Τα δελφίνια, από τα συναρπαστικότερα πλάσματα της θάλασσας, ιερά ζώα του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα, τέλειοι εκφραστές της ανιδιοτελούς συμπαράστασης και φιλίας κατά τον Πλούταρχο, κατέχουν ξεχωριστή θέση στη καρδιά μας. Η θέα των γυαλιστερών κορμιών τους να αστράφτουν στον ήλιο καθώς κυνηγούν τη τροφή τους, ακολουθούν τα απόνερα των σκαφών, ή απλά παίζουν αμέριμνα με τα κύματα∙ το γεμάτο στοργή βλέμμα τους∙ το «τραγούδι» τους που μοιάζει να γράφτηκε μόνο για σένα, κάνει τον χρόνο να σταματά μπροστά στη τόση ομορφιά. Το ακολουθείς με τα μάτια σου. Βουτάς μαζί του στα νερά και πάλι ξανά στον αέρα… Γίνεσαι ένα μαζί τους σ’ αυτή τη μαγική υδάτινη χορογραφία. Τα δελφίνια μπορεί να κολυμπούν στη θάλασσα αλλά είναι θηλαστικά, κυοφορούν ένα μόλις μικρό για 12 μήνες, το οποίο θηλάζει και συνοδεύει τη μητέρα του για 3 έως 6 χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι, ότι η μητέρα εκπέμπει ένα ειδικό σήμα στο νεογνό – μια μοναδική μελωδία – την οποία αυτό αποτυπώνει και αναγνωρίζει για την υπόλοιπη ζωή του. Αναπνέουν με πνεύμονες και είναι εκπληκτικό πως σε μια μόνο αναπνοή αποθηκεύουν αρκετό οξυγόνο για μια κατάδυση είκοσι λεπτών και μέχρι βάθους 500 μέτρων, χωρίς να ενοχλούνται από τα φαινόμενα συνθλιπτικής πίεσης και φοβερού ψύχους που παρατηρούνται σε αυτά τα βάθη.
Στο μεγάλο και καμπύλο κεφάλι τους βρίσκεται το σύστημα ηχοεντοπισμού – ένα είδος σόναρ – που τα βοηθά να προσανατολίζονται, να βρίσκουν την τροφή τους και να επικοινωνούν. Διαθέτουν εγκέφαλο εξίσου μεγάλο και περίπλοκο με τον ανθρώπινο. Σύμφωνα με συμπεράσματα ερευνών, τα δελφίνια δημιουργούν τρισδιάστατες εικόνες στον εγκέφαλό τους, ένα είδος υπερηχογραφήματος, πολύ υψηλότερης όμως τεχνολογίας από αυτό που έχει εξελίξει ο άνθρωπος. Τα δελφίνια δεν κοιμούνται ποτέ! Απλώς ξεκουράζουν εναλλάξ τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου τους , ώστε, όταν το ένα αναπαύεται το άλλο να εξασφαλίζει την αναπνοή. Διαθέτουν οξύτατη ακοή και ιδιαίτερα ισχυρή όραση. Το σώμα τους έχει τέλεια υδροδυναμική μορφή και καλύπτεται από λείο και εξαιρετικά ευαίσθητο δέρμα. Τα θωρακικά του πτερύγια βοηθούν στην κολύμβηση∙ το ουραίο χρησιμοποιείται για ώθηση, ενώ το ραχιαίο εξασφαλίζει ισορροπία μέσα στο νερό.
Ως θηρευτές, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο θαλάσσιο οικοσύστημα καθώς καταπίνοντας τα αδύναμα και ασθενικά ψάρια εμποδίζουν την εξάπλωση επιδημιών και διατηρούν υγιείς τους πληθυσμούς των ψαριών. Ο άνθρωπος ανέκαθεν έβρισκε στα δελφίνια ανώτερα χαρίσματα όπως: νοημοσύνη, δύναμη, ζωτικότητα, χιούμορ, ανιδιοτέλεια, χάρη, αλτρουισμό, αφοσίωση… Ο δεσμός των Ελλήνων, ειδικά, με το εκπληκτικό αυτό θηλαστικό χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι μαρτυρίες του Ομήρου, οι μινωικές τοιχογραφίες στην Κρήτη και στη Θήρα, τα αρχαία νομίσματα με παραστάσεις δελφινιών και οι αμέτρητοι μύθοι και θρύλοι για τις σχέσεις δελφινιών, ανθρώπων και θεών της μυθολογίας είναι τρανή απόδειξη αυτού του ισχυρού δεσμού.
Ο όρος δελφίνια είναι παραπλανητικός, καθώς οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα ενιαίο είδος. Κάθε είδος δελφινιού έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά και γεωγραφική εξάπλωση, ενώ το καθένα έχει την προσωπική του ηχητική ταυτότητα! Στην Ελλάδα απαντώνται κυρίως τέσσερα είδη από ένα σύνολο 32 ειδών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Σταχτοδέλφινο, το Ζωνοδέλφινο, το Ρινοδέλφινο και το Κοινό δελφίνι. Η χώρα μας μάλιστα διεκδικεί μια παγκόσμια πρωτοτυπία: ο Κορινθιακός κόλπος είναι το μόνο μέρος, όπου τα ζωνοδέλφινα σχηματίζουν μεικτές ομάδες και ζευγαρώνουν με τα σταχτοδέλφινα και τα κοινά δελφίνια.
Το Σταχτοδέλφινο, το πιο μεγαλόσωμο από τα τέσσερα είδη με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 3,5 μέτρα, γεννιέται γκρι. Στο διάστημα της ενηλικίωσής του όμως και λόγω «αψιμαχιών» αποκτά στο σώμα του γρατζουνιές . Το συναντάμε στο Μυρτώο Πέλαγος, στη Χαλκιδική, στις Βόρειες Σποράδες, στη θάλασσα των Κυθήρων και σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης. Το Ζωνοδέλφινο είναι το πιο συχνά απαντόμενο δελφίνι. Οφείλει το όνομά του στη χαρακτηριστική μαύρη γραμμή (ζώνη) που ξεκινάει από το μάτι και καταλήγει στη γενετική περιοχή. Προτιμά τα μεγάλα βάθη και σπάνια θα το δείτε κοντά σε ακτές. Στον Κορινθιακό κόλπο ζουν τα μικρότερα ζωνοδέλφινα του κόσμου! Επίσης, εμφανίζεται πολύ συχνά στην περιοχή των Βόρειων Σποράδων και της Νότιας Κρήτης. Το Ρινοδέλφινο, εξίσου «κοσμοπολίτικο», μεγαλόσωμο και ιδιαίτερα παιχνιδιάρικο, είναι το είδος που συναντά κανείς περισσότερο στις παράκτιες περιοχές, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγους, αλλά και στον Αμβρακικό κόλπο, όπου διαβιεί ένας μικρός πληθυσμός που δυστυχώς κινδυνεύει με εξαφάνιση. Το Κοινό δελφίνι, που δυστυχώς παρά το όνομά του μόνο κοινό δεν είναι στις μέρες μας, έχει τον πιο σύνθετο και εντυπωσιακό χρωματισμό σώματος. Το υδροδυναμικό του σχήμα, δε, του επιτρέπει να αναπτύσσει ιδιαίτερα μεγάλες ταχύτητες που φτάνουν τα 65 χλμ/ ώρα! Απαντάται στον Κορινθιακό κόλπο, στη περιοχή μεταξύ Λευκάδας – Κεφαλονιάς, στο Αιγαίο πέλαγος, στον Σαρωνικό κόλπο, στα Δωδεκάνησα, στο Θρακικό πέλαγος και τον Ευβοϊκό κόλπο.
Οι φυσικοί εχθροί των δελφινιών είναι ελάχιστοι. Κινδυνεύουν κυρίως εξαιτίας μιας σειράς ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως:
- Η τυχαία σύλληψή τους σε δίχτυα, κυρίως αφρόδιχτων, αλλά και η παράνομη αλιεία με δυναμίτιδα ευθύνονται για το θάνατο χιλιάδων δελφινιών.
- Η εσκεμμένη θανάτωσή τους για το κρέας και το λίπος τους.
- Η σκόπιμη σύλληψή τους για να γίνουν αντικείμενο πειραμάτων ή «πρωταγωνιστές» σε δελφινάρια.
- Η θαλάσσια ρύπανση με τοξικές ουσίες.
- Η υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης με έργα όπως οι επιχωματώσεις λιμανιών, οι ιχθυοκαλλιέργειες, η αυθαίρετη δόμηση που διαταράσσουν την ισορροπία των παράκτιων οικοσυστημάτων.
Δυστυχώς, ο πληθυσμός των δελφινιών διεθνώς έχει μειωθεί σημαντικά. Στη χώρα μας αναπτύσσονται πρωτοβουλίες τόσο από την WWF Ελλάς, όσο και από άλλες ερευνητικές.
Ανθρωπος και δελφίνι μοιράζονται γονίδια και βασικά εξελικτικά χαρακτηριστικά, γεγονός που οδηγεί τους επιστήμονες να αποδώσουν στο θαλάσσιο θηλαστικό τον τίτλο του «δεύτερου εξυπνότερου πλάσματος στον πλανήτη». Ο εγκέφαλος των δελφινιών μοιάζει πολύ με του ανθρώπου, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Γενετικής Ιατρικής και Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Ντιτρόιτ. Το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου και στα δύο είδη είναι το πρώτο κοινό στοιχείο, ενώ τους ειδικούς εντυπωσιάζει η παρόμοια εξέλιξη των γονιδίων του νευρικού συστήματος καθώς και του μεταβολισμού. Τα δελφίνια επίσης διαθέτουν γονίδια που στον άνθρωπο σχετίζονται με την ευφυΐα και τις γνωσιακές ικανότητες.
«Ξέρουμε εδώ και καιρό ότι τα δελφίνια συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο έξυπνα θηλαστικά και ότι μπορούν να κάνουν πολλά από αυτά που κάνουν οι ανθρωποειδείς πίθηκοι, όπως ότι αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, επικοινωνούν ή μιμούνται τους ανθρώπους. Οι εγκέφαλοί τους είναι ξεχωριστοί και διαφορετικοί», λέει ο Μάικλ Μαγκάουεν, ερευνητής στο επιστημονικό Κέντρο και επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the Royal Society B». Ο Μαγκάουεν και οι συνεργάτες του συνέκριναν 10.000 γονίδια που παράγουν πρωτεΐνες από το γονιδίωμα του δελφινιού με αντίστοιχα γονίδια από άλλα ζώα (αγελάδα, άλογο, σκύλος, ποντίκι, ελέφαντας, κότα) και από τον άνθρωπο.
Διέκριναν, έτσι, ότι οι περισσότερες ομοιότητες εντοπίζονται ανάμεσα στα δελφίνια, στους ελέφαντες και στους ανθρώπους, τα τρία είδη που ξεχωρίζουν για την εξυπνάδα τους και το μεγάλο μέγεθος του εγκεφάλου τους και σύμφωνα με τους επιστήμονες, διαθέτουν γονίδια που παρουσιάζουν εξελικτικά καθυστερημένη μοριακή ανάπτυξη. «Αυτό το χαρακτηριστικό εντοπίζεται σε θηλαστικά με παρόμοιο εξελικτικό ιστορικό όπως είναι οι ελέφαντες, οι μεγάλοι πίθηκοι και τα κητοειδή, που έχουν να επιδείξουν στενούς οικογενειακούς δεσμούς, γενιές μεγάλης χρονικής διάρκειας και μικρούς πληθυσμούς. Επίσης, όλα αυτά τα είδη έχουν μεγάλους εγκεφάλους», προσθέτει ο Μαγκάουεν. Ωστόσο ο μεγάλος εγκέφαλος δεν αποτελεί πάντα κριτήριο ευφυΐας. Παράγοντες που καθορίζουν τον βαθμό ευφυΐας είναι επίσης ο αριθμός των συνάψεων, η αναλογία λευκής και φαιάς ουσίας, καθώς και το πόσο μεγάλοι είναι οι αύλακες στην επιφάνεια του εγκεφάλου.
Ενα άλλο σημαντικό στοιχείο που συνδέει τα δελφίνια με τους ανθρώπους είναι η εξελικτική ιστορία του μεταβολισμού. «Ο μεγάλος εγκέφαλος χρειάζεται καύσιμα και έτσι υποθέτουμε ότι οι αλλαγές στον μεταβολισμό επέτρεψαν την ανάπτυξη του μεγέθους του εγκεφάλου. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι παρατηρούμε αυτές τις αλλαγές στις ίδιες ομάδες γονιδίων σε είδη με μεγάλους εγκεφάλους: πρωτεύοντα θηλαστικά, κητοειδή, ελέφαντες», λέει ο ερευνητής. Εκτός αυτών, τα δελφίνια διαθέτουν γονίδια που σχετίζονται με πνευματικές διαταραχές του ανθρώπου αλλά και τον ύπνο. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτά τα γονίδια σχετίζονται με την ευφυΐα και εμπλέκονται στην εκπληκτική γνωσιακή ικανότητα των δελφινιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γονίδιο που έχει σχέση με τον ύπνο, το οποίο στα δελφίνια είναι μεταλλαγμένο. «Ο ύπνος στα δελφίνια είναι ασυνήθιστος, καθώς κοιμάται μόνο μία πλευρά του εγκεφάλου τους και συνεχίζουν να κολυμπούν και να βρίσκονται μέχρι ένα βαθμό σε εγρήγορση», λέει ο Μαγκάουεν.
Πηγή : http://www.visitgreece.gr/el/nature/fauna/dolphins
https://www.tanea.gr/2012/07/20/world/delfini-to-deytero-eksypnotero-plasma-ston-planiti/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου