Πριν από πάρα πολλά εκατομμύρια χρόνια, για την ακρίβεια πριν από σχεδόν 360 εκατομμύρια χρόνια, η περιοχή της Ελλάδας (και κατ’επέκταση και η Αττική) ήταν καλυμμένη από την Τηθύ Θάλασσα, η οποία είχε πολύ μεγάλες διαστάσεις καθώς εκτεινόταν στην απέραντη έκταση από τον σημερινό Ατλαντικό Ωκεανό έως τον Ινδικό Ωκεανό. Σήμερα η Μεσόγειος Θάλασσα είναι ό,τι έχει απομείνει από την αρχαία Τηθύ. Γυρνώντας πίσω στον χρόνο σε ένα περιβάλλον εντελώς διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε, βλέπουμε και ζούμε σήμερα, η Ελλάδα αποτελούσε τμήμα του πυθμένα της Τηθύος! Τα πετρώματα που σχηματίστηκαν σε εκείνη την περίοδο- που στην Γεωλογία είναι γνωστή ως ο Ανώτερος Παλαιοζωικός αιώνας -(για τη Γεωλογική κλίμακα του χρόνου περισσότερες πληροφορίες στο άρθρο μας «Ο Γεωλογικός χρόνος, η ηλικία της Γης»), είναι τα παλαιότερα σε ηλικία πετρώματα που απαντούν στην Αττική και τα βρίσκουμε συγκεκριμένα στα όρη Αιγάλεω και Πάρνηθα.
Από τον Καινοζωικό αιώνα, ο οποίος ξεκίνησε πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια και τον οποίο διανύουμε έως και σήμερα, κομμάτια της Ελλάδας άρχισαν να αναδύονται στην επιφάνεια σταδιακά. Στην Αττική, η οποία πλέον αποτελούσε κομμάτι μιας μεγάλης χέρσου (ξηράς), οι κλειστές λεκάνες της ξηράς γέμιζαν από τα νερά της βροχής σχηματίζοντας λίμνες μέσα στις οποίες αργά αργά εναποτέθηκαν λείψανα φυτικών οργανισμών που σχημάτισαν κοιτάσματα λιγνιτών. Τέτοια είναι η λεκάνη της Ραφήνας μέσα στην οποία βρέθηκαν εκτός από τους λιγνίτες και τα Γαστερόποδα, που είναι ζωικά απολιθώματα λιμναίας φάσης. Εκτός από τη Ραφήνα, υπήρχαν και σε άλλες περιοχές της Αττικής λεκάνες ίδιας ηλικίας όπως αυτές στην Ελευσίνα, στα Μέγαρα, στο Αλεποχώρι, στη Μαλακάσα-Ωρωπό, στον Μαραθώνα-Ραφήνα, στο Νέο Ηράκλειο, στο Περιστέρι, στην Καλογρέζα κ.α. .
Λίγο αργότερα κατά το Πλειόκαινο, λόγω εισχώρησης της θάλασσας στην ξηρά (θαλάσσια επίκλυση), η περιοχή της Αττικής περιορίστηκε, ενώ κάποιες προηγούμενες σημαντικές λίμνες της εξαφανίστηκαν. Επίσης, απολιθωμένα ψάρια Πλειοκαινικής ηλικίας έχει βρεθεί στο Καλαμάκι Αττικής, ενώ άλλα θαλάσσια απολιθώματα (μαλάκια) ίδιας ηλικίας απαντούν στις περιοχές Παλαιού Φαλήρου, Αγίου Κοσμά, Αλίμου, Πειραϊκής χερσονήσου, Καλλιθέας, Αεροδρομίου Ελληνικού, Ραφήνας, Ακρωτηρίου Ζωστήρας. Όσον αφορά στην ξηρά, έζησε η γνωστή Πικερμική πανίδα κατά την περίοδο του Μειοκαίνου πριν από 7 εκατομμύρια χρόνια, αναλυτικές πληροφορίες της οποίας έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο «Πικέρμι παγκόσμιας αξίας απολιθώματα στην Αττική!». Η εξαφάνιση της Πικερμικής πανίδας ήταν αποτέλεσμα κλιματικών μεταβολών που επηρέασαν συνολικά όλη τη Μεσόγειο καθώς και της εξαφάνισης κάποιων σημαντικών γεφυρών ξηράς, που υπήρχαν τότε και επέτρεπαν την προσέλευση διαφόρων ειδών και κατ’επέκατση την είσοδό τους στην πανίδα της Αττικής.
Πολύ περιληπτικά για να δώσουμε τη γενική αίσθηση του πως ήταν η εικόνα της Ελλάδας κατά τον Καινοζωικό αιώνα και πιο συγκεκριμένα πριν από περίπου 15 εκατομμύρια χρόνια, ο σημερινός χώρος που αποτελεί την Ελλάδα, το Αιγαίο την Κρήτη και τα Ιόνια νησιά μαζί και με τη Μικρά Ασία, ήταν μια τεράστια χέρσος, ένα μεγάλο κομμάτι ξηράς, που ονομαζόταν «Αιγαιίδα». Έτσι με αυτόν τον τρόπο, μέσω κάποιων δίαυλων ξηράς που παρεμβάλλονταν μεταξύ της Αιγαιίδας και της Αφρικής και Ασίας, δινόταν η δυνατότητα σε πολλά Θηλαστικά να μεταναστεύσουν προς τον χώρο της Ελλάδας. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται συνοπτικά οι διάφορες απολιθωματοφόρες θέσεις της Πικερμικής πανίδας στην Αττική.
Επίσης, πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέση Τουρκοβουνίων στο Ψυχικό, στο Αττικό Άλσος, όπου φιλοξενεί απολιθωμένα θηλαστικά όπως ρινόκερους, ελάφια, αιλουροειδή, άλογα κ.ά. που έζησαν κατά το Πλειστόκαινο. Εδώ επιβάλλεται να αναφέρουμε και το σημαντικό εύρημα του πιθήκου της Αττικής Macacca florentina, όπου έζησε στα δάση των Τουρκοβουνίων την ίδια περίοδο. Πλειστοκαινικής θέσης θηλαστικά έχουν βρεθεί επίσης και στην περιοχή του Κορυδαλλού, ενώ στη Βάρκιζα ερπετά και μικροθηλαστικά. Εξίσου σημαντική θέση για την Παλαιοντολογία του Πλειστοκαίνου και πόλος έλξης για ανασκαφές τις τελευταίες δεκαετίες έχει αποτελέσει και το σπήλαιο στη Βραώνα Αττικής, στο οποίο έχουν ανακαληφθεί περισσότερα από 30 είδη θηλαστικών (ελάφια, αρκούδες, λιοντάρια, πάνθηρες, βίσσωνες, λύκοι, αγριόχοιροι κ.ά.) καθώς και μικροθηλαστικά (όπως νυκτερίδες, σκατζόχοιροι, αρουραίοι, σκίουροι κ.ά.), πτηνά (συγκεκριμένα ένα τεράστιο πτηνό που ζύγιζε περίπου 27 κιλά και ονομάζεται Otis tarda, αγριόγαλος) και ερπετά. Τέλος, δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε και τον Γκραικοπίθηκο (Graecopithecus freybergi) όπου βρέθηκε τμήμα του κρανίου του (κάτω γνάθος) στον Πύργο Βασιλλίσης στο Ίλιον (Δυτική Αττική). Δύο σημαντικές μελέτες που δημοσιεύτηκαν τον Μάιο του 2017 στο επιστημονικό περιοδικό PLoS ONE στις οποίες συμμετείχαν ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Θεοδώρου μαζί με τον επίκουρο καθηγητή Σ. Ρουσιάκη σε συνεργασία με μία ομάδα επιστημόνων από το εξωτερικό έδειξαν πως ο Γκραικοπίθηκος έζησε πριν από 7.2 εκατομμύρια χρόνια.
Επειτα από εκατομμύρια χρόνια «ανάπαυσης» κάτω από τόνους χώματος και αφού «είδε» το φως χάρη στη σκαπάνη της επιστημονικής ομάδας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, έφτασε φέτος στο τέλος της μακρόχρονης διαδρομής του, καταλαμβάνοντας μια θέση στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες. Για την ακρίβεια, δεν καταχωρείται ο ίδιος -ένα προϊστορικό προβοσκιδωτό αρσενικό Mamut borsoni που ζούσε στα μεγάλα τροπικά δάση των Γρεβενών πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια- αλλά οι χαυλιόδοντές του, που έχουν μήκος 5,02 μέτρα και αποτελούν μοναδικό στα παγκόσμια δεδομένα εύρημα. Πρόκειται για το δεύτερο ρεκόρ Γκίνες που αποδίδεται στα Γρεβενά στη διάρκεια εκδήλωσης το ερχόμενο Σάββατο, αφού οι τεράστιοι χαυλιόδοντες, που ανακαλύφθηκαν το 2007 σε ένα αμμωρυχείο της Μηλιάς του δήμου Ηρακλεωτών, 15 χιλιόμετρα από την πόλη των Γρεβενών, ανέτρεψαν το προηγούμενο παγκόσμιο ρεκόρ, που ανήκε και πάλι σε έναν μαστόδοντα που ανακαλύφθηκε το 1997 από την ίδια ομάδα στην ίδια περιοχή, 15 χιλιόμετρα από την πόλη των Γρεβενών. Ο «Γίγας», όπως χαϊδευτικά αποκάλεσε η επιστημονική ομάδα το εύρημα, έφερε χαυλιόδοντες μήκους 4,39 μέτρων και κέρδισε επάξια το παγκόσμιο ρεκόρ, αφού, πέραν του μεγέθους των χαυλιοδόντων του, η ανασκαφή αποκάλυψε και τους μικρούς χαυλιόδοντες της κάτω σιαγόνας που χάθηκαν κατά την εξέλιξη του είδους των ελεφάντων. Οι δύο γιγαντιαίοι πρόγονοι του σημερινού ελέφαντα, καθώς και ένας τρίτος, ο elephas antiquus, ηλικίας διακοσίων χιλιάδων ετών, που εν ζωή έφτανε τους δώδεκα τόνους βάρος και τα τέσσερα μέτρα ύψος, ζούσαν σε κοπάδια στην ευρύτερη Δυτική Μακεδονία πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια.
Στην κατάφυτη από μεγάλα τροπικά δάση περιοχή με τις μεγάλες λίμνες περνούσαν τη ζωή τους σε θερμό κλίμα, ενώ στην υπόλοπη Ευρώπη επικρατούσε δριμύ ψύχος. Ετσι εξηγείται, σύμφωνα με την επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας του ΑΠΘ, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας, κ. Ευαγγελία Τσουκαλά, πώς τα γιγάντια μαμούθ, όπως ο δεύτερος mamut borsoni που βρέθηκε το 2007, μπορούσαν να τρέφονται χωρίς να αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης. Με βάρος μεγαλύτερο από έξι τόνους, ύψος στους ώμους που έφτανε τα 3,5 μέτρα και χαυλιόδοντες μεγαλύτερους από 5 μέτρα, το προϊστορικό ζώο θα πρέπει να κατανάλωνε περισσότερα από τριακόσια κιλά φυτικής τροφής και τουλάχιστον διακόσια λίτρα νερό ημερησίως.
Ολόκληρη η Δυτική Μακεδονία, εξάλλου, όπως λέει η κ. Τσουκαλά, φιλοξενούσε πλούσια πανίδα, χάρη στην πυκνή βλάστηση και στα νερά: ρινόκεροι, σαρκοφάγα, ιππάρια (μικρά άλογα με τρία δάχτυλα), βοοειδή και μαχαιρόδοντες (μεγάλα αιλουροειδή με λεπτούς και πριονωτούς κυνόδοντες που προσομοιάζουν με τα σημερινά λιοντάρια) συμπλήρωναν το οικοσύστημα της εποχής. Αυτό αποκαλύπτουν τα περισσότερα από δύο χιλιάδες απολιθωμένα ευρήματα που στεγάζονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς του δήμου Ηρακλεωτών Γρεβενών, προς τέρψιν των επισκεπτών, οι οποίοι μέχρι σήμερα ξεπερνούν τα οκτώ χιλιάδες άτομα. Παρ' όλα αυτά, τα χιλιάδες ευρήματα που αποκάλυψε η συστηματική παλαιοντολογική έρευνα που πραγματοποιεί η κ. Τσουκαλά και η ομάδα της στην περιοχή των Γρεβενών εδώ και δεκαεπτά χρόνια, από το 1990, αλλά και όσα αναμένεται να ακολουθήσουν -αφού από τις ανασκαφές προκύπτει πως η Μηλιά αποτελεί σημαντική θέση για την εποχή- στεγάζονται στο μικρό κτίριο που κάποτε αποτελούσε το κοινοτικό κατάστημα της Μηλιάς. Στον ένα και μοναδικό χώρο, οι εντυπωσιακοί χαυλιόδοντες που καταχωρήθηκαν στο Βιβλίο Γκίνες ακουμπούν σε πάγκους, ενώ τα μικρότερου μεγέθους ευρήματα φιλοξενούνται και σε προθήκες στους τοίχους, εξαιτίας της έλλειψης χώρου.
Πηγή : http://www.athinodromio.gr/%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%84%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CE%BF%CF%8D-%CE%B2%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%BA%CE%BF/#.XkqNmH7QC9c
https://www.kathimerini.gr/368332/article/epikairothta/ellada/to-megalytero-mamoy8-ezhse-sta-grevena
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου