Η ιτιά (Salix spp.) ανήκει στην οικογένεια των σαλικιδών (Salicaceae). Οι χρήσεις της καλλιέργειας της ιτιάς περιλαμβάνουν τον έλεγχο της διάβρωσης του εδάφους, τη βιοαποκατάσταση, την παραγωγή αυξινών για μοσχεύματα, την κατασκευή φραχτών και επίπλων και την παρασκευή χαρτοπολτού και ινών. Το ξύλο της ιτιάς είναι λευκό, μαλακό και ελαφρύ, αλλά επίσης ανθεκτικό και ελαστικό και δεν τσακίζει όταν υποστεί πίεση. Κατασκευάζουν μ' αυτό λαβές εργαλείων, κιβώτια μεταφορών, μπαστούνια του μπέιζμπολ και του κρίκετ και επειδή είναι σχετικά άφλεκτο χρησιμοποιείται στην κατασκευή τάκων στους σιδηρόδρομους. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, είχε παρασκευάσει ένα χυμό από την φλούδα της ιτιάς, σαν φάρμακο για τον πυρετό, τον σωματικό πόνο και την κούραση. Το δραστικό συστατικό αυτού του χυμού, το οποίο στην ουσία είναι παυσίπονο, είναι το γνωστό σήμερα σαλικυλικό οξύ (salicylic acid), ο πρόδρομος της ασπιρίνης. Από το όνομά του καταλαβαίνουμε ότι προέρχεται από την βοτανική ονομασία της ιτιάς (salix). Η ιστορία της ιτιάς είναι ιδιαίτερα πλούσια σε λαϊκές παραδόσεις και μύθους και είναι στενά συνδεδεμένη με την ελληνική μυθολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν σύμβολο γονιμότητας. Η ιτιά ήταν επίσης αφιερωμένη στους ποιητές γιατί ο ήχος του ανέμου καθώς περνούσε μέσα από τα κλαδιά της, λέγεται ότι είχε ισχυρή επίδραση στο μυαλό με αποτέλεσμα την έμπνευση. Το ριζικό σύστημα της ιτιάς είναι θυσσανώδες και εισχωρεί σε αρκετά μεγάλο βάθος. Είναι δένδρο φυλλοβόλο με ύψος που κυμαίνεται από 7 - 25m και πλάτος που μπορεί να φθάσει μέχρι και 10m. Τα φύλλα είναι λογχοειδή, με οξεία κορυφή, εναλλασσόμενα και καλυμμένα με ελαφρά προσωρινά τριχίδια που σχηματίζονται κατά τους πρώτους μήνες μετά την έκπτυξη των φύλλων και στη συνέχεια εξαλείφονται. Η ιτιά είναι φυτό δίοικο με τα θηλυκά και αρσενικά άνθη να εκφύονται σε κυλινδρικούς ιούλους που σχηματίζονται στη βάση των φύλλων.
Η επικονίαση πραγματοποιείται συνήθως με μέλισσες. Η ανθοφορία και ωρίμανση των σπόρων συμβαίνουν κατά την περίοδο Απριλίου - Μαΐου και Ιουνίου, αντίστοιχα. Ο καρπός είναι κάψα, με μακριές μεταξωτές ίνες. Η ιτιά απαντάται κυρίως σε περιοχές με υψηλό ποσοστό υγρασίας (παραλίμνιες, παραποτάμιες ή κοντά σε ρέματα και ρυάκια), ενώ τα μικρά δένδρα και θάμνοι οικογένειας των σαλικιδών απαντώνται συχνά σε ορεινές περιοχές ή βραχώδη εδάφη. Η ιτιά είναι δένδρο απαιτητικό σε υγρασία και ηλιοφάνεια και χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στη σκίαση και στους παγετούς. Είναι δένδρο ιδιαίτερα ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες και δυνατούς ανέμους. Αναπτύσσεται σε ευρεία κλίμακα εδαφών από βαριά αργιλώδη μέχρι αμμώδη αλλά προτιμά τα αργιλώδη ή αμμώδη εδάφη με ικανότητα συγκράτησης της εδαφικής υγρασίας και ικανοποιητικό αερισμό. Ανέχεται προσωρινή αλλά όχι μόνιμη κάλυψη των ριζών της από νερό. Ιδανικές τιμές pH είναι μεταξύ 5,5 - 7. Τα κύρια κριτήρια για την επιλογή κατάλληλων ποικιλιών για την αξιοποίηση της ιτιάς ως καλλιέργεια μικρού περίτροπου χρόνου περιλαμβάνουν την υψηλή απόδοση σε βιομάζα και την ανθεκτικότητα στη σκωρίαση που προκαλείται από την σκωρίαση. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναλύονται οι σημαντικότερες ποικιλίες της ιτιάς. Η ιτιά είναι ένα δέντρο που προσβάλλεται από μυκητολογικές ασθένειες, όπως η σκωρίαση, οι σηψιρριζίες και το έλκος. Αναλυτικότερα στον παρακάτω σύνδεσμο, παρουσιάζονται με λεπτομέρειες τα αίτια, τα συμπτώματα καθώς και οι τρόποι καταπολέμησης των 3 βασικών ασθενειών που προαναφέρθηκαν. Από τους εντομολογικούς εχθρούς της ιτιάς, σοβαρότερο είναι το κολεόπτερο Phratora vulgatissima, που τρέφεται από τα φύλλα του φυτού και λόγω της ταχύτατης αύξησης του πληθυσμού του δύναται να προκαλέσει μεγάλες απώλειες στην τελική παραγωγή. Η χρήση κατάλληλων εντομοκτόνων με κατευθυνόμενο ψεκασμό όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι μεγαλύτερος από 100 τέλεια έντομα/τμ αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο καταπολέμησης.
Επίσης, σημαντικές απώλειες, κυρίως κατά το πρώτο έτος της εγκατάστασης της καλλιέργειας, μπορεί να προκληθούν από διάφορα θηλαστικά. Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Salix alba (Ιτιά η λευκή, Ασημοϊτιά ). Η Ιτιά ανήκει στην οικογένεια των Ιτεοειδών και υπάρχουν 400 περίπου είδη του γένους αυτού. Η Ασημοϊτιά, είναι ένα από τα είδη που υπάρχουν στον τόπο μας. Είναι ένα ψηλό, όμορφο φυλλοβόλο δέντρο. Ανάμεσα στα είδη, που χρησιμοποιούνται για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, μπορούμε να αναφέρουμε εκτός της Salix alba, τις S. fragilis (Ιτιά η εύθραυστη, σπαζοϊτιά), S. nigra (Ιτιά η μελανή), S. purpurea (Ιτιά η πορφυρή, κοκκινοιτιά). Στη χώρα μας τη συναντούμε με τις ονομασίες Ιτιά (παντού), Ιτιά του νερού (Κέρκυρα), Σκλίαρος (Σκύρος), Ετιά (Κύθηρα), Εθιά (Κρήτη). Φύεται σε όλη την Ελλάδα, την ορεινή και χαμηλότερη ζώνη, στα χωριά, στις όχθες ρυακιών, παραποτάμων και ποταμών, σε υγρούς τόπους και κοντά σε λίμνες. Είναι δέντρο με κλάδους ανορθωμένους, φύλλα στενά, μακρουλά, με πολύ λεπτή οδόντωση, πολλές φορές ασύμμετρα στην άκρη. Σχηματίζει ταξιανθίες ίουλους σε διαφορετικά φυτά τις θηλυκές από τις αρσενικές που βγαίνουν πριν ή μαζί με τα φύλλα. Η Ιατρική της Αρχαίας Ελλάδας χρησιμοποιούσε τον φλοιό της Ιτιάς για τις αντιπυρετικές του ιδιότητες. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι το αφέψημα του φυτού είναι κατάλληλο για τη θεραπεία της στειρότητας των γυναικών. Στην παραδοσιακή βοτανοθεραπευτική η Ιτιά χρησιμοποιούταν ευρέως για πυρετούς. Ηταν ένα από τα πρώτα βότανα που διερευνήθηκαν επιστημονικά. Τον 19ο αιώνα, ο Γάλλος χημικός Leroux εξήγαγε ένα ενεργό συστατικό που το ονόμασε σαλικίνη. Το 1852, η ουσία αυτή παραγόταν συνθετικά και το 1899 μπήκε στην παραγωγή το ακετυλοσαλικυλικό οξύ, με την ονομασία ασπιρίνη. Αυτή ήταν και το πρώτο φάρμακο της σύγχρονης γενιάς από φάρμακα με φυτική προέλευση. Σήμερα στη βοτανοθεραπεία χρησιμοποιείται κύρια ο φλοιός. Δρα ως τονωτικό, αντιπυρετικό, αντιρρευματικό.
Το βότανο έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία κατά των διαλειπόντων πυρετών και αντικαθιστούσε αξιόλογα τη χρήση της κίνας. Ο φλοιός του βοτάνου είναι φημισμένος μια και είναι πηγή ακετυλοσαλικυλικού οξέος (ασπιρίνη) και σαν ασπιρίνη, έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ομως δεν παρουσιάζει τις παρενέργειες που έχει η ασπιρίνη στο στομάχι. Και αυτό γιατί ο φλοιός της Ιτιάς δεν περιέχει την ίδια ακριβώς χημική ουσία που περιέχεται στην ασπιρίνη. Περιέχει σαλικίνη, η οποία μετατρέπεται από τον πεπτικό μεταβολισμό σε σαλικυλικό οξύ, το οποίο είναι η ουσία που ευθύνεται για την αντιφλεγμονώδη δράση του φλοιού της Ιτιάς. Ο φλοιός παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε για 10 λεπτά (όσο περισσότερο το βράζουμε τόσο περισσότερο πικρίζει) 6 γραμμάρια φλοιού σε δυόμιση φλιτζάνια νερό. Σουρώνουμε και πίνουμε το μισό το πρωί και το μισό το βράδυ. Εξωτερικά χρησιμοποιείται η σκόνη σε κατάπλασμα.
http://www.gaiapedia.gr/gaiapedia/index.php/Ιτιά_φυτό
http://www.haniotika-nea.gr/109174-ygeia-botana/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου