα συναντήσει κανείς αυτό το είδος αιλουροειδούς. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Αριστοτέλης θα αναφέρει κι αυτός την ίδια περιοχή ως φυσικό χώρο διαβίωσης των λιονταριών. Από την άλλη μεριά, ο Ξενοφών, στο έργο του «Κυνηγετικός», είναι πιο ακριβής, λέγοντας ότι τα λημέρια των ζώων αυτών είναι τα όρη Χορτιάτης και Παγγαίο. Τέλος, ο Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος Παυσανίας διηγείται ότι ο ολυμπιονίκης στο παγκράτιο Πολυδάμας, τον 5ο αιώνα π.Χ., σκότωσε με γυμνά χέρια ένα λιοντάρι στην περιοχή του Ολύμπου. Ο αθλητής θαύμαζε πάρα πολύ τον Ηρακλή και ήθελε με αυτόν τον τρόπο να μιμηθεί τον πρώτο άθλο του ήρωα, στη Νεμέα.
Τα αρχαία κείμενα μας δίνουν επίσης πληροφορίες για το πότε περίπου εξαφανίστηκαν τα λιοντάρια από τον ελλαδικό χώρο. Ο Πολύβιος σημειώνει ότι στην εποχή του (200 – 118 π.Χ.) κανένα από τα είδη ζώων που αφθονούσαν στην Αφρική δεν υπήρχε πλέον στην Ευρώπη. Παράλληλα, ο Δίων ο Χρυσόστομος, γράφοντας κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., διαβεβαιώνει ότι τα λιοντάρια της Μακεδονίας είχαν εξαφανιστεί ολοσχερώς. Πώς όμως συνέβη τελικά αυτό; Η κυριότερη αιτία για την εξαφάνιση των λιονταριών από την Ελλάδα ήταν μάλλον το ανεξέλεγκτο κυνήγι, αφού τα συγκεκριμένα ζώα ουσιαστικά δεν είχαν φυσικούς εχθρούς. Παράλληλα, θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν και η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση αγρίων θηρίων για τις ρωμαϊκές αρένες. Σύμφωνα λοιπόν με όλες τις διαθέσιμες μαρτυρίες, φαίνεται πως τα λιοντάρια που έζησαν κάποτε στη χώρα μας περιορίζονταν στη Μακεδονία και γενικότερα στη Βόρεια Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το περίφημο αρχαίο ψηφιδωτό που αναπαριστά κυνήγι λέοντος βρίσκεται στην Πέλλα. Παράλληλα, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το είδος που κάποτε διαβίωνε στην Ελλάδα ήταν παρόμοιο με το σημερινό ασιατικό λιοντάρι (Panthera Leo Persica). Ίσως τελικά ο πρώτος άθλος του Ηρακλή να βασίζεται ώς έναν βαθμό σε πραγματικά περιστατικά και να μην αποτελεί εξ ολοκλήρου επινόηση κάποιου ευφάνταστου παραμυθά της αρχαιότητας.
Μια αγαπημένη ιστορία που την αναφέρουν διάφοροι Ρωμαίοι συγγραφείς, έχει να κάνει με το σκλάβο Ανδροκλή… και ένα ασυνήθιστα μεγάλο και δυνατό λιοντάρι. Στα αρχαία χρόνια, ζούσε ένας δούλος πού τον έλεγαν Ανδροκλή. Αυτός είχε έναν πολύ σκληρό κύριο, πού τον βασάνιζε. Ο καιρός περνούσε κι ο Ανδροκλής υπέφερε όλο και χειρότερα βασανιστήρια. Μη μπορώντας ν΄αντέξει, μάζεψε τα λιγοστά πράγματά του κι αποφάσισε να δραπετεύσει από το σπίτι εκείνου τού ανθρώπου. Καθώς όμως, σύμφωνα με τους τότε νόμους, η πράξη αυτή τιμωρείτο με θάνατο, ο δούλος αυτός κατέφυγε σ΄ένα πυκνό δάσος. Όταν νύχτωσε, βρήκε μια σπηλιά και μπήκε εκεί για να περάσει τήν βραδιά.
Το ξημέρωμα, είδε να μπαίνει στην σπηλιά ένα τεράστιο λιοντάρι:
- Αλλοίμονό μου, σκέφθηκε ο Ανδροκλής. Ξέφυγα από τον σκληρό αφέντη μου και μού έμελλε να με κατασπαράξει άγριο θηρίο! Σαν τον πλησίασε, το λιοντάρι σήκωσε το ένα του πόδι.
– Εδώ τελειώνουν όλα, ψιθύρισε ο άνθρωπος και ζάρωσε κάτωχρος σε μια γωνιά.
Το λιοντάρι όμως δεν είχε τέτοιο σκοπό. Έμεινε εκεί ακίνητο, κοιτάζοντάς τον στα μάτια, με το πόδι του υψωμένο. Όταν ο Ανδροκλής το πλησίασε με χίλιες προφυλάξεις, είδε ότι ένα αγκάθι είχε χωθεί βαθειά μες στο πόδι τού ζώου, πού βογγούσε απ΄τον πόνο. Καθησυχασμένος, επειδή πιά δεν κινδύνευε η ζωή του, πήρε στα χέρια του το πόδι τού λιονταριού και με όλη του τήν προσοχή, άρχισε τήν «επέμβαση». Χρειάστηκε λίγη ώρα για να τα καταφέρει. Όμως, το αίμα πού άρχισε να τρέχει δεν έλεγε να σταματήσει. Ο Ανδροκλής έσκισε ένα κομμάτι από τον χιτώνα του κι αφού το έπλυνε καλά στο νερό της πηγής πού ήταν εκεί κοντά, έδεσε με το πανί αυτό, το πόδι του ζώου. Τις επόμενες ημέρες, το λιοντάρι επισκεπτόταν τήν σπηλιά κι ο άνθρωπος περιποιόταν το τραύμα του, πλένοντας τήν πληγή του και αλλάζοντας το πανί με το οποίο τήν έδενε.
Με τον καιρό, οι δυό τους έγιναν φίλοι. Το λιοντάρι έφερνε τήν λεία από το κυνήγι στον Ανδροκλή, έτρωγαν μαζί κι ύστερα ξάπλωνε δίπλα του και κοιμόταν. Μα κι ο άνθρωπος ησύχαζε ήσυχος, επειδή ο «φύλακάς» του αναπαυόταν δίπλα του και κανένας δεν θα μπορούσε να τον πειράξει. Πέρασαν έτσι κάμποσα χρόνια. Ώσπου ένα πρωϊ, οι όλο αγωνία βρυχηθμοί του λιονταριού, αναστάτωσαν το δάσος. Ο Ανδροκλής πετάχτηκε έξω απ΄την σπηλιά, για να δεί τι συνέβαινε στον φίλο του. Με προφυλάξεις πλησίασε στο σημείο και τι να δεί; Ρωμαίοι στρατιώτες είχαν στήσει ενέδρα και μετέφεραν αλυσοδεμένο το λιοντάρι σ΄ένα κλουβί! Περίλυπος ο άνθρωπος, επειδή δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να το ελευθερώσει, έμεινε εκεί πολύ ώρα μέχρι πού έφυγαν όλοι Από τότε, ο Ανδροκλής ήταν αναγκασμένος να φεύγει απ΄την σπηλιά όπου κρυβόταν για να αναζητήσει κάτι για να τραφεί. Δεν πέρασε πολύς καιρός, και οι Ρωμαίοι στρατιώτες, οι ίδιοι πού είχαν συλλάβει το λιοντάρι, τον εντόπισαν και τον έφεραν αλυσοδεμένο στην Ρώμη όπου τον έρριξαν στην φυλακή.
- Ξέρεις τι σε περιμένει; τον ρώτησε ο δεσμοφύλακας. Ο Ανδροκλής έμεινε σιωπηλός.
- Αύριο θα σε πάνε στο Κολοσσαίο. Θα γίνεις μεζές για τα άγρια θηρία…
Τήν επομένη ημέρα, ήρθαν και τον πήραν. Οι κερκίδες ήταν γεμάτες κόσμο πού είχε έρθει να παρακολουθήσει το «θέαμα»… Όταν μπήκε στην αρένα, ο άνθρωπος σήκωσε τα μάτια στον ουρανό: είχε μέρες να δεί τον ήλιο… ένας θόρυβος από σκουριασμένες πόρτες πού άνοιγαν, τον έκανε να αναπηδήσει. Γύρισε και κοίταξε: ‘Ένα αγριεμένο λιοντάρι, ερχόταν τρέχοντας καταπάνω του! Εκείνος δεν σάλεψε. Περίμενε γαλήνιος, το τέλος του. Όταν όμως το θηρίο τον πλησίασε… σταμάτησε απότομα. Τον κοίταξε και σήκωσε αργά το μπροστινό πόδι του! Τότε μόνο ο Ανδροκλής αναγνώρισε τον φίλο του, πού είχε γίνει αγνώριστος από τις ταλαιπωρίες και τα βασανιστήρια της φυλακής… Αυθόρμητα, άνοιξε τα χέρια του και αγκάλισε το κεφάλι του ζώου. Από τις κερκίδες ακούστηκε ένα Αααα! όλο έκπληξη κι ύστερα κάποιοι άρχισαν να φωνάζουν «χάρισέ τους τήν ζωή! χάρισέ τους τήν ζωή!» Ο γυιός τού Ύπατου τής Ρώμης, πού ήταν παρόν, ζήτησε να μάθει τι έτρεχε. Όταν οδήγησαν τον Ανδροκλή στο θεωρείο του κι έμαθε τήν ιστορία του, συγκινήθηκε πολύ. «Δεν θα πίστευα ποτέ ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί, αν δεν το άκουγα με τα ίδια μου τα αυτιά», είπε.
Στο μεταξύ, ο κόσμος εξακολουθούσε να φωνάζει όλο και πιο δυνατά: «χάρισέ τους τήν ζωή! Χάρισέ τους τήν ζωή»… Ο γυιός του ύπατου της Ρώμης σηκώθηκε υψώνοντας το χέρι του. Τα πλήθη ησύχασαν. Κι αυτός είπε: «Από σήμερα, ο Ανδροκλής και το λιοντάρι του είναι ελεύθεροι. Κανείς άνθρωπος να μην τους πειράξει για κανέναν λόγο.» Ο κόσμος ζητωκραύγασε, οι πόρτες άνοιξαν κι οι δυό φίλοι ανακουφισμένοι γύρισαν στο δάσος όπου έμειναν για πάντα.
Πηγή :
http://www.topontiki.gr/article/237102/ypirxan-liontaria-stin-ellada-kai-giati-exafanisthikan
https://www.nefeli-culture.gr/blog/item/106-o-androklis-kai-to-liontari
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου