Δυόσμος : Το αναζωογονητικο βότανο του μυαλού για τους αρχαίους Έλληνες

Επιστημονική ονομασία: Μentha Longifolia, Οικογένεια: Χειλανθοί (Lamiaceae). Ο δυόσμος είναι συγγενές είδος με τη μέντα και είναι ένα από τα περίπου είκοσι έξι είδη της οικογένειας της μέντας που παρουσιάζουν έναν μεγάλο χημικό πολυμορφισμό. Φυτό με βλαστούς και φύλλα πράσινα. Τα φύλλα είναι ωοειδή ή οδοντωτά, που μοιάζουν με λόγχες, σε φωτεινό πράσινο χρώμα. Τα άνθη του είναι μικρά ρόδινα ή μωβ ανοιχτό. Βγαίνουν πολλά μαζί σε στάχεις στις κορυφές των βλαστών. Είδος πασίγνωστο στην Ελλάδα όπου καλλιεργείται στις αυλές και στους κήπους και χρησιμοποιείται στο φαγητό. Έχει ευχάριστο άρωμα. Υπάρχει παντού σαν καλλιεργούμενο και μαζεύεται όλο το χρόνο. Μπορούμε να τον έχουμε πάντα φρέσκο σε μια γλάστρα ή να τον ξεράνουμε και να τον φυλάξουμε σε ένα βάζο.  Ο δυόσμος είναι συγγενές είδος με τη μέντα.  Στην ελληνική μυθολογία, η Μίνθη ήταν μια νύμφη που μεταμορφώθηκε στο εν λόγω φυτό από την Περσεφόνη, όταν συνελήφθηκε στην αγκαλιά του άντρα της, Άδη, στις όχθες του ποταμού Αχέροντα.  Για τους αρχαίους Έλληνες ήταν ισχυρό αναζωογονητικό του μυαλού και το αφέψημά του χρησιμοποιούταν κατά των πονοκεφάλων. Επίσης, έτριβαν το τραπέζι τους με δυόσμο πριν καθίσουν να φάνε, ενώ οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι συνήθιζαν να αρωματίζουν και το νερό, στο οποίο έκαναν μπάνιο.

Εκτός από διαιτητικές ίνες, ο δυόσμος περιέχει φολικό οξύ, ριβοφλαβίνη, βιταμίνες Α, Β6, Ε, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, κάλιο, μαγγάνιο και χαλκό. Ο δυόσμος έχει πολλές ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται κυρίως ως αφέψημα και κάνει πολύ καλό στις χολολιθιάσεις, είναι αντισπασμωδικό, ηρεμιστικό και χωνευτικό. Επίσης, δρα κατά της αϋπνίας και του λόξυγκα. Λόγω λοιπόν των συστατικών του χρησιμοποιείται σε πολλά γιατροσόφια, όπως σε γαργάρες για θεραπεία πληγών του στόματος, ουλίτιδας, φαρυγγίτιδας και αμυγδαλίτιδας, ως αντίδοτο στην κακοσμία του στόματος, για την τόνωση της μνήμης, τη θεραπεία των σκασμένων χεριών και της πιτυρίδας αλλά και ως αφροδισιακό (σε συγκεκριμένες δόσεις) και εμμηναγωγό (ακατάλληλο για εγκυμονούσες). Θεωρείται ότι προσφέρει ανακούφιση απο τον πονοκέφαλο, τον πονόδοντο (από αποστήματα), στους ρευματόπονους και τον πόνο των κλειδώσεων. Ιατρικές έρευνες έδειξαν ότι ο δυόσμος έχει αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική και ανοσορυθμιστική δράση χάρη στο ροσμαρινικό οξύ που περιέχει, μια πολυφαινόλη η οποία απαντάται σε αρκετά μυρωδικά βότανα (βασιλικός, θυμάρι, δεντρολίβανο κ.ά.). Γι’ αυτό και προτείνεται, εκτός των άλλων, ως ρόφημα για την ανακούφιση της οστεοαρθρίτιδας, επειδή αναστέλλει τις χρόνιες και οξείες φλεγμονές. Επίσης διαθέτει εξαιρετικές αντιμυκητισιακές ιδιότητες (π.χ. εξολοθρεύει τον μύκητα Candida albicans καθώς και μύκητες που εμφανίζονται κατά την αποσύνθεση των τροφίμων). Έτσι προτείνεται και για την αντιμετώπιση προβλημάτων πέψης. Επιπλέον μειώνει τα τριγλυκερίδια αλλά και τις αρσενικές ορμόνες σε άντρες και γυναίκες που τον πίνουν συχνά σε αφέψημα.Ακόμα, το έλαιο του δημοφιλούς βοτάνου δρα και ως προστατευτικό από επιζήμιες ακτινοβολίες και χημειοθεραπείες.

Πηγή : http://www.ktima-efkarpia.com/aromatika-futa/votana/afieroma-ston-diosmo

http://aroma-herbs.com/gr/objects/view/191

Βασιλικός : Ο βασιλιάς των ελληνικών βοτάνων και ιερό φυτό των χριστιανών

Ο βασιλικός είναι ένα από τα δημοφιλέστερα βότανα και η επιστημονική ονομασία του είναι Ocimum basilicum. Ο βασιλικός είναι ποώδες, μονοετές ή πολυετές φυτό 20-100εκ., με φύλλα μέχρι 10εκ. μακρόστενα, μυτερά και διαφέρουν σε μέγεθος και σχήμα από ποικιλία σε ποικιλία (πλατόφυλλος - ψιλλόφιλος βασιλικός), πράσινα ή ιωδίζοντα ή μελανωπά και άνθη μικρά άσπρα ή ροζ που σχηματίζουν στάχεις στις κορφές των βλαστών. Αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν περισσότερες από 60 ποικιλίες βασιλικού. Ανάλογα τα είδη έχει και διαφορετική ονομασία όπως αθάνατος, πλατύφυλλος, σγουρός κλπ. Ο βασιλικός αναπτύσσεται σήμερα σε πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο αν και προέρχεται από την Ινδία όπου ήταν ιερό φυτό αφιερωμένο στον Κρίσνα(Διόνυσο) και τον Βισνού. Η λέξη βασιλικός προέρχεται από την ελληνική λέξη βασιλεύς. Ωστόσο από την αρχαιότητα μεταφέρθηκε στην Ευρώπη όπου έγινε πολύ δημοφιλής στην λεκάνη της Μεσογείου. Στην Ελλάδα το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν από την εκστρατεία του στις Ινδίες μεταξύ των άλλων έφερε και το του βασιλέως φυτό. Εκείνος τον είδε στην Ινδία, εντυπωσιάστηκε, και ο στρατός του τον μετέφερε στην Ευρώπη. Είναι βέβαιο, όμως ότι οι Έλληνες τον γνώριζαν πολύ πριν από την εκστρατεία του Αλέξανδρου και τον αναφέρουν προγενέστεροι του ποιητές. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το φυτό καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Τον θεωρούσαν λοιπόν σημάδι θανάτου. Αντίθετα οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν ερωτικό φίλτρο, σημάδι αγάπης και φυλακτό. Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις και οι Γαλάτες το χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού μαζί με νερό πηγής. Πιθανόν από εκεί να κρατάει τις ρίζες του και το χριστιανικό έθιμο του αγιασμού με τον βασιλικό.

Οι νεοέλληνες αντίθετα με τους προγόνους τους εκτιμούν το φυτό και πιστεύουν ότι απωθεί τα κουνούπια. Η Ελληνική λαϊκή παράδοση συνδέει το φυτό με την Αγία Ελένη: Όταν πήγε στην Παλαιστίνη αναζητώντας το σταυρό του Χριστού, είδε ένα θάμνο που μοσχομύριζε. Το θεώρησε θεϊκό σημάδι. Έσκαψε κάτω από τη ρίζα του και βρήκε τον σταυρό, το πιο ιερό σύμβολο του χριστιανικού κόσμου! Ένα παλιό γνωμικό λέει πως “όπου φυτρώνει βασιλικός δε πηγαίνει το κακό” και “όπου υπάρχει βασιλικός, δε ζει το κακό“. Όταν ο βασιλικός δωρίζεται φέρνει καλή τύχη σε ένα νέο σπιτικό. Το χρησιμοποιούν μάλιστα πολύ στην μαγειρική. Ο βασιλικός χρησιμοποιείται στην κηπουρική, την αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό. Όποτε έχετε την δυνατότητα, να επιλέγετε φρέσκο βασιλικό περισσότερο από την αποξηραμένη μορφή του, διότι έχει ανώτερη γεύση. Τα φύλλα του φρέσκου βασιλικού θα πρέπει να φαίνονται ζωντανά και έχουν ένα βαθύ πράσινο χρώμα. Θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από σκούρα στίγματα ή κιτρινίλες. Ο φρέσκος βασιλικός θα πρέπει να αποθηκεύεται στο ψυγείο τυλιγμένος σε ένα ελαφρώς βρεγμένο χαρτί κουζίνας. Ο αποξηραμένος βασιλικός θα πρέπει να διατηρείται σε ένα ερμητικά σφραγισμένο γυάλινο δοχείο σε δροσερό, σκοτεινό και ξηρό μέρος, για περίπου έξι μήνες. Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κ.τ.λ. ενώ ταιριάζει πολύ σε σάλτσες που έχουν ως βάση τη φρέσκια ντομάτα.

Πηγή : http://www.zougla.gr/fitness/ar8ra-diatrofis/article/vasilikos-ke-i-evergetikes-tou-idiotites

Οίνος : Η καταγωγή και η ευρεία χρήση του κρασιού στην Αρχαιότητα

Το κρασί είναι οινοπνευματώδες ποτό προϊόν της ζύμωσης των σταφυλιών ή του χυμού τους (μούστος). Ποτά παρεμφερή του κρασιού παράγονται επίσης από άλλα φρούτα ή άνθη ή σπόρους, αλλά η λέξη κρασί από μόνη της σημαίνει πάντα κρασί από σταφύλια. Το κρασί είναι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για διάφορους λόγους. Είναι αφενός ένα δημοφιλές ποτό που συνοδεύει και ενισχύει ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκών και μεσογειακών γεύσεων, από τις πιο απλές και παραδοσιακές ως τις πιο σύνθετες και αφετέρου αποτελεί σημαντικό γεωργικό προϊόν που αντικατοπτρίζει την ποικιλία του εδάφους και το κλίμα ενός τόπου. Το κρασί χρησιμοποιείται επίσης σε θρησκευτικές τελετές σε πολλούς πολιτισμούς ενώ το εμπόριο κρασιού είναι ιστορικής σπουδαιότητας για πολλές περιοχές. Το αμπέλι, από το οποίο προέρχεται το κρασί έχει σύμφωνα με τους παλαιοντολόγους, προϊστορία πολλών εκατομμυρίων ετών. Πριν ακόμα από την εποχή των παγετώνων ευδοκιμούσε στην πολική ζώνη, κυρίως στην Ισλανδία, στη Βόρεια Ευρώπη αλλά και τη βορειοδυτική Ασία. Οι παγετώνες περιόρισαν σημαντικά την εξάπλωσή του και επέβαλαν κατά κάποιο τρόπο την γεωγραφική απομόνωση πολλών ποικιλιών, μέρος των οποίων εξελίχθηκαν και σε διαφορετικά είδη. Στην πορεία των χρόνων, διάφοροι πληθυσμοί άγριων αμπέλων μετακινήθηκαν προς θερμότερες ζώνες, κυρίως προς την ευρύτερη περιοχή του νοτίου Καυκάσου. Στην περιοχή αυτή, μεταξύ Ευξείνου Πόντου, Κασπίας θάλασσας και Μεσοποταμίας, γεννήθηκε το είδος Αμπελος η οινοφόρος (λατ. Vitis vinifera). Οι διαφορετικές ποικιλίες αυτού του είδους καλλιεργούνται και σήμερα. 

Οι Αρχαίοι Έλληνες έπιναν το κρασί αναμειγνύοντας το με νερό, σε αναλογία συνήθως 1:3 (ένα μέρος οίνου προς τρία μέρη νερού). Διέθεταν ειδικά σκεύη τόσο για την ανάμειξη (κρατήρες) όσο και για την ψύξη του. Η πόση κρασιού που δεν είχε αναμειχθεί με νερό ("άκρατος οίνος") θεωρείτο βαρβαρότητα και συνηθιζόταν μόνο από αρρώστους ή κατά τη διάρκεια ταξιδιών ως τονωτικό. Διαδεδομένη ήταν ακόμα η κατανάλωση κρασιού με μέλι καθώς και η χρήση μυρωδικών. Η προσθήκη αψίνθου στο κρασί ήταν επίσης γνωστή μέθοδος ( "Ιπποκράτειος Οίνος") όπως και η προσθήκη ρητίνης. Ο τρόπος παραγωγής του κρασιού σε παλαιότερες εποχές δεν διέφερε ουσιαστικά από τις σύγχρονες πρακτικές. Είναι αξιοσημείωτο πως σώζονται ως τις μέρες μας κείμενα του Θεόφραστου, τα οποία περιέχουν πληροφορίες γύρω από τους τρόπους καλλιέργειας. Οι Έλληνες γνώριζαν την παλαίωση του κρασιού, την οποία επιτυγχάναν μέσα σε θαμμένα πιθάρια, σφραγισμένα με γύψο και ρετσίνι. Το κρασί εμφιαλωνόταν σε ασκούς ή σε σφραγισμένους πήλινους αμφορείς, αλειμμένους με πίσσα για να μένουν στεγανοί. Το εμπόριο των ελληνικών κρασιών απλωνόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο μέχρι την ιβηρική χερσόνησο και τον Εύξεινο πόντο και αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες. Σε αρκετές πόλεις υπήρχαν ειδικοί νόμοι ώστε να εξασφαλίζεται η ποιότητα του κρασιού, αλλά και ενάντια στον ανταγωνισμό και τις εισαγωγές. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η νομοθεσία της Θάσου, σύμφωνα με την οποία πλοία με ξένο κρασί που πλησίαζαν το νησί θα έπρεπε να δημεύονται. Χαρακτηριστικό ήταν το κρασί Δένθις (το αρχαιότερο κρασί με ονομασία προέλευσης), που παρήγετο στην Δενθαλιάτιδα Χώρα (Αλαγονίας). Όπως αναφέρει ο Αλκμάν, το περίφημο κρασί Δένθις, ήταν άπυρος οίνος ανθοσμίας. Οι Ρωμαίοι ήρθαν σε επαφή με το κρασί από τους Έλληνες αποίκους και τους γηγενείς Ετρούσκους και επιδόθηκαν επίσης στην αμπελοκαλλιέργεια. Με την κατάρρευση της Ρώμης και τις μεταναστεύσεις των λαών η αμπελουργία γνώρισε περίοδο ύφεσης. Σε κάποιες περιοχές η αμπελουργία εγκαταλείφθηκε για αιώνες.

Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Κρασί

Η καταγωγή και οι κατηγορίες των δημητριακών καθως και η προστάτιδα της καλλιέργειας δημητριακών θεά Δήμητρα

Τα δημητριακά είναι η σπουδαιότερη κατηγορία φυτών που καλλιεργούνται για τη διατροφή του ανθρώπου. Από τα δημητριακά παράγεται ένα από τα βασικά είδη της ανθρώπινης διατροφής, το ψωμί, ζωοτροφές, πρώτες ύλες για τη βιομηχανία τροφίμων, για τη βιομηχανία χαρτιού, καθώς και για άλλους βιομηχανικούς κλάδους. Τα δημητριακά στη μεγάλη τους πλειονότητα ανήκουν στην οικογένεια των αγρωστιδών και τα περισσότερα κατάγονται από την περιοχή της Δυτικής Ασίας. Τα δημητριακά αποτελούν τη βάση της φυτικής παραγωγής κάθε χώρας και στις πιο πολλές χώρες η καλλιέργειά τους κατέχει την πρώτη θέση της γεωργικής παραγωγής. Χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: στα σιτηρά, που περιλαμβάνουν το στάρι, το καλαμπόκι, το ρύζι, το κεχρί, την όλυρα και πολλά άλλα παρόμοια είδη. στα οσπριοειδή, στα οποία ανήκουν τα διάφορα είδη των φασολιών, η σόγια (που θεωρείται ως ένα από τα πιο βασικά οσπριοειδή), οι φακές, τα ρεβίθια κλπ. και τέλος. στα ελαιώδη δημητριακά, όπως είναι και πάλι η σόγια, ο ηλίανθος και πολλά άλλα. Στις χώρες με θερμότερα κλίματα καλλιεργούνται κυρίως το σόργο, το ρύζι (που αποτελεί και τη βασική τροφή εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα στις ασιατικές χώρες) και το καλαμπόκι (βασικό στοιχείο διατροφής της Αμερικανικής Ηπείρου). Στις χώρες με ψυχρότερα κλίματα καλλιεργούνται κυρίως το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι και η βρώμη, καθώς και η σίκαλη. Γενικά τα δημητριακά είναι μονοετή φυτά που σπέρνονται και θερίζονται μέσα σε ένα χρόνο.

Σύμφωνα με πρόσφατες ανακαλύψεις, η χρήση των δημητριακών ως τροφής από τους ανθρώπους ανάγεται στην προϊστορική εποχή (Μέση Λίθινη). Η Δήμητρα (Δημήτηρ = Γη+Μητέρα) στην ελληνική μυθολογία, ήταν η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα της καλλιέργειας δηλαδή της γεωργίας, αλλά και της ελεύθερης βλάστησης, του εδάφους και της γονιμότητας αυτού συνέπεια των οποίων ήταν να θεωρείται και προστάτιδα του γάμου και της μητρότητας των ανθρώπων. Ήταν Ολύμπια (κύρια) θεότητα. Σύμβολα της Δήμητρας ήταν οι γερανοί, το στάχυ, ο νάρκισσος, η μυρτιά και ο κρόκος. Οι μέλισσες θεωρούντο ιέρειες της και στις θυσίες προς τιμήν της προσέφεραν ταύρους, μοσχάρια και μέλι. Πριν το όργωμα οι αγρότες θυσίαζαν στην Προηροσία Δήμητρα, στο θερισμό στην Δρεπανηφόρον, στο αλώνισμα στην Αλωάδα και την άνοιξη στη Δήμητρα Χλόην. Άλλα ονόματα που της απέδιδαν είναι Ιουλώ, Αγλαόκαρπος, Σιτώ, Πολύκαρπος, Σπερμία, Σταχυοτρόφος και Φιλόπυρος. Εκτός από τη Βιβλιοθήκη του Απολλόδωρου σημαντικές πηγές όπου αναφέρεται η Δήμητρα είναι οι Ομηρικοί Ύμνοι που αναφέρονται σε αυτήν, ο Ησίοδος με τη Θεογονία του και ο Παυσανίας. Το όνομά της προέρχεται από το Δη (δωρικό τύπο του Γη) και το μήτηρ και σημαίνει μητέρα γη.

Πηγή :https://el.m.wikipedia.org/wiki/Δημητριακά

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Δήμητρα_(μυθολογία)

Είλωτες : Οι ντόπιοι εργάτες αγροτικών καλλιεργειών στην αρχαία Σπαρτιατική οικονομία

Οι είλωτες αποτελούσαν το τρίτο και κατώτερο κοινωνικό στρώμα της αρχαίας Σπάρτης, (μετά τους πολίτες και τους περιοίκους) οι οποίοι δεν είχαν κανένα από τα πολιτικά δικαιώματα, εκτός από τους «νεοδαμώδεις», οι οποίοι ήταν ελευθερωμένοι, πρώην είλωτες, και μπορούσαν να υπηρετήσουν στον σπαρτιάτικο στρατό. Οι λεγόμενοι είλωτες ήταν οι Αχαιοί κάτοικοι της Λακωνικής πριν την κάθοδο των Δωριέων. Αρχικά το όνομά τους ετυμολογήτο, σχεδόν από το σύνολο των αρχαίων συγγραφέων, από το αρχαίο Έλος, παραθαλάσσια πόλη της Λακωνικής της οποίας οι κάτοικοι υποτάχθηκαν στους Δωριείς (Σπαρτιάτες), επί Βασιλέως Άγιδος, του γιου του Ευρυσθένη. Οι είλωτες (αιχμάλωτοι) αποτελούσαν τους δημόσιους εργάτες ή δούλους αφού ιδιωτικοί δούλοι όχι μόνο δεν υπήρξαν ποτέ, αλλά και απαγορευόταν η εισαγωγή τους σύμφωνα με τους υφιστάμενους σχετικούς νόμους περί ξενηλασίας. Η δε Σπαρτιατική Πολιτεία διέθετε στους πολίτες της είλωτες χωρίς όμως και να τους παρέχει δικαίωμα πώλησης ή απελευθέρωσης αυτών. Δικαίωμα απελευθέρωσης ειλώτων είχε μόνο η Απέλλα, (η Εκκλησία του Δήμου της αρχαίας Σπάρτης), και αυτό μόνο επ΄ ανδραγαθία, σε πολεμικές επιχειρήσεις, ή για κάποια εξαίρετη πράξη. Οι απελεύθεροι εν προκειμένω είλωτες καλούνταν "νεοδαμώδεις" (=νεοπολίτες), όπως οι νεοδαμώδεις του Βρασίδα που ονομάστηκαν "Βρασίδειοι". Σημειώνεται πως τα παιδιά νεοδαμώδων με ειλωτίδες καλούνταν "μόθακες" ή "μόθωνες". Μόθακες επίσης αποκαλούνταν όσοι είχαν ένα γονιό Σπαρτάτη και ένα γονιό μη Σπαρτιάτη. 

Κύριο έργο των ειλώτων ήταν περίπου το αυτό των δουλοπάρικων του Μεσαίωνα, με το χαρακτηριστικό ν΄ αποφέρουν στους κυρίους τους, ετήσιο τακτό εισόδημα κρατώντας για τους εαυτούς τους οποιοδήποτε τυχόν πλεόνασμα. Συνεπώς η ζωή τους ήταν πολύ σκληρή και συχνά επαναστατούσαν κατά της Σπάρτης, ειδικά σε περιόδους μειωμένης παραγωγής, ζητώντας την ελευθερία τους. Δεν υπήρξαν και λίγες οι φορές που οι Σπαρτιάτες δε δίσταζαν να σκοτώσουν τους πιο επικίνδυνους είλωτες, κατά τις λεγόμενες κρυπτείες. Σήμερα στις δημώδεις ελληνικές εκφράσεις με το όνομα είλωτας χαρακτηρίζεται μεταφορικά άτομο που μοχθεί υπέρμετρα και αδιάκοπα χωρίς στοιχειώδεις απολαβές της ζωής και υπό συνθήκες απάνθρωπες, π.χ. "δουλεύει σαν είλωτας" = δουλεύει πάρα πολύ σκληρά. Η κύρια χρήση των δούλων ήταν στις αγροτικές δραστηριότητες, τη βάση της ελληνικής οικονομίας. Κάποιοι μικροϊδιοκτήτες γης ίσως είχαν στην ιδιοκτησία τους ένα δούλο, ίσως και δύο. Μια πλούσια βιβλιογραφία αγροτικών εγχειριδίων (όπως ο «Οικονομικός» του Ξενοφόντα ή το αντίστοιχο έργο του Ψευδο-Αριστοτέλη) επιβεβαιώνει την παρουσία δεκάδων δούλων σε μεγαλύτερα κτήματα, που μπορούσαν να είναι είτε απλοί εργάτες είτε εργοδηγοί. Το πόσο διαδεδομένη ήταν η χρήση δούλων στις αγροτικές εργασίες δεν έχει προσδιοριστεί με ακρίβεια από τους σύγχρονους μελετητές. Σίγουρο θεωρείται πως η πρακτική ήταν πολύ κοινή στην Αθήνα και πως η Αρχαία Ελλάδα δεν γνώρισε τους τεράστιους πληθυσμούς δούλων που εργάστηκαν στα ρωμαϊκά λατιφούντια.

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Είλωτες

https://el.m.wikipedia.org/wiki/Δουλεία_στην_αρχαία_Ελλάδα

Ελληνικό συμπόσιο : Η απόλαυση των αγροτικών Προϊόντων ως τροφές στην Αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα το συμπόσιο (συν+πίνειν) ήταν μια διαδεδομένη συνήθεια. Μια συγκέντρωση φίλων, ή ένα πάρτυ όπως θα λέγαμε σήμερα. Σε ορισμένα από αυτά, οι συμμετέχοντες συνεισέφεραν ή οικονομικά, ή με τρόφιμα, τα οποία και λέγονταν "συμβολές". Ο Όμηρος τα αποκαλεί "εράνους", ενώ γνωστές είναι οι αρχαίες σχετικές φράσεις "δειπνείν από συμβολών", ή "δείπνον από σπυρίδος". Το συμπόσιον (λέξη που σημαίνει «συνάθροιση ανθρώπων που πίνουν») αποτελούσε έναν από τους πιο αγαπημένους τρόπους διασκέδασης των Ελλήνων. Περιελάμβανε δύο στάδια: το πρώτο μέρος ήταν αφιερωμένο στο φαγητό, που σε γενικές γραμμές ήταν λιτό, ενώ το δεύτερο στην κατανάλωση ποτού. Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι έπιναν κρασί και μαζί με το γεύμα, ενώ τα διάφορα ποτά συνοδεύονταν από μεζέδες (τραγήματα): κάστανα, κουκιά, ψημένοι κόκκοι σίτου ή ακόμη γλυκίσματα από μέλι, που είχαν ως στόχο την απορρόφηση του οινοπνεύματος ώστε να επιμηκυνθεί ο χρόνος της συνάθροισης. Το δεύτερο μέρος ξεκινούσε με σπονδή, τις περισσότερες φορές προς τιμή του Διονύσου.Κατόπιν οι παριστάμενοι συζητούσαν ή έπαιζαν διάφορα επιτραπέζια παιχνίδια, όπως ο κότταβος. Συνεπώς τα άτομα έμεναν ξαπλωμένα σε ανάκλιντρα (κλίναι), ενώ χαμηλά τραπέζια φιλοξενούσαν τα φαγώσιμα και τα παιχνίδια. Χορεύτριες, ακροβάτες και μουσικοί συμπλήρωναν την ψυχαγωγία των παρευρισκομένων. Ένας «βασιλιάς του συμποσίου» ο οποίος εκλεγόταν στην τύχη αναλάμβανε να υποδεικνύει στους δούλους την αναλογία κρασιού και νερού κατά την προετοιμασία των ποτών.

Εντελώς απαγορευμένο στις γυναίκες, με εξαίρεση τις χορεύτριες και τις εταίρες, το συμπόσιο ήταν ένα σημαντικότατο μέσο κοινωνικοποίησης στην Αρχαία Ελλάδα. Μπορούσε να διοργανωθεί από έναν ιδιώτη για τους φίλους ή για τα μέλη της οικογένειάς του, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα με τις προσκλήσεις σε δείπνο. Μπορούσε επίσης να αφορά τη μάζωξη μελών μιας θρησκευτικής ομάδας ή μιας εταιρείας (ενός είδος κλειστού κλαμπ για αριστοκράτες). Τα πολυτελή συμπόσια προφανώς προορίζονταν για τους πλούσιους, ωστόσο στα περισσότερα σπιτικά θρησκευτικές ή οικογενειακές γιορτές αποτελούσαν αφορμή για δείπνο, έστω και μετριοπαθέστερο. Το συμπόσιο ως πρακτική εισήγαγε κι ένα πραγματικό λογοτεχνικό ρεύμα: το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα, το ομώνυμο έργο του Ξενοφώντα, «Το Συμπόσιον των Επτά Σοφών» του Πλουτάρχου και οι «Δειπνοσοφισταί» του Αθήναιου αποτελούν χαρακτηριστικά έργα.

Πηγή :https://el.m.wikipedia.org/wiki/Συμπόσιο

Θεός Διόνυσος : Ο Θεός προστάτης της αμπελουργίας και της οινοποιίας στην αρχαία Ελλάδα

Οι Αρχαίοι Έλληνες οδήγησαν την αμπελουργική και οινοποιητική τεχνολογία στο απόγειο της ακμής της στον αρχαίο κόσμο. Τα στοιχεία που παρατίθονται παρακάτω για την Αρχαίο Ελλάδα αναφέρονται στη μυθολογία της και στην ιστορία της από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. ως τον 1ο αιώνα π.Χ. Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το κρασί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Αυτό επιβεβαιώνεται από μια σειρά θεότητες που επινόησαν, με κεντρικό πρόσωπο το Διόνυσο. Ο Διόνυσος ήταν ο θεός της γονιμότητας, του κρασιού και του θεάτρου. Πατέρας του ήταν ο Δίας και μητέρα του η Σεμέλη , κόρη του Κάδμου, βασιλιά της Θήβας. Η Ήρα, όμως, με τέχνασμα προκάλεσε το θάνατό της. Το μίσος της Ήρας δεν έσβησε με το θάνατο της Σεμέλης αλλά στράφηκε προς το παιδί. Ο Διόνυσος για να γλυτώσει από τη μανία της Ήρας, αναγκάζεται να φεύγει διαρκώς και να κρύβεται σε βουνά και δάση. Μόνιμοι σύντροφοί του σ’ αυτή την ατελείωτη φυγή οι Σειληνοί, οι Μαινάδες και οι Πάνες. Κάποια μέρα ο Διόνυσος επισκέφθηκε την Αιτωλία όπου τον υποδέχτηκε ο βασιλιάς Οινέας. Εκτιμώντας τη φιλική υποδοχή που του έγινε, ο Διόνυσος έκανε ένα δώρο στον Οινέα, του χάρισε ένα κλήμα και του έδωσε τις πρώτες οδηγίες για το πως θα το καλλιεργήσει. Στην Αθήνα διαδόθηκε ο μύθος πως όταν ερχόταν ο Διόνυσος στην Ελλάδα, κατέβηκε στην Ικαρία (τοποθεσία που βρισκόταν στις πλαγιές του Πεντελικού) στο βασιλιά Ίκαρο. Για να τον ευχαριστήσει για τη φιλοξενία που του έδειξε, ο Διόνυσος του δώρισε ένα ασκί κρασί και τον συμβούλεψε να κρύψει καλά το δώρο του. Οι βοσκοί όμως βρήκαν το ασκί, ήπιαν το άγνωστο και θαυμαστό ποτό, μέθυσαν και μεθυσμένοι καθώς ήταν σκότωσαν τον Ίκαρο. Από τότε, λέει ο θρύλος, οι Αθηναίοι φοβούνται να πιουν καθαρό κρασί. Ο Διόνυσος παντρεύτηκε αργότερα την Αριάδνη και απέκτησε μαζί της δύο παιδιά, το Στάφυλο και τον Οινοπίωνα.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Στάφυλος ήταν ένας από τους βοσκούς του Οινέα. Καθώς έβοσκε τα κοπάδια του, ο Στάφυλος παρατήρησε ότι μια κατσίκα τρώγοντας τους καρπούς κάποιου φυτού γινόταν πιο ζωηρή. Ο Στάφυλος πήρε τότε τον καρπό και τον έδειξε στο βασιλιά Οινέα ο οποίος δοκίμασε το χυμό του. Έτσι, στον καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού και στο χυμό το δικό του. Ο Διόνυσος, με το κρασί κατάφερε να συμφιλιώσει τον Ήφαιστο με την Ήρα και να συμφιλιωθεί κι αυτός μαζί της. Αυτά αντανακλούν την πεποίθηση των Αρχαίων Ελλήνων ότι το κρασί δρα καταλυτικά στην επικοινωνία των ανθρώπων, γι’ αυτό συμφιλιώνει ακόμα και θεούς. Γύρω από το Διόνυσο υπήρχαν διάφορες μορφές που τον συνόδευαν, οι Σάτυροι και οι Σειληνοί. Η καταγωγή αυτών των θεοτήτων (με τις οπλές, τα μακριά αυτιά, τα κέρατα κλπ.) τοποθετείται κάπου στα νησιά του Αιγαίου. Ένας φίλος του Διονύσου τον βοηθούσε κάθε φορά που ο θεός ήταν μεθυσμένος. Ονομαζόταν Άμπελος. Ο Άμπελος πέθανε νέος και μετά από παράκληση του Διονύσου, ο Δίας τα μεταμόρφωσε στο ομώνυμο φυτό. Το κρασί, εκτός από τη χρήση του για την τέρψη των ανθρώπων, εχρησιμοποιείτο από αρχαιοτάτων χρόνων ως φαρμακευτική ουσία: ιατρικές δίαιτες, παραγωγή φαρμάκων, πλύση τραυμάτων ήταν μερικές από τις χρήσεις του. Εχρησιμοποείτο επίσης στις σπονδές. Ένας βωμός, μια οινοχόη για να γεμίζουν με κρασί τη φιάλη με την οποία έριχναν το κρασί στο βωμό, είναι εικονογραφικά στοιχεία μιας σπονδής, όπως αυτή απεικονίζεται σε πολλά αγγεία. Κρασί προσφερόταν και στον πολεμιστή όταν αναχωρούσε για τον πόλεμο. Σώζεται σε αγγειογραφία η προσφορά κρασιού από την Ανδρομάχη στον αγαπημένο της Έκτορα. Η τεράστια οικονομική σημασία του κρασιού είχε ως αποτέλεσμα την νομοθετική του προστασία. Είχε μάλιστα επινοηθεί από του Αρχαίους Έλληνες για πρώτη φορά η έννοια της ονομασίας προέλευσης. Έτσι έχουμε δει κείμενα περιγραφής διαφόρων τοπικών οίνων: το Χίο οίνο (τον άριστον των άλλων οίνων), το Λέσβιο οίνο (τον εύπνουν), το Μενδήσιο οίνο (τον λευκόν και αυστηρόν), το Θάσιο οίνο (τον ευώδη).

Πηγή : http://www.topatitiri.gr/περί-οίνου/η-εξέλιξη-της-αμπέλου-και-του-οίνου/

Άροτρο : Το πιο σημαντικό εργαλείο της αρχαίας αγροτικής καλλιέργειας

Το άροτρο υπήρξε το πιο σημαντικό εργαλείο της αρχαίας αγροτικής καλλιέργειας. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος αναφέρονται σ' αυτό. Ο Όμηρος αναφέρεται στο πηκτόν άροτρο, ενώ ο Ησίοδος συνέστηνε την κατασκευή δύο ειδών αρότρων, σε περίπτωση που έσπαγε το ένα, το αυτόγυον και το πηκτόν. Το αυτόγυον πρέπει να ήταν το παλιότερο μινωικό άροτρο, γνωστό από τα ιδεογράμματα της κρητικής ιερογλυφικής γραφής που επιβίωσε μέχρι το β΄ μισό του 6ου αιώνα π.Χ., ενώ το πηκτόν ήταν μία νέα εφεύρεση που μπορούσε να σπάσει πιο δύσκολα και έτσι δεν ήταν δυνατόν να αχρηστευθεί τελείως. Αυτό ήταν πιο πρακτικό, καθώς τα σπασμένα τμήματα μπορούσαν να αφαιρεθούν και να αντικατασταθούν από νέα. Το ελληνικό αλλά και το ρωμαϊκό άροτρο ανήκουν στην κατηγορία του σπαστού αρότρου; (breaking plough), με συμμετρικότητα στο σχέδιο, διαφέροντας από τα σημερινά άροτρα, καθώς βασικά έσκαβαν το χώμα σε μικρό βάθος, γεγονός το οποίο ταίριαζε στα εδάφη της περιοχής. Τα διάφορα μέρη του αρότρου ήταν κατασκευασμένα από ξύλο, εκτός από το προσαρμοσμένο τμήμα και τους τόρμους για την ένωση των μερών. 

Γενικά το βασικό σχήμα του αρότρου μέσα στα χρόνια παρέμεινε το ίδιο. Το τιμόνι του αρότρου, ο λεγόμενος ιστοβοεύς, κατασκευάζονταν από ασαπές ξύλο δάφνης ή φτελιάς, το αλετροπόδι, το λεγόμενο έλυμα, από δρυ και ο γύης από πουρνάρι. Στο πηκτόν άροτρο ο γύης συνδεόταν με το έλυμα με ξύλινο γόμφο, ενώ στο αυτόγυον το έλυμα και ο γύης ήταν από το ίδιο ξύλο. Σε αντίθεση με τα άροτρα με πλαίσιο, αυτά τα συμμετρικά αρχαία άροτρα δεν διαμόρφωναν επίστεψη. Σε περίπτωση που χρειάζονταν για να καλυφθεί ο καρπός ή για την αποστράγγιση, προσθαφαιρούμενες πτέρυγες χρησιμοποιούνταν για να πατάνε το χώμα δεξιά και αριστερά, διαμορφώνοντας κορυφογραμμές και αυλάκια. Από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει η διαπίστωση της εξέλιξης του μπροστινού μέρους του αρότρου από το χωρίς προστασία τμήμα στο προσθαφαιρούμενο μέρος, αρχικά από ξύλο και αργότερα από σίδηρο, με τα παλιότερα δείγματα να προέρχονται από τη Μεσοποταμία και με διάφορες ποικιλίες υνιών. Ο Πλίνιος (18. 171-2) αναφέρεται σε διάφορες περιπτώσεις υνιών, με πιο σημαντικό ένα sleeved σιδερένιο μέρος με μία κάθετη κόψη και με οριζόντιες κοφτερές ακμές σε κάθε πλευρά, για το όργωμα σκληρότερων εδαφών, το οποίο μάλιστα έκοβε παράλληλα και τις ρίζες από τα αγριόχορτα, εξοικονομώντας ταυτόχρονα χρόνο για τις μετέπειτα εργασίες. Ο Πλίνιος ως μεγάλη τεχνική εξέλιξη αναφέρει την προσθήκη δύο μικρών τροχών στο άροτρο στα ρωμαϊκά χρόνια, ως απάντηση στα πολύ σκληρά χώματα της περιοχής. Σε χάλκινα συμπλέγματα του 600 π.Χ. απεικονίζεται αγρότης να οργώνει με ζεύγος βοδιών, με το ζυγό στερεωμένο στα κέρατα των ζώων, με ένα από αυτά να γυρίζει ανάποδα, βουστροφηδόν. Ο αγρότης κρατά με το ένα χέρι τη λαβή του αρότρου, ενώ το δεξί του πόδι είναι στο έδαφος και το αριστερό στο έλυμα. Στην αγγειογραφία πάλι ο ζυγός απεικονίζεται στον τράχηλο των ζώων, ο άνδρας κρατά με το ένα χέρι την εχέτλη και με το άλλο το κέντρον και από πίσω ένας άλλος καλύπτει τους σπόρους. Άλλο ένα σχετικό με το όργωμα εργαλείο ήταν η μάκελλα, η αξίνα δηλαδή για την κάλυψη των σπόρων, το άνοιγμα αρδευτικών αυλακιών, το σκάψιμο και το σκάλισμα των δέντρων. Η μάκελλα είχε τη μία λεπίδα πλατιά και την άλλη κάθετη με αιχμηρή απόληξη.

Πηγή : http://www.tmth.gr/sciencerelated/64-arxaia-elliniki-technology/390-agrotikes-ergasies-kai-ergaleia