Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα
Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2019

Μελιτζάνα : Το πολυετές θερινό γεωργικό φυτό με την μικρή θρεπτική αξία αλλά και εξαιρετική πηγή πολύτιμων ουσιών

Η μελιτζάνα (επισ. Solanum melongena Στρύχνον η μελιτζάνα) είναι ποώδες, πολυετές φυτό του γένους Στρύχνον (Solanum) της οικογένειας των Στρυχνοειδών (Solanaceae) και καλλιεργείται για τον ομώνυμο καρπό της. Το Ελληνικό όνομά της προέρχεται από το μελανό χρώμα του καρπού. Στην Κύπρο είναι γνωστή ως "το βαζάνι ", ονομασία πιο κοντινή στην Αραβική bāḏinjān. Η Βυζαντινή λέξη μελιτζάνα (melitzána) αποδόθηκε στα μεσαιωνικά λατινικά σαν melongena. Με αλλαγή του “g” σε “z” προέκυψε στα σύγχρονα Ιταλικά η λέξη "melanzana". Στην αρχαιότητα, ήταν ιθαγενές φυτό της Ινδίας, αλλά καλλιεργούνταν προϊστορικά και στην Κίνα και την Κεντρική Ασία. Η πρώτη γραπτή αναφορά για το φυτό εντοπίζεται σε μια αρχαία κινέζικη αγροτική πραγματεία το 544 π.Χ.. Στην Ευρώπη ήρθε μέσω του Βυζαντίου από τους Άραβες. Στην Ελλάδα έφτασε το 12ο-13ο αιώνα και από τότε αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της Μεσογειακής διατροφής. Ο βλαστός της τρυφερός, όρθιος, θαμνώδης, με ύψος που μπορεί να φτάσει τα 80 εκατοστά και φέρει συνήθως μικρά αγκάθια. Τα φύλλα της μεγάλα και χνουδωτά με σχήμα ωοειδές. Τα άνθη της κρεμαστά χρώματος μοβ, φύονται μεμονωμένα. Ο καρπός της, η μελιτζάνα, έχει σχήμα ωοειδές, κυλινδρικό η σφαιρικό που ποικίλει στο μέγεθος ανάλογα με τη ποικιλία. Το χρώμα των καρπών είναι μοβ, βαθύ μοβ, μοβ με άσπρες γραμμές, αλλά ακόμα και βαθύ γαλάζιο, κόκκινο ή και κιτρινωπό σε διάφορες ποικιλίες. Η σάρκα του καρπού είναι σπογγώδης και περιέχει πολλά σπόρια. Η μελιτζάνα καλλιεργείται ως ετήσιο φυτό και απαιτεί θερμό κλίμα για να αναπτυχθεί. Χρειάζεται λίπανση με κοπριά και διάφορα μικτά λιπάσματα. γιατί είναι γενικά απαιτητικό φυτό. Καλλιεργείται στην ύπαιθρο και σε θερμοκήπια. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπορά. Όταν τα μικρά φυτάρια φτάσουν σε ύψος τα 10 εκατοστά μεταφυτεύονται στο χωράφι. Για να συγκεντρωθούν σπόρια για τη σπορά μαζεύονται καλά ωριμασμένοι καρποί. Στη συνέχεια οι καρποί γίνονται πολτός και περνούν από κόσκινο με νερό ώστε να αποχωριστούν τα σπόρια που ξεραίνονται σε σκιερό μέρος. Κυριότερες ποικιλίες στην Ελλάδα είναι του Λαγκαδά με τους ωοειδείς και μακριούς καρπούς βάρους 150 περίπου γραμμαρίων χρώματος σκούρου μοβ, η τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης από το 1996), με μακρείς καρπούς 120-150 γραμμαρίων μωβ χρώματος, και Σύρου, μία πρώιμη ποικιλία με τους μεγαλύτερους καρπούς που φτάνουν και τα 300 γραμμάρια. Είναι χοντροί και στρογγυλοί ή σχήματος αχλαδιού και το χρώμα τους είναι σκούρο μωβ. Η χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως είναι η Κίνα, δεύτερη η Ινδία και τρίτη η Τουρκία.


Στην Ευρώπη, πρώτη στην παραγωγή μελιτζάνας βρίσκεται η Ιταλία και ακολουθούν η Ισπανία και η Ελλάδα. Στην Κρήτη καλλιεργείται το 50% της ελληνικής παραγωγής. Μπορείτε να σπείρετε τους σπόρους μελιτζάνας απευθείας στο χώμα ή σε φυτώριο. Μπορείτε να ξεκινήσετε τις μελιτζάνες, σπέρνωντας τους σπόρους στο σπορείο, 6 με 8 εβδομάδες πριν τα τελευταία κρύα. Πρακτικά αυτό σημαίνει αρχές με μέσα Μαρτίου. Το βάθος σποράς είναι περίπου 1 με 1,5 εκατοστά. Πρέπει όμως να φροντίσετε όμως ώστε το σπορείο να βρίσκεται σε ένα ζεστό μέρος. Το σπορείο πρέπει να έχει τουλάχιστον 18 με 21 βαθμούς Κελσίου, ώστε να βλαστήσουν οι σπόροι. Οι σπόροι της μελιτζάνας δε βλασταίνουν τόσο γρήγορα όσο οι σπόροι της τομάτας. Πρέπει να έχετε υπομονή και να μην απογοητευτείτε. Όταν τα φυτάκια φτάσουν σε ύψος τα 10 εκατοστά, είναι έτοιμα για μεταφύτευση. Για 2 περίπου εβδομάδες πριν τη μεταφύτευση, θα πρέπει να τα σκληραγωγήσετε. Να τα βγάζετε στον ήλιο και τον αέρα. Κάθε μέρα όλο και πιο πολύ. Ξεκινήστε, αφήνοντάς τα για 2 ώρες στον ήλιο. Το ιδανικό έδαφος για την καλλιέργεια μελιτζάνας είναι αμμοπηλώδες, πλούσιο σε οργανικές ουσίες και καλά αποστραγγιζόμενο. Το έδαφος θα πρέπει να έχει pH μεταξύ 5,5 και 8,0. Υπερβολική δόση Αζώτου στο λίπασμα μπορεί να οδηγήσει σε πλούσιο φύλλωμα αλλά μικρή παραγωγή. Το Φώσφορο, μπορείτε να τον ρίξετε όλο στη βασική λίπανση. Η μελιτζάνα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην έλλειψη Μαγνησίου και των ιχνοστοιχείων Ψευδάργυρος, Σίδηρος, Βόριο και Μολυβδαίνιο. Μπορείτε να προμηθευτείτε από γεωπονικά καταστήματα αυτά τα ιχνοστοιχεία σε μορφή σκόνης που διαλύεται σε νερό, και να λιπάνετε τα φυτά. Η μελιτζάνα σπέρνεται σε παράλληλες γραμμές. Έχουμε δύο αποστάσεις. Την απόσταση γραμμής από γραμμή και την απόσταση των φυτών επάνω στη γραμμή. Οι αποστάσεις γραμμής από γραμμή είναι μεταξύ 60 και 90 εκατοστών. Η απόσταση ανάμεσα στα φυτά στην ίδια γραμμή είναι από 45 έως 60 εκατοστά. Όσο πιο πυκνές είναι οι αποστάσεις σποράς τόσο πιο πολλά φυτά θα μπορέσετε να βάλετε ανά μονάδα επιφάνειας. Ταυτόχρονα όμως χρειάζεται περισσότερη λίπανση και φροντίδα. Όταν το φυτό φτάσει τα 30 εκατοστά σε ύψος και αφού δέσει καρπούς, θα χρειαστεί να το στηρίξετε. Μπορείτε να μπείξετε μία βέργα στο χώμα και πάνω σε αυτή να δέσετε το φυτό. Η μελιτζάνα είναι ένα φυτό που χρειάζεται πολύ νερό. Ποτίζετε τακτικά ώστε το χώμα να είναι υγρό αλλά όχι βρεγμένο. Τους πολύ θερμούς μήνες του καλοκαιριού, όταν το φυτό έχει καρπούς, θα πρέπει να την ποτίζετε περισσότερο.


Οι μελιτζάνες συγγενεύουν με πατάτες, τομάτες και πιπεριές. Θα πρέπει να αποφεύγετε να τις καλλιεργείτε μαζί με τομάτες, πιπεριές και πατάτες. Ή μελιτζάνα θέλει κάθε βράδυ καλο ξέπλυμα στα φυλλα γιατί το χνούδι τους μαζεύει τετρανυχο, ασθένεια απο μικροσκοπικές αραχνες που μαζεύονται στην σκόνη των φύλλων. Η μελιτζάνα κυριαρχεί σε πιάτα των χωρών της Μεσογείου. Ο μουσακάς και τα παπουτσάκια, η Ιταλική μελιτζάνα με παρμεζάνα και το τούρκικο Ιμάμ Μπαϊλντί είναι από τα πιο γνωστά. Γίνεται επίσης ψητή, τηγανιτή, βραστή, σαλάτα και στο ξύδι (τουρσί). Η μελιτζάνα έχει μικρή θρεπτική αξία και χαρακτηριστική γεύση. Περιέχει μία πρασινωπή ουσία, τη στρυχνίνη, που μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές, όταν οι καρποί καταναλωθούν άγουροι ή πολύ ώριμοι. Γι' αυτό χρειάζεται προσοχή. Η μελιτζάνα αποτελεί εξαιρετική πηγή φυτικών ινών, καλίου, μαγνησίου, χαλκού, φυλλικού οξέος, βιταμινών Β1 και Β6. Επίσης περιέχει φαινόλες και φλαβονοειδή όπως χλωρογενικό οξύ και καφεϊκό οξύ, τα οποία δρουν ενάντια στους ιούς, τα επιβλαβή βακτηρίδια, και τον καρκίνο. Σύμφωνα με μελέτες η νιασίνη λειτουργεί έναντι των ελευθέρων ριζών και προσφέρει προστασία στην υπεροξείδωση των λιπιδίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προστατεύει τον οργανισμό απο αθηροσκλήρωση και άλλες ασθένειες όπως είναι η χοληστερόλη. Η μελέτη για την μείωση της χοληστερόλης έγινε σε κουνέλια τα οποία είχαν υψηλή χοληστερόλη, τους δόθηκε χυμός μελιτζάνας και στη συνέχεια έγινε πάλι μέτρηση, όπου φάνηκε να μειώνονται σημαντικά τα επίπεδα της χοληστερόλης. Η μείωση της χοληστερόλης είναι πιθανό να οφείλεται όχι μόνο στη νιασίνη αλλά και σε φυτοχημικά συστατικά που περιέχει η μελιτζάνα γνωστά ως τερπένια. Είναι λαχανικό χαμηλό σε θερμίδες και πλούσιο σε διαλυτές φυτικές ίνες, οι οποίες απορροφούν νερό και διογκώνονται στο πεπτικό σύστημα, βοηθώντας να διατηρηθεί το αίσθημα πληρότητας. Η μελιτζάνα επίσης αποτελεί καλή πηγή χλωρογενικού οξέος, ένα φυτοχημικό συστατικό το οποίο βρίσκεται και στον καφέ και έχει αποδειχθεί ότι έχει ιδιότητες ενάντια της παχυσαρκίας. Το εκχύλισμα μελιτζάνας είναι ένα μείγμα θρεπτικων συστατικών, το οποίο δρα έναντι των καρκινικών κυττάρων. Σε έρευνα που έγινε διαπιστώθηκε πως μετά απο χρήση κρέμας απο εκχύλισμα μελιτζάνας μειώθηκε ο όγκος του μελανώματος στο μισό περίπου του αρχικού του μεγέθους και μετά απο 14 εβδομάδες είχε εξαλειφθεί εντελώς χωρίς τον σχηματισμό ουλώδους ιστού.


Όπως ήδη γνωρίζουμε, η μελιτζάνα αποτελεί καλή πηγή χλωρογενικού οξέος, και σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει συνδέεται άμεσα με τη βελτίωση της διάθεσης. Μια εργαστηριακή μελέτη ανακάλυψε ότι η κατανάλωση μελιτζάνας ενεργοποιεί ένζυμα που αποτοξινώνουν και εξαλείφουν βλαβερές χημικές ουσίες απο το σώμα. Η νιασίνη εκτός ότι είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, βοηθά επίσης και στην απομάκρυνση της περίσσειας του σιδήρου από το σώμα. Παρά το γεγονός ότι ο σίδηρος είναι ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό το οποίο είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, τη μεταφορά του οξυγόνου, και τη σύνθεση κολλαγόνου, ωστόσο η περίσσεια του σιδήρου προκαλεί βλάβες στον οργανισμό. Ο υπερβάλλον σίδηρος έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ελεύθερων ριζών, με μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου και καρδιακών παθήσεων. Τα φάρμακα που συνταγογραφούνται για μείωση της αρτηριακής πίεσης μπλοκάρουν ένα ένζυμο που ονομάζεται ACE (μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης), και με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η αρτηριακή πίεση. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει το ίδιο ένζυμο αναστέλλεται και καταναλώνοντας μελιτζάνα. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της μελιτζάνας σε φυτικές ίνες και την χαμηλή περιεκτικότητα σε διαλυτούς υδατάνθρακες, το Εθνικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Διαβήτη των NIH και η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία προτείνει να εντάξετε στην διατροφή σας την μελιτζάνα ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε τον διαβήτη τύπου 2. Η αντιοξειδωτική δράση της άλφα-γλυκοσιδάσης λειτουργεί ανασταλτικά και μπορεί να μειώσει την υπεργλυκαιμία που προκαλείται απο παθογένεση. Επειδή η μελιτζάνα αποτελεί καλή πηγή χρωστικών φλαβονοειδών, γνωστές ως ανθοκυανίνες, βοηθά ώστε να διατηρηθεί η υγεία του κερατοειδούς και των αιμοφόρων αγγείων στο μάτι, μειώνοντας τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και της εμφάνισης καταρράκτη.
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Μελιτζάνα
http://www.missbloom.gr/bloggers/adynati-gia-panta/adinati-ya-pada-10-ofeli-pu-prosferun-i-melitzanes-stin-igia-mas/
http://www.kalliergo.gr/kalliergies-odigies/blog-kalliergo/187-pos-kalliergo-melitzanes-odigies-symvoules.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ο Αριστοφάνης και οι Αγρότες : Ο ύμνος για την αγροτική ζωή και η υπεράσπιση των Αθηναίων αγροτών

Ο Αριστοφάνης στα έργα του ύμνησε την ήσυχη και μακάρια ζωή της υπαίθρου μακριά από τις έγνοιες της αστικής καθημερινότητας. Ό ποιητής γεννή...