Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα
Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2019

Αγκινάρα ή Κυνάρα η καρδονίσκη : Ένα ελληνικό γεωργικό φυτό και η παλιά θεραπευτική του χρήση

Η αγκινάρα (Cynara cardunculus, Κυνάρα η καρδονίσκη ή αλλιώς Κυνάρα η κάκτος) είναι πολυετές λαχανικό της οικογένειας των Αστεροειδών (Asteraceae), Αναπτύσσεται σε σχήμα θάμνου, ύψους περίπου 1,5 μ. Είναι φυτό ιθαγενές της Αφρικής, καλλιεργείται, όμως, σε πολλά μέρη του σύγχρονου κόσμου σε θέσεις προφυλαγμένες από το δυνατό ψύχος και εδάφη χωρίς πολλή υγρασία. Η ρίζα της αγκινάρας είναι πασσαλώδης και προχωρεί βαθιά στο έδαφος. Τα φύλλα της είναι μεγάλα με βαθιές σχισμές, χρώμα γκριζωπό στο κάτω μέρος και το στέλεχός της είναι μακρύ με διακλαδώσεις. Πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες κατά την άνοιξη ή το φθινόπωρο ενώ ο βλαστός της ξεραίνεται το καλοκαίρι. Στην Ελλάδα καλλιεργείται στην Αργολίδα, ιδιαίτερα στην περιοχή των Ιρίων και της Κάντιας, στην Κρήτη και στην Μεσσηνία (όπου βρίσκουμε κυρίως την "άγρια" αγκινάρα με μεγάλα αγκάθια στα πέταλα), στη Λακωνία, στην Κέρκυρα, στην Ηλεία και αλλού, ενώ καλλιεργείται σε όλες σχεδόν τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, την Βρετανία και την Γαλλία. Ειδικά για την αγκινάρα θα σταθούμε λίγο στον τρόπο που αναπτύσσεται, επειδή αυτή η γνώση θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τις ανάγκες της και τον τρόπο πολλαπλασιασμού της. Αρχικά το φυτό αναπτύσσεται βλαστικά. Ο σχηματισμός των πρώτων 6-10 φύλλων καθώς και η έκθεση του φυτού σε χαμηλές θερμοκρασίες δίνουν το έναυσμα για τη δημιουργία της πρώτης εδώδιμης ανθοκεφαλής στην κορυφή του κοντού κεντρικού βλαστού. Αφού σχηματιστεί αυτή η πρώτη ανθοκεφαλή, ο βλαστός διακλαδίζεται και στην κορυφή καθεμιάς από τις διακλαδώσεις αυτές σχηματίζονται νέες ανθοκεφαλές, μικρότερες όμως σε μέγεθος από την αρχική. Συνήθως, οι ανθοκεφαλές που σχηματίζονται είναι 5-10, οπότε το συνολικό ύψος του φυτού φτάνει τα 1 -2 μ. Αν το φυτό αφεθεί να αναπτυχθεί ελεύθερα, οι ανθοκεφαλές ωριμάζουν, καρπίζουν και σποροποιούν. Το καλοκαίρι το υπέργειο μέρος του φυτού ξεραίνεται, αλλά το υπόγειο παραμένει ζωντανό. Συγκεκριμένα, στη βάση του κεντρικού βλαστού, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, υπάρχουν 10-20 βλαστοφόροι οφθαλμοί που βρίσκονται σε λήθαργο. Με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου αρκετοί απ'αυτούς βγαίνουν από το λήθαργο και δίνουν ο καθένας από ένα νεαρό βλαστό (παραφυάδα). Οι παραφυάδες αυτές δημιουργούν νέα φυτά αγκινάρας κ.ο.κ. Οι αγκινάρες ευδοκιμούν σε περιοχές με μέτριες θερμοκρασίες και ήπιο χειμώνα, αφού δεν είναι καθόλου ανθεκτικές στον παγετό.


Οι κατάλληλες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη τρυφερών ανθοκεφαλών είναι 15-20 °C. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες αυτές αναπτύσσονται γρήγορα και σκληραίνουν, οπότε χάνουν τη νοστιμιά τους, ενώ σε χαμηλότερες νεκρώνονται και μαυρίζουν. Η αγκινάρα έχει βαθύ ριζικό σύστημα το οποίο αναπτύσσεται ανεμπόδιστα κυρίως σε εδάφη αμμοπηλώδη ή αργιλοπηλώδη, γόνιμα και με καλή στράγγιση. Η προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς ωφελεί πολύ την ανάπτυξη των φυτών. Η αγκινάρα είναι απαιτητική, γι' αυτό προσθέστε στο χώμα γύρω απ' τα φυτά οργανικά λιπάσματα κάθε άνοιξη και βοηθήστε την με λίγο πλήρες λίπασμα στις αρχές του φθινοπώρου. Τα ποτίσματα θα πρέπει να είναι τακτικά, χωρίς όμως υπερβολές. Μετά τη συγκομιδή και της τελευταίας ανθοκεφαλής από ένα φυτό (περίπου κατά το Μάιο), κόβετε όλο το υπέργειο μέρος του φυτού στο επίπεδο του εδάφους και αφήνετε το υπόγειο να περάσει τη θερμή περίοδο σε κατάσταση λήθαργου. Όταν αυτό αφυπνισθεί το φθινόπωρο, οι οφθαλμοί της βάσης θα δώσουν πολλούς βλαστούς. Εσείς θα τους αφήσετε να αναπτυχτούν λίγο και μετά θα αφαιρέσετε τους περισσότερους αφήνοντας να αναπτυχθούν τελικά μόνο τρεις. Αν δεν ανανεώνετε κάθε φθινόπωρο τα φυτά σας με τους τρόπους που περιγράψαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, θα χρειαστεί οπωσδήποτε να το κάνετε μετά από 5-6 χρόνια. Η γήρανσή τους μειώνει σημαντικά την παραγωγικότητά τους. Γι' αυτό θα πρέπει να τα ξεριζώσετε και να τα αντικαταστήσετε με καινούργια. Μια ανθοκεφαλή συγκομίζεται, όταν έχει αποκτήσει το τελικό της μέγεθος, αλλά είναι ακόμη ανώριμη και δεν έχει σκληρύνει. Πώς το καταλαβαίνουμε αυτό; Τα φύλλα που βρίσκονται στη βάση της ανθοκεφαλής, γνωστά και ως βράκτια, πρέπει να είναι κλειστά και τρυφερά. Συνήθως η πρώτη ανθοκεφαλή που συγκομίζουμε είναι αυτή του κεντρικού βλαστού και είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος. Βασιζόμενοι στη λογική πως συγκομίζουμε κάθε φορά την ανθοκεφαλή που είναι έτοιμη, η περίοδος συγκομιδής, ανάλογα με την ποικιλία και τον τόπο καλλιέργειας, μπορεί να αρχίσει από Νοέμβριο και να φτάσει μέχρι το Μάιο.



Ασθένειες Αγκινάρας: Προβλήματα Τρύπες στα φύλλα: σαλιγκάρια ή και γυμνοσάλιαγκες. Συστροφή των νεαρών φύλλων παρουσία εντόμων: αφίδες.  Λευκοί «λεκέδες» πάνω στα φύλλα: ωίδιο. Από το φυτό χρησιμοποιείται στη μαγειρική το άνθος, που έχει σχήμα σφαιρικό, λίγο μακρύ και σαρκώδες. Μαγειρεύεται αφού καθαριστεί από τα πέταλα και το χνούδι, ενώ στην Κρήτη τρώγεται και ωμή με λεμόνι, πολύ νόστιμη και "ειδικός" μεζές για τσικουδιά. Τα εξωτερικά πέταλα του άνθους καταλήγουν σε αγκαθωτή άκρη και είναι σκληρά, μπορούν δε να χρησιμοποιηθούν και για τροφή των ζώων. Η αγκινάρα είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, Β1, Β2, νιασίνη και C. Στα Ίρια Αργολίδας κάθε Μάιο μήνα διεξάγεται η γιορτή της αγκινάρας. Βρίσκονται στην εποχή τους και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να τις αφήσετε να πάνε χαμένες. Ένα από τα πιο παλιά θεραπευτικά φυτά, η αγκινάρα χρονολογείται πίσω στον 4ο αιώνα π.Χ. όπου οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι τη χρησιμοποιούσαν για πεπτικά προβλήματα. Αργότερα, τον 16ο αιώνα, χρησιμοποιήθηκαν σε προβλήματα που αφορούσαν το συκώτι και τον ίκτερο, η φήμη της, ωστόσο, εξαπλώθηκε τον 20ο αιώνα, όπου έγινε δημοφιλής ως ένα πολύ γευστικό φαγητό με πολλά και πλούσια οφέλη. Η δύναμή της συγκεντρώνεται πιο πολύ στα φύλλα και είτε τις φάτε, είτε καταναλώσετε το εκχύλισμά τους, τα οφέλη για τον οργανισμό σας είναι πολλά και ποικίλα. Κάτι ήξεραν οι αρχαίοι και κατανάλωναν αγκινάρες για την πέψη, αφού πράγματι έρευνες και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση αγκινάρας βοηθάει σε χρόνια πεπτικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου του ευαίσθητου στομαχιού, της νευρικής γαστροπάθειας, του φουσκώματος και του ευερέθιστου εντέρου. Τα 100 γραμμάρια αγκινάρας αποδίδουν μόλις 47 θερμίδες και εκτός αυτού είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, παρέχοντάς σας, στην ίδια ποσότητα, 5,4 γραμμάρια φυτικών ινών, δηλαδή περίπου το 14% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στον έλεγχο της δυσκοιλιότητας και συμβάλλουν στο να μην αισθανόμαστε πείνα άμεσα και ανοίγουμε συνεχώς το ψυγείο… τσιμπολογώντας. Ο ρόλος των φυτικών ινών τους επεκτείνεται και στη χοληστερίνη, συμβάλλοντας στην υγεία της καρδιάς, αφού μειώνουν την κακή LDL χοληστερόλη, δεσμεύοντάς τη στο έντερο και εμποδίζοντας την απορρόφησή της. Οι πικρές ουσίες της, μια εκ των οποίων και η κυναρίνη, έχει βρεθεί, επίσης, ότι εμποδίζουν τη σύνθεση της χοληστερίνης και αυξάνουν την απέκκρισή της στη χολή, μειώνοντας τα ολικά επίπεδά της.


Οι αγκινάρες μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο έντερο εμποδίζοντας την απορρόφηση τοξικών συστατικών των τροφών και οι ανθοκυανίνες τους, που είναι ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες, σχετίζονται με μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκινικών κυττάρων στο στήθος και με την εμπόδιση ανάπτυξης όγκων. Το φυλλικό οξύ που βρίσκουμε στην αγκινάρα σε ποσοστό 17% της συνιστώμενης ημερήσια δόσης παίζει, επίσης, σημαντικό ρόλο στην αποτροπή βλαβών στο DNA, προλαμβάνοντας ορισμένες μορφές καρκίνου και το γαλλικό οξύ της εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων του προστάτη. Όσο βρισκόμαστε ακόμη σε εποχή ιώσεων, οι αγκινάρες μπορούν να σας προστατέψουν από τα να αρρωστήσετε, χάρη στη βιταμίνη C που περιέχουν, η οποία φτάνει το 20% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης σε ποσότητα 100 γραμμαρίων. Η βιταμίνη C, όπως όλοι ξέρουμε, βοηθά τον οργανισμό να αποκτήσει άμυνες απέναντι σε μολυσματικές ασθένειες και τον «καθαρίζει» από τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν πρόωρη γήρανση. Ακόμη, ο σίδηρος που περιέχουν χαρίζει ενέργεια και δύναμη στον οργανισμό καθημερινά. Ως λαχανικά που αποτελούν πηγή βιταμίνης Κ, οι αγκινάρες παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία των οστών, προωθώντας τη δραστηριότητα σχηματισμού τους, ενώ περιέχουν και μαγνήσιο, το οποίο βοηθά στην αύξηση της οστικής πυκνότητας, μειώνοντας τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Οι ανθοκυανίνες της ωφελούν τη μνήμη και η βιταμίνη Κ που περιέχει, όταν βρίσκεται σε επαρκή επίπεδα στη διατροφή μας, βοηθά στη μείωση εμφάνισης βλαβών στους νευρώνες του εγκεφάλου –γι’ αυτό άλλωστε και χρησιμοποιείται στη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από Αλτσχάιμερ. Η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως νιασίνη, βιταμίνη Β6, θειαμίνη και παντοθενικό οξύ βοηθούν στις κυτταρικές μεταβολικές λειτουργίες και προωθούν την υγεία του νευρικού συστήματος. Ο ρόλος τους ως ρυθμιστές της αρτηριακής πίεσης οφείλεται στο κάλιο που περιέχουν, το οποίο εξισορροπεί την επίδραση του νατρίου και βοηθά στον έλεγχο του καρδιακού παλμού. Να και μια ιδιότητά τους που ίσως ενθουσιάσει περισσότερο τους νέους. Τα φύλλα της αγκινάρας, λόγω της δράσης τους στο συκώτι, θεωρείται πως μπορούν να καταπραΰνουν τον πονοκέφαλο, ο οποίος προέρχεται μετά από μια βραδιά με αλκοόλ. Όταν αγοράζετε αγκινάρες, φροντίστε να επιλέγετε αυτές που είναι φρέσκες και τις αισθάνεστε βαριές για το μέγεθός τους, χωρίς κοψίματα και μαυρίλες. Τα φύλλα τους πρέπει να είναι άθικτα, να έχουν σκούρο πράσινο χρώμα και να τρίζουν ελάχιστα όταν τα πιέζετε. Αποφύγετε τις πολύ μεγάλες και σκληρές αγκινάρες, καθώς συνήθως είναι άνοστες. Προτιμήστε να τις καταναλώσετε φρέσκες, διαφορετικά αποθηκεύστε τες σε πλαστική σακούλα μέσα στο ψυγείο για μέχρι 1 εβδομάδα.
Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Αγκινάρα
http://www.clickatlife.gr/your-life/story/51199
http://www.ftiaxno.gr/2011/09/blog-post_23.html?m=1

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η διαχρονική σημασία της αγροτικής παραγωγής και η έλλειψη διατροφικής αυτάρκειας των Ελλήνων

Την γεωργίαν των άλλων τεχνών μητέρα και τροφόν είναι. Ξενοφών Αρχαίος Έλληνας ιστορικός (430-355 π.Χ.) Γη και ύδωρ πάντα έσθ’ όσα γίνονται...