Βουκεφάλας : Το πιο διάσημο άλογο της ελληνικής Ιστορίας

Κανένα ίσως άλογο στην ιστορία δεν είχε την τύχη της επωνυμίας του Βουκεφάλα, του μοναδικού ίσως αλόγου που μοιράστηκε ένα μέρος από τη δόξα του αναβάτη του….Ο Βουκεφάλας το άλογο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ένα από τα πιο γνωστά άλογα στην παγκόσμια ιστορία, ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες και λόγω του ότι ο Μέγας Αλέξανδρος δεν το αποχωριζόταν ποτέ, απεικονίζεται σε πολλά έργα τέχνης. Απεικόνισή του υπάρχει, σε μικρής κλίμακας χάλκινο αγαλματίδιο που αφιέρωσε ο Αλέξανδρος στο Ιερό του Δία στο Δίον της Μακεδονίας μετά τον Γρανικό, αλλά και σε αναμνηστικό αργυρό νόμισμα που κυκλοφόρησε μετά την νίκη εναντίον των Ινδών, έχουμε απεικόνιση του Βουκεφάλα με τον Αλέξανδρο να αντιμετωπίζει τον Πώρο και τον ελέφαντά του στις όχθες του Υδάσπη ποταμού.

Πολλές φορές περιγράφεται ως σκούρου χρώματος, ψηλό και πολύ δυνατό, όπως άλλωστε τα περισσότερα Θεσσαλικά άλογα εκείνης της εποχής. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Φιλόνικος ο Θεσσαλός, ένας έμπορος αλόγων, πρότεινε στον Φίλιππο της Μακεδονίας, να αγοράσει τον Βουκεφάλα για δεκατρία τάλαντα. Η ετυμηγορία των παρευρισκόμενων Μακεδόνων ήταν ότι πρόκειται για ένα άγριο και ατίθασσο άλογο, το οποίο κανείς δεν θα μπορούσε να δαμάσει. Ο Φίλιππος ήταν έτοιμος να απορρίψει την προσφορά αν δεν παρέμβαινε ο γιος του Αλέξανδρος. Ο νεαρός τότε Αλέξανδρος παρατηρώντας τη συμπεριφορά του αλόγου, διαπίστωσε ότι φοβόταν τη σκιά του. Έτσι, πλησιάζοντάς το, άρπαξε τα χαλινάρια του και το έστρεψε προς τον ήλιο. Αφού το άλογο δεν έβλεπε την σκιά του, ηρέμησε και έτσι κατάφερε ο Αλέξανδρος να το ιππεύσει. Οι παρευρισκόμενοι ζητωκραύγασαν τον νεαρό Αλέξανδρο και ο πατέρας του Φίλιππος, λένε από τη μεγάλη χαρά του, τον ασπάστηκε και του είπε: «Γιε μου, ψάξε για βασίλειο αντάξιό σου. Η Μακεδονία είναι μικρό βασίλειο για να σε χωρέσει».

Ο Πλούταρχος στο έργο του Αλέξανδρος (6.1-8) περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο ο Αλέξανδρος δάμασε τον Βουκεφάλα: Όταν κάποτε ο Φιλόνικος ο Θεσσαλός έφερε στον Φίλιππο τον Βουκεφάλα, για να τον αγοράσει για τριάντα τάλαντα, κατέβηκαν στην πεδιάδα για να δοκιμάσουν το άλογο που φαινόταν ότι ήταν άγριο και τελείως ατίθασο, γιατί ούτε αναβάτη δεχόταν ούτε υπάκουε στη φωνή κανενός από τους ανθρώπους του Φιλίππου, αλλά αγρίευε σε όλους. Τότε ο Φίλιππος θύμωσε και διέταξε να απομακρύνουν το άλογο, επειδή πίστευε ότι ήταν τελείως άγριο και αδάμαστο· ο Αλέξανδρος όμως που ήταν μπροστά στη σκηνή είπε «τι άλογο χάνουν, επειδή δεν έχουν την ικανότητα και το θάρρος να το δαμάσουν!». Στην αρχή ο Φίλιππος παρέμεινε σιωπηλός· επειδή όμως ο Αλέξανδρος συνεχώς μουρμούριζε και δυσανασχετούσε του είπε: «Επικρίνεις τους μεγαλυτέρους σου, νομίζοντας ότι γνωρίζεις κάτι περισσότερο από αυτούς ή ότι είσαι ικανότερος να δαμάσεις ένα άλογο;» «Αυτό το άλογο» είπε ο Αλέξανδρος «σίγουρα θα μπορούσα να το δαμάσω καλύτερα από κάθε άλλον». «Κι αν δεν τα καταφέρεις, ποια θα είναι η τιμωρία για το θράσος σου;» «Μα τον Δία» είπε «θα πληρώσω την αξία του αλόγου». Τα λόγια αυτά προκάλεσαν γέλια· έπειτα, αφού συμφώνησαν μεταξύ τους το ύψος του ποσού, ο Αλέξανδρος έτρεξε αμέσως στο άλογο και παίρνοντας στα χέρια του τα χαλινάρια το έστρεψε προς τον ήλιο, γιατί κατάλαβε, όπως φαίνεται, ότι το άλογο τρόμαζε, επειδή έβλεπε τη σκιά του να πέφτει μπροστά του και να σαλεύει. Κι αφού έτρεξε για λίγο στο πλάι του και το χάιδεψε, όταν είδε ότι ήταν γεμάτο δύναμη και ορμή, έβγαλε ήσυχα τη χλαμύδα του και με ένα πήδημα το καβάλησε με ασφάλεια. Έπειτα τραβώντας ελαφρά με τα λουριά το χαλινάρι, χωρίς να το πληγώνει ή να το πονά, το κρατούσε υπό τον έλεγχό του· μόλις όμως είδε ότι το άλογο έπαψε να είναι άγριο κι αδημονούσε να τρέξει, το άφησε να καλπάσει προτρέποντάς το με δυνατή φωνή και χτυπώντας το με το πόδι του. Στην συντροφιά του Φιλίππου επικράτησε στην αρχή αγωνία και σιωπή· όταν όμως ο Αλέξανδρος έκανε στροφή και επέστρεψε ασφαλής κοντά τους, περήφανος και χαρούμενος, τότε οι άλλοι όλοι ξέσπασαν σε κραυγές χαράς, ενώ ο πατέρας του λένε ότι δάκρυσε κιόλας από την χαρά του κι όταν ο Αλέξανδρος κατέβηκε από το άλογο τον φίλησε και του είπε: «Παιδί μου, αναζήτησε βασίλειο αντάξιό σου, γιατί η Μακεδονία δεν σε χωράει».

Ο Αλέξανδρος λέγεται πως ονόμασε το άλογό του Βουκεφάλα, πολύ πιθανόν από το εύρος του μετώπου του. Όμως, σύμφωνα με το λεξικό του Ησύχιου, το Βουκεφάλας δεν ήταν απλά ένα όνομα, αλλά μια κατηγορία θεσσαλικών αλόγων που έφεραν ένα βούκρανον (βους+κρανίον), δηλ. ένα κεφάλι βοδιού, ως σήμα κατατεθέν των θεσσαλικών ιπποφορβείων, σταμπαρισμένο με πυρωμένο σίδερο στα καπούλια τους. Έτσι η ονομασία πιθανώς προκύπτει από τα καπούλια του αλόγου και όχι το κεφάλι του. Μία άλλη πληροφορία σχετικά με τον Βουκεφάλα που έχει γίνει γνωστή είναι ότι ήταν εκπαιδευμένος να γονατίζει και να περιμένει προκειμένου να βοηθήσει τον αναβάτη του να τον ιππεύσει. Αυτή η ικανότητα συχνά αποδεικνυόταν ζωτικής σημασίας στο πεδίο της μάχης στην περίπτωση που ο αναβάτης έπεφτε λόγω τραυματισμού ή από άλλη αιτία, ειδικά σε μία εποχή που ο στρατιωτικός εξοπλισμός ήταν ιδιαίτερα βαρύς και δεν υπήρχαν ακόμα αναβολείς και το γρήγορο ανέβασμα στο άλογο μπορεί να ήταν η διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο ενός πολεμιστή. Τα άλογα των Ελλήνων όμως συνήθως δεν είχαν τέτοιου είδους εκπαίδευση. Οι Έλληνες ίππευαν κρατώντας την χαίτη του αλόγου και με την βοήθεια ενός μπαστουνιού. Τα μόνο άλογα που γνώριζαν να γονατίζουν ήταν τα σκυθικά Άκαλ Τέπε που θεωρούνταν τα καλύτερα πολεμικά άτια της εποχής. Αυτό οδήγησε ορισμένους να υποθέσουν ότι ίσως ο Βουκεφάλας να ήταν σκυθικό άλογο τύπου Άκαλ Τέπε εκπαιδευμένος από τους Σκύθες, τον λαό των Αμαζόνων. Ο Βουκεφάλας θα γινόταν το άλογο που συντρόφευε τον Μέγα Αλέξανδρο για τα επόμενα περίπου 20 χρόνια. Τόσο πολύ αγαπούσε το άλογό του ώστε, όταν εκείνο πέθανε από φυσικά αίτια λίγο καιρό μετά τη μάχη του Υδάσπη, έδωσε το όνομά του σε μια πόλη της Ασίας στην Ινδία που την ονόμασε Βουκεφάλα.

Πηγή : http://www.artkarditsa.gr/index.php/ellada/1265-voukefalas-to-thessaliko-alogo-tou-m-aleksandrou-stin-texni

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12061/extras/activities/index_11/index_11_voukefalas.html