Η τομάτα, αλλιώς και ντομάτα (επιστ. Στρύχνον το λυκοπερσικόν, Solanum lycopersicum συνώνυμο Lycopersicon esculentum, Λυκοπερσικόν το εδώδιμον) είναι φυτό της οικογένειας των Σολανιδών (Solanaceae) ή στρυχνωδών, ιθαγενές της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι το Περού. Ζει μόνο μερικά χρόνια και συνήθως καλλιεργείται ως μονοετές φυτό. Τυπικά φτάνει τα 3-3 μ. ύψος, αλλά δεν έχει αρκετά ανθεκτικό βλαστό και στηρίζεται σε άλλα φυτά. Τα φύλλα έχουν μήκος 10-25 εκ. και είναι σύνθετα, αποτελούμενα από 5-9 μικρότερα φύλλα το καθένα μέχρι και 8 εκ. μακρύ με πριονοειδή περιφέρεια. Τόσο ο βλαστός του φυτού όσο και τα φύλλα φέρουν τρίχωμα. Τα λουλούδια έχουν διάμετρο 1-2 εκ., είναι κίτρινα με πέντε μυτερούς λοβούς και μεγαλώνουν σε ομάδες αποτελούμενες από 3-12. Υπάρχουν τομάτες θερμοκηπίου (αναρριχώμενες) και υπαίθριες τομάτες (ημιαναρριχώμενες και αυτοκλαδευόμενες). Οι αναρριχώμενες και οι ημιαναρριχώμενες χρειάζονται στήριξη, η οποία γίνεται είτε με σπάγκο (θερμοκήπιο από οριζόντιο σύρμα) είτε σε καλάμια όταν πρόκειται για υπαίθρια καλλιέργεια. Οι αυτοκλαδευόμενες τομάτες δεν χρειάζονται στήριξη, διότι τυφλώνουν μόνες τους την κορυφή τους και δεν αυξάνονται προς τα πάνω. Το Μάιο του 2012 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature το γονιδίωμα της τομάτας, ολοκληρωμένο κατά σχεδόν 80%. Το πρόγραμμα αποκωδικοποίησης του γονιδιώματος της τομάτας, γνωστό ως Tomato Genome Consortium, ξεκίνησε το 2003 και μελέτησε το γονιδιώμα της ποικιλίας Heinz 1760 και της άγριας τομάτας Solanum pimpinellifolium. Συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν 300 επιστήμονες από 14 χώρες. Αρχικά η αποκωδικοποίηση έγινε με παραδοσιακό τρόπο και μέχρι το 2008 υπήρχαν πολλά κοινά, οπότε και χρησιμοποιήθηκαν πιο σύγχρονες μέθοδοι, όπως η whole-genome shotgun sequencing. Το γονιδίωμα της τομάτας έχει 12 χρωμοσώματα, στα οποία βρίσκονται 31.760 γονίδια. Εκτιμάται ότι η αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος θα οδηγήσει σε νέες ποικιλίες σε περίπου 5 χρόνια, ενώ θα οδηγήσει σε βελτιωμένες ποικιλίες συγγενικών ειδών όπως η μελιτζάνα και η πιπεριά. Η τομάτα και η πατάτα έχουν το 92% των γονιδίων τους κοινά. Ο καρπός, που επίσης λέγεται τομάτα, είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, είναι εδώδιμος, και όταν είναι ώριμος είναι ζουμερός και έχει έντονο κόκκινο χρώμα. Το κόκκινο χρώμα του οφείλεται στο ότι περιέχει τη χρωστική λυκοπένιο. Πριν ωριμάσει, η τομάτα έχει πράσινο χρώμα. Στα άγρια φυτά ο καρπός έχει διάμετρο 1-2 εκ., αλλά στα περισσότερα ήμερα είναι αρκετά μεγαλύτερος, από 5-10 εκ. Η τομάτα είναι ιδανική για σαλάτες και είναι το κύριο συστατικό της χωριάτικης σαλάτας.
Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη τόματλ (tómatl) της γλώσσας Νάουατλ. Από βοτανικής άποψης η τομάτα είναι φρούτο (ράγα). Όμως με βάση μια δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893, η ντομάτα προκηρύχθηκε ως λαχανικό. Το βάρος της φτάνει τα 250 -350 γραμμάρια (μεγαλόκαρπη), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (cherry) τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια. Η τομάτα καλλιεργείται τώρα σε όλο τον κόσμο και προτιμάται από πολλούς για σαλάτα, αλλά και για σάλτσες. Ο ετήσιος τζίρος παραγωγής τομάτας εκτιμάται σε 30 με 40 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Το 2010 συνολικά μαζεύτηκαν 145,8 εκατομμύρια τόνοι ντομάτας παγκοσμίως. Ένας άγνωστος, στην Ελλάδα τουλάχιστο, τρόπος παρασκευής σαλτσών έγινε γνωστός με το κινηματογραφικό Eργο Πράσινες Τηγανητές Ντομάτες. Καλό θα ήταν να μαγειρεύουμε με τομάτες όταν είναι η εποχή τους και να την αποφεύγουμε τον χειμώνα. Σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, η τομάτα καλλιεργείται καθ' όλο το χρόνο σε θερμοκήπια. Οι ντομάτες βρίσκονται πολύ εύκολα σε όλες τις χώρες και σχεδόν όλο το χρόνο. Μπορείτε επίσης να φυτέψετε στον κήπο σας έτοιμα σπορόφυτα τομάτας που θα αγοράσετε από το κοντινό γεωπονικό κατάστημα ή φυτώριο. Ανάλογα με το μικροκλίμα που επικρατεί στην περιοχή, η φύτευση των σπορόφυτων μπορεί να γίνει τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 12 βαθμούς Κελσίου. Κάτω από τους 12 βαθμούς Κελσίου, το φυτό παθαίνει ζημιές σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής του (φύτρωμα, ανάπτυξη, καρποφορία). Κατά την μεταφύτευση, φροντίστε να να τις θάψετε πιο βαθιά από ότι ήταν στη γλάστρα ή το σακούλι τους. Καλύψτε με χώμα το μίσχο τους μέχρι και 1 με 2 εκατοστά κάτω από το τελευταίο φύλλο. Η τοματιά θα αναπτύξει ρίζες στο μέρος του μίσχου που είναι κάτω από το χώμα, ενώ το φυτό θα στηριχθεί καλύτερα. Οι τομάτες θέλουν ένα έδαφος ζεστό και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά. Το ανεκτό pH του εδάφους για καλλιέργεια τομάτας. Η σπουδαιότερη αντίδραση της τομάτας στη χορήγηση λιπασμάτων είναι η αύξηση της βλάστησης. Πιο συγκεκριμένα, το ύψος των φυτών, η φυλλική επιφάνεια και ο αριθμός των ανθέων (και καρπών) είναι πιο ευαίσθητα στην επίδραση του αζώτου.
Η βλάστηση και η καρποφορία φυτών τομάτας μπορεί να περιορισθούν σε εδάφη ανεπαρκώς εφοδιασμένα με φωσφόρο. Ο φωσφόρος επιταχύνει την αύξηση του ριζικού συστήματος, γι' αυτό τα νεαρά σπορόφυτα κατά τη μεταφύτευση θα πρέπει να είναι καλά εφοδιασμένα με φωσφόρο. Αν το χώμα έχει ήδη επαρκείς ποσότητες φωσφόρου, τότε η επιπλέον προσθήκη δεν έχει ορατά αποτελέσματα. Μέγιστη παραγωγή τομάτας μπορεί να επιτευχθεί με σχετικά μέσα επίπεδα καλίου. Είναι όμως γνωστό ότι χορήγηση καλίου μόνο για την επίτευξη μέγιστης παραγωγής έχει σαν αποτέλεσμα οι καρποί να είναι τουλάχιστον μέτριοι ποιοτικά (χρωματισμός – γεύση). Η τομάτα σπέρνεται σε παράλληλες γραμμές. Έχουμε δύο αποστάσεις. Την απόσταση γραμμής από γραμμή και την απόσταση των φυτών επάνω στη γραμμή. Οι αποστάσεις γραμμής από γραμμή είναι μεταξύ 80 και 120 εκατοστών. Το κλάδεμα είναι συνδυασμένο με την υποστύλωση-στήριξη της ντοματιάς. Η τομάτα με το κλάδεμα διαμορφώνεται σε μονοστέλεχο φυτό. Το κλάδεμα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα ώστε να αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί που παράγει συνεχώς το φυτό, ενώ παράλληλα το στέλεχος του φυτού πρέπει να υποστυλώνεται. Ιδιαίτερη σημασία για μια καλή παραγωγή τομάτας έχει να γίνονται τακτικά ποτίσματα και να μη δίνεται μαζεμένη η απαραίτητη ποσότητα νερού. Το πότισμα γίνεται συνήθως με στάγδην άρδευση. Ποτίζετε συχνά και σταθερά τις τομάτες. Θα πρέπει να ποτίζετε τόσο ώστε το νερό να φτάνει στις ρίζες και να μη μένει μόνο στην επιφάνεια. Το ακανόνιστο ή λίγο πότισμα, στρεσάρει τη τοματιά και δημιουργεί ασθένειες όπως η ξερή ή μαύρη κορυφή των καρπών (blossom end rot) ή το σκάσιμο των καρπών της τομάτας. Αποφύγετε τη συγκαλλιέργεια ντομάτας με: Πατάτες, Πατζάρια Λάχανα, Μπιζέλια, Καλαμπόκι, Δενδρολίβανο, Άνηθο. Ή ντομάτα είναι ευαίσθητη σε ασθένειες μυκήτων και τετρανυχου. Κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ντομάτα φημίζεται για την διατροφική της δυναμική, καθώς περιέχει μεγάλο αριθμό βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων που συμβάλλουν στην υγεία του σώματος. Οι ντομάτες αρχικά καλλιεργήθηκαν στο Περού και μετά μεταφέρθηκαν στο Μεξικό. Τώρα οι ντομάτες βρίσκονται παντού. Οι ντομάτες που ωριμάζουν στα καταστήματα με αιθυλένιο (ή αιθένιο), το οποίο είναι μια φυτική ορμόνη που προκαλεί την έναρξη της ωρίμανσης των καρπών, τείνουν να διατηρούνται περισσότερο αλλά έχουν φτωχότερη γεύση από αυτές που ωριμάζουν πάνω στο φυτό. Αναγνωρίζονται από το χρώμα τους που είναι πιο ροδαλό ή πορτοκαλί από αυτές που ωριμάσανε στο φυτό και έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα.
Σύμφωνα με τα διατροφικά στοιχεία, οι κόκκινες ντομάτες έχουν περισσότερη βιταμίνη Α από τις πράσινες. Αλλά οι πράσινες έχουν περισσότερη πρωτεΐνη. Η καθημερινή κατανάλωση ντομάτας βοηθάει στην πρόληψη του καρκίνου κατά 50%. Οι ντομάτες καταπολεμούν διάφορες μορφές καρκίνου και προστατεύουν από καρδιακές προσβολές. Οι ντομάτες περιέχουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών. Μερικά από αυτά είναι: το λυκοπένιο, που είναι ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά. Καταπολεμά πληθώρα ασθενειών και κυρίως τον καρκίνο οι ίνες της ντομάτες αποτρέπουν τον διαβήτη, το άσθμα, τον καρκίνο του εντέρου και μειώνουν τις τιμές τις χοληστερίνης οι βιταμίνες C και Α και τα αντιοξειδωτικά, δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες. Καταπολεμούν τα σημάδια του γήρατος και δίνουν απαλή υφή στην επιδερμίδα και στα μαλλιά το κάλιο, οι βιταμίνη Β6, το φυλλικό οξύ και η νιασίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και καταπολεμούν τις καρδιακές παθήσεις η βιταμίνη Κ βοηθάει στην δομή των οστών το χρώμιο και η βιοτίνη υποστηρίζουν την ικανότητα του σώματος να επεξεργάζεται τα σάκχαρα και τα λιπαρά, το οποίο βοηθάει στην καταπολέμηση του διαβήτη και στην νευρική λειτουργία η ριβοφλαβίνη βοηθάει στον ενεργειακό μεταβολισμό και καταπολεμά τις ημικρανίες Οπότε είτε καταναλώνεται άγουρες είτε ώριμες ντομάτες ή παραπροϊόντα τους (σάλτσες, πολτό ντομάτας), λαμβάνεται πληθώρα θρεπτικών συστατικών που βοηθάνε στην αποφυγή πολλών ασθενειών.
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Τομάτα
http://e-diatrofi.org/giati-prepi-na-trome-ntomates/
http://www.kalliergo.gr/kalliergies-odigies/blog-kalliergo/185-kalliergeia-tomatas-ntomatas-odigies-symvoules.html
Η λέξη τομάτα προέρχεται από τη λέξη τόματλ (tómatl) της γλώσσας Νάουατλ. Από βοτανικής άποψης η τομάτα είναι φρούτο (ράγα). Όμως με βάση μια δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893, η ντομάτα προκηρύχθηκε ως λαχανικό. Το βάρος της φτάνει τα 250 -350 γραμμάρια (μεγαλόκαρπη), ενώ υπάρχουν και μικρόκαρπα υβρίδια (cherry) τα οποία μπορούν να συγκομιστούν με το τσαμπί (και όχι μεμονωμένα) και έχουν βάρος 50 - 100 γραμμάρια. Η τομάτα καλλιεργείται τώρα σε όλο τον κόσμο και προτιμάται από πολλούς για σαλάτα, αλλά και για σάλτσες. Ο ετήσιος τζίρος παραγωγής τομάτας εκτιμάται σε 30 με 40 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Το 2010 συνολικά μαζεύτηκαν 145,8 εκατομμύρια τόνοι ντομάτας παγκοσμίως. Ένας άγνωστος, στην Ελλάδα τουλάχιστο, τρόπος παρασκευής σαλτσών έγινε γνωστός με το κινηματογραφικό Eργο Πράσινες Τηγανητές Ντομάτες. Καλό θα ήταν να μαγειρεύουμε με τομάτες όταν είναι η εποχή τους και να την αποφεύγουμε τον χειμώνα. Σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, η τομάτα καλλιεργείται καθ' όλο το χρόνο σε θερμοκήπια. Οι ντομάτες βρίσκονται πολύ εύκολα σε όλες τις χώρες και σχεδόν όλο το χρόνο. Μπορείτε επίσης να φυτέψετε στον κήπο σας έτοιμα σπορόφυτα τομάτας που θα αγοράσετε από το κοντινό γεωπονικό κατάστημα ή φυτώριο. Ανάλογα με το μικροκλίμα που επικρατεί στην περιοχή, η φύτευση των σπορόφυτων μπορεί να γίνει τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 12 βαθμούς Κελσίου. Κάτω από τους 12 βαθμούς Κελσίου, το φυτό παθαίνει ζημιές σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής του (φύτρωμα, ανάπτυξη, καρποφορία). Κατά την μεταφύτευση, φροντίστε να να τις θάψετε πιο βαθιά από ότι ήταν στη γλάστρα ή το σακούλι τους. Καλύψτε με χώμα το μίσχο τους μέχρι και 1 με 2 εκατοστά κάτω από το τελευταίο φύλλο. Η τοματιά θα αναπτύξει ρίζες στο μέρος του μίσχου που είναι κάτω από το χώμα, ενώ το φυτό θα στηριχθεί καλύτερα. Οι τομάτες θέλουν ένα έδαφος ζεστό και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά. Το ανεκτό pH του εδάφους για καλλιέργεια τομάτας. Η σπουδαιότερη αντίδραση της τομάτας στη χορήγηση λιπασμάτων είναι η αύξηση της βλάστησης. Πιο συγκεκριμένα, το ύψος των φυτών, η φυλλική επιφάνεια και ο αριθμός των ανθέων (και καρπών) είναι πιο ευαίσθητα στην επίδραση του αζώτου.
Η βλάστηση και η καρποφορία φυτών τομάτας μπορεί να περιορισθούν σε εδάφη ανεπαρκώς εφοδιασμένα με φωσφόρο. Ο φωσφόρος επιταχύνει την αύξηση του ριζικού συστήματος, γι' αυτό τα νεαρά σπορόφυτα κατά τη μεταφύτευση θα πρέπει να είναι καλά εφοδιασμένα με φωσφόρο. Αν το χώμα έχει ήδη επαρκείς ποσότητες φωσφόρου, τότε η επιπλέον προσθήκη δεν έχει ορατά αποτελέσματα. Μέγιστη παραγωγή τομάτας μπορεί να επιτευχθεί με σχετικά μέσα επίπεδα καλίου. Είναι όμως γνωστό ότι χορήγηση καλίου μόνο για την επίτευξη μέγιστης παραγωγής έχει σαν αποτέλεσμα οι καρποί να είναι τουλάχιστον μέτριοι ποιοτικά (χρωματισμός – γεύση). Η τομάτα σπέρνεται σε παράλληλες γραμμές. Έχουμε δύο αποστάσεις. Την απόσταση γραμμής από γραμμή και την απόσταση των φυτών επάνω στη γραμμή. Οι αποστάσεις γραμμής από γραμμή είναι μεταξύ 80 και 120 εκατοστών. Το κλάδεμα είναι συνδυασμένο με την υποστύλωση-στήριξη της ντοματιάς. Η τομάτα με το κλάδεμα διαμορφώνεται σε μονοστέλεχο φυτό. Το κλάδεμα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα ώστε να αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί που παράγει συνεχώς το φυτό, ενώ παράλληλα το στέλεχος του φυτού πρέπει να υποστυλώνεται. Ιδιαίτερη σημασία για μια καλή παραγωγή τομάτας έχει να γίνονται τακτικά ποτίσματα και να μη δίνεται μαζεμένη η απαραίτητη ποσότητα νερού. Το πότισμα γίνεται συνήθως με στάγδην άρδευση. Ποτίζετε συχνά και σταθερά τις τομάτες. Θα πρέπει να ποτίζετε τόσο ώστε το νερό να φτάνει στις ρίζες και να μη μένει μόνο στην επιφάνεια. Το ακανόνιστο ή λίγο πότισμα, στρεσάρει τη τοματιά και δημιουργεί ασθένειες όπως η ξερή ή μαύρη κορυφή των καρπών (blossom end rot) ή το σκάσιμο των καρπών της τομάτας. Αποφύγετε τη συγκαλλιέργεια ντομάτας με: Πατάτες, Πατζάρια Λάχανα, Μπιζέλια, Καλαμπόκι, Δενδρολίβανο, Άνηθο. Ή ντομάτα είναι ευαίσθητη σε ασθένειες μυκήτων και τετρανυχου. Κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ντομάτα φημίζεται για την διατροφική της δυναμική, καθώς περιέχει μεγάλο αριθμό βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων που συμβάλλουν στην υγεία του σώματος. Οι ντομάτες αρχικά καλλιεργήθηκαν στο Περού και μετά μεταφέρθηκαν στο Μεξικό. Τώρα οι ντομάτες βρίσκονται παντού. Οι ντομάτες που ωριμάζουν στα καταστήματα με αιθυλένιο (ή αιθένιο), το οποίο είναι μια φυτική ορμόνη που προκαλεί την έναρξη της ωρίμανσης των καρπών, τείνουν να διατηρούνται περισσότερο αλλά έχουν φτωχότερη γεύση από αυτές που ωριμάζουν πάνω στο φυτό. Αναγνωρίζονται από το χρώμα τους που είναι πιο ροδαλό ή πορτοκαλί από αυτές που ωριμάσανε στο φυτό και έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα.
Σύμφωνα με τα διατροφικά στοιχεία, οι κόκκινες ντομάτες έχουν περισσότερη βιταμίνη Α από τις πράσινες. Αλλά οι πράσινες έχουν περισσότερη πρωτεΐνη. Η καθημερινή κατανάλωση ντομάτας βοηθάει στην πρόληψη του καρκίνου κατά 50%. Οι ντομάτες καταπολεμούν διάφορες μορφές καρκίνου και προστατεύουν από καρδιακές προσβολές. Οι ντομάτες περιέχουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών. Μερικά από αυτά είναι: το λυκοπένιο, που είναι ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά. Καταπολεμά πληθώρα ασθενειών και κυρίως τον καρκίνο οι ίνες της ντομάτες αποτρέπουν τον διαβήτη, το άσθμα, τον καρκίνο του εντέρου και μειώνουν τις τιμές τις χοληστερίνης οι βιταμίνες C και Α και τα αντιοξειδωτικά, δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες. Καταπολεμούν τα σημάδια του γήρατος και δίνουν απαλή υφή στην επιδερμίδα και στα μαλλιά το κάλιο, οι βιταμίνη Β6, το φυλλικό οξύ και η νιασίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και καταπολεμούν τις καρδιακές παθήσεις η βιταμίνη Κ βοηθάει στην δομή των οστών το χρώμιο και η βιοτίνη υποστηρίζουν την ικανότητα του σώματος να επεξεργάζεται τα σάκχαρα και τα λιπαρά, το οποίο βοηθάει στην καταπολέμηση του διαβήτη και στην νευρική λειτουργία η ριβοφλαβίνη βοηθάει στον ενεργειακό μεταβολισμό και καταπολεμά τις ημικρανίες Οπότε είτε καταναλώνεται άγουρες είτε ώριμες ντομάτες ή παραπροϊόντα τους (σάλτσες, πολτό ντομάτας), λαμβάνεται πληθώρα θρεπτικών συστατικών που βοηθάνε στην αποφυγή πολλών ασθενειών.
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Τομάτα
http://e-diatrofi.org/giati-prepi-na-trome-ntomates/
http://www.kalliergo.gr/kalliergies-odigies/blog-kalliergo/185-kalliergeia-tomatas-ntomatas-odigies-symvoules.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου