“Η πλάτανος” όπως την έλεγαν οι αρχαίοι, Ο Πλάτανος όπως τον ονομάζει ο λαός, είναι ο γίγαντας και ο Βασιλιάς του Ελληνικού Φυτικού Βασιλείου. Από τα έξι είδη του Πλατάνου στην Ελλάδα ευδοκιμούν : “Η πλάτανος η Ανατολική” , που φυτρώνει σ’ όλη τη χώρα, και “Η πλάτανος της Κρήτης”, που φυτρώνει σποραδικά και μόνο στην Κρήτη και αποτελεί ποικιλία της πρώτης. Σύμφωνα με την Αρχαία Ελληνική μυθολογία, η Πλάτανος ήταν αδερφή δύο πελώριων γιγάντων, των Αλωαδών, και κόρη του Ποσειδώνα. Από τον πατέρα της κληρονόμησε την αγάπη της στο υγρό στοιχείο, αφού η Πλάτανος φυτρώνει σε μέρη όπου υπάρχουν νερά, είτε στην επιφάνεια είτε στο υπέδαφος. Από τα αδέρφια της κληρονόμησε το γιγάντιο ανάστημα. Αγαπούσε πολύ τους δύο αδερφούς της η μυθική πλάτανος, και όταν εκείνοι πέθαναν νέοι, αυτή από τη θλίψη της μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο δέντρο της πατρίδας μας, στον Πλάτανο. Μακρόβιος (υπάρχουν στην Ελλάδα πλατάνια 700-1000 ετών) μεγαλόσωμος(το ύψος του φτάνει τα 60 με 70 μέτρα και η περίμετρος του κορμού του τα 8 έως 12 μέτρα), είναι δέντρο φυλλοβόλο (ρίχνει τα φύλλα του το Χειμώνα), αρκετά φιλόφωτο (επιζητεί το φως του ήλιου) και υγρόφυλο. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, παλαμοειδή με μακρύ μίσχο. Οι καρποί του είναι σφαιρικοί και περιέχουν λεπτά τριχωτά σπέρματα. Ο πλάτανος ο Κρητικός είναι αειθαλής. Δεν αντέχει όμως στο ξερό έδαφος ούτε στο πολύ υγρό. Το ξύλο του πλατάνου είναι πολύ καλός αγωγός του ηλεκτρισμού γι’ αυτό προσβάλλεται εύκολα από κεραυνούς. Υπάρχουν παραδείγματα πλατάνων που κεραυνοβολήθηκαν κάτω από ουρανό σχεδόν αίθριο. Για τούτο πρέπει να αποφεύγει κανείς να κάθετε κάτω από πλατάνια σε ώρα καταιγίδας. Είναι δέντρο αρκετά χρήσιμο. Τα φύλλα του και τα άνθη του χρησιμοποιούνται στην φαρμακευτική σαν ισχυρά “αποχρεμπτικά”. Τη σκόνη εξάλλου της φλούδας του τη βάζουν σε αποστάγματα και σε εγκαύματα για την ανακούφιση και την θεραπεία τους. Χρησιμεύει επίσης και σαν αιμοστατικό στις πληγές.
Το ξύλο του χρησιμοποιείτε πάρα πολύ στην ξυλοβιομηχανία, στην κηβωτοποιεία στην ξυλογλυπτική, στην υποδηματοποιία (τακούνια, ξυλοπέδιλα κ.α.), στην χαρτοποιία που είναι περιζήτητο σαν χαρτοπολτός κ.λ.π. Δεν είναι όμως το ξύλο του κατάλληλο για καύσιμη ύλη και δεν δίνει κάρβουνα ούτε είναι κατάλληλο για την σιδηρουργία. Ο πλάτανος χάρη στην μεγαλοπρέπειά του χρησιμοποιείτε ευρύτατα για καλλωπιστικούς σκοπούς, είτε για την δημιουργία δεντροστοιχίων, όπως στην Κηφισιά, το ωραίο προάστιο της Αθήνας, είτε για να εξωραΐζει τις πλατείες σε κωμοπόλεις και χωριά, πάντοτε κοντά σε νερά πηγών ή σε γραφικές βρύσες. Ο γνωστός σε όλους μας Πλάτανος, είναι δένδρο μεγάλου μεγέθους που συνήθως επιλέγεται για να τοποθετείτε σε σημεία συγκέντρωσης των ανθρώπων. Οικογένεια : Πλατανίδες (Platanaceae). Ο γνωστός σε όλους μας Πλάτανος, είναι δένδρο μεγάλου μεγέθους που συνήθως επιλέγεται για να τοποθετείτε σε σημεία συγκέντρωσης των ανθρώπων. Σε πάρα πολλά ελληνικά χωριά το συναντάμε στην κεντρική πλατεία όπου απολαμβάνουμε την πλούσια σκιά του τους καλοκαιρινούς μήνες. Επίσης αυτοφυής κατά μήκος των ποταμών και περιμετρικά των λιμνών στην ελληνική ύπαιθρο. Δένδρο που μπορεί να ζήσει χιλιάδες χρόνια με απόδειξη το μεγάλο πλάτανο στην περιοχή του Προκοπίου που υπολογίζεται ότι φτάνει η ηλικία του τα 2000 χρόνια. Το γένος αυτό περιλαμβάνει γύρω στα 10 είδη μεγάλων και μακρόβιων, φυλλοβόλων δένδρων, που φτάνουν σε ύψος 50μ. και είναι ιδιαίτερα δεδομένα στη Βόρεια Αμερική καθώς και στις κεντρικές και νότιες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας. Έχουν ογκώδη κορμό που συνήθως διακλαδίζεται λίγα μέτρα πάνω από το έδαφος και μεγαλοπρεπή «κόμη» η οποία στηρίζεται πάνω σε πολύ εύρωστους πρωτεύοντες βραχίονες. Ο φλοιός του κορμού που είναι πολύ λεπτός και ανοιχτοκάστανος, αποσπάται εύκολα σε «λέπια» αφήνοντας εκτεθειμένο το λείο φελλοποιημένο στρώμα που βρίσκεται από κάτω και έχει κίτρινο ή ανοιχτοπράσινο χρώμα.
Ο πλάτανος έχει ανοιχτοπράσινα μάλλον δερματώδη παραλαμοειδή φύλλα που υποδιαιρούνται σε 3 ή 5 ευδιάκριτους λοβούς και θυμίζουν τα φύλλα του σφένδαμου. Έχει «αρσενικά» και «θηλυκά» άνθη που εμφανίζονται πάνω στο ίδιο δέντρο ενωμένα σε σφαιρικά «κεφάλια» με μακρύ ποδίσκο, αλλά είναι μικρά και τελείως ασήμαντα από διακοσμητική άποψη. Η ανθοφορία παρατηρείται κατά τον Απρίλιο-Μάιο. Οι καρποί του είναι μικρά αχαίνια ενωμένα σε χαρακτηριστικές σφαιρικές ταξικαρπίες κάπως αγκαθωτές και εφοδιασμένες με μακρύ ποδίσκο. Ωριμάζουν κατά το φθινόπωρο και μπορούν να μείνουν πάνω στο δέντρο ολόκληρη τη χειμερινή περίοδο. Ο πλάτανος εκτιμάται ιδιαίτερα σα διακοσμητικό είδος χάρη στη μεγάλη και επιβλητική «κόμη» του. Κλαδεύεται εύκολα και φυτεύεται σε πάρκα ή κατά μήκος των λεωφόρων. Είδη και ποικιλίες. Πλάτανος Χ σφενδαμνόφυλλος (platanus x acerifolia - platanus x hispanica). Είδος άγνωστης προελεύσεως. Μερικοί το θεωρούν σα φυσικό υβρίδιο που έχει δημιουργηθεί από διασταύρωση των ειδών Πλάτανος ο δυτικός (Platanus occidentalis) στην Ισπανία γύρω στον 17ο αιώνα ενώ άλλοι πιστεύουν ότι δημιουργήθηκε στην Αγγλία γι' αυτό τον ονομάζουν «Πλάτανο του Λονδίνου» ( London plane tree). Ορισμένοι ειδικοί εξάλλου υποστηρίζουν ότι πρόκειται απλώς για μια ποικιλία του Πλάτανου του δυτικού (platanus occidentials). Τέλος μερικοί άλλοι του έχουν δώσει την ονομασία Πλάτανος ο σφενδαμνόφυλλος (platanus acerifolia) ή υβρίδιο Platanus x hispanica ή platanus x hybrida. Πάντως σε κάθε περίπτωση ο πλάτανος αυτός είναι πιο εύρωστος από τα υποτιθέμενα γόνιμα είδη και πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρο. Έχει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με τα μητρικά είδη. Φτάνει σε ύψος 30-40μ και παρουσιάζει πυραμιδοειδή, στρογγυλωπή κόμη διαμέτρου 10-15μ. Ο κορμός του ευθυτενής και εύρωστος περιβάλλεται με λεπτό φλοιό που αποσπάται με τη μορφή «λεπίων». Έχει παλαμοειδή πράσινα φύλλα που είναι πιο ανοιχτόχρωμα στην κάτω επιφάνεια και διαιρούνται συνήθως σε 5 μυτερούς και ευδιάκριτους λοβούς.
Παράγει σφαιρικούς καρπούς 2-3 πάνω στον ίδιο ποδίσκο που το χρώμα τους είναι πράσινο στην αρχή και γίνεται ανοιχτοκάστανο γύρω στον Σεπτέμβριο. Υποποικιλίες αν μπορούμε να τοποθετηθούμε έτσι του είδους Platanus x acerifolia είναι το είδος 'Bloodgood',το είδος 'yard sycamore', το είδος 'Columbia'. Από το είδος Platanus x acerifolia έχουν δημιουργηθεί επίσης μερικές διακοσμητικές ποικιλίες όπως η «kelseyana» με χρυσωπά φύλλα και η «suttneri» της οποίας τα φύλλα έχουν λευκά στίγματα. Πλάτανος ο δυτικός (platanus occidentalis). Γνωστό και σαν «αμερικανικό πλατάνι» το είδος αυτό κατάγεται από τη βόρεια Αμερική και ξεπερνά το ύψος των 50μ. Έχει ευθυτενή κυλινδρικό κορμό που η διάμετρος του μπορεί να ξεπεράσει τα 3μ. Ο φλοιός αποσπάται σε μικρά «λέπια» αφήνοντας εκτεθειμένο το υπόλευκο φελλοποιημένο στρώμα που βρίσκεται από κάτω. Τα φύλλα του είναι επίσης παλαμοειδή αλλά έχουν λιγότερο εμφανείς λοβούς από τα άλλα είδη και ανασηκωμένες οδοντωτές παρυφές. Οι καρποί του είναι συνήθως μονήρεις. Πλάτανος ο ανατολικός (platanus orientalis). Πρόκειται για τον κοινό πλάτανο που είναι διαδομένος σ' ολόκληρη την Ευρώπη. Φτάνει σε ύψος 30μ και έχει ευθυτενή, κυλινδρικό κορμό με φλοιό που αποσπάται εύκολα σε μικρά, καστανέρυθρα «λέπια». Έχει έντονα, έλλοβα φύλλα, ενώ οι καρποί του σχηματίζονται ανά 3 - 4 πάνω στον ίδιο ποδίσκο. Μια από τις γνωστές ποικιλίες του είδους αυτού είναι η «Digitata» που κατάγεται από την Κύπρο και έχει έντονα έλλοβα πολύ μακριά και λεπτά φύλλα. Άλλα επιμέρους είδη πλατάνου είναι: Platanus racemosa Platanus rzedowskii, Platanus wrightii, Platanus kerrii, Platanus Mexicana, Platanus oaxacana, Platanus chiapensis, Platanus gentry. Τεχνική της καλλιέργειας. Ο πλάτανος είναι δέντρο με λίγες σχετικά απαιτήσεις και ευδοκιμεί σε όλα τα είδη εδάφους. Προτιμάει όμως τα γόνιμα, βαθιά και υγρά εδάφη που όμως δεν κατακρατούν το νερό όπως στις όχθες των ποταμών ή των ρυακιών. Ευδοκιμεί τόσο στα εύκρατα όσο και στα ηπειρωτικά κλίματα, που όμως δεν είναι ιδιαίτερα ψυχρά επειδή τα νεαρά κυρίως δέντρα δεν αντέχουν σε παρατεταμένους παγετούς.
Προτιμά τις προσήλιες θέσεις και όταν φυτεύεται σαν μεμονωμένο δέντρο μπορεί να διαμορφωθεί σε ελεύθερο σχήμα ενώ όταν καλλιεργείται σε γραμμές ή όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για σκιά δρόμων ή πλατειών μπορεί να κλαδευτεί κατάλληλα γι' αυτό το σκοπό. Ο πλάτανος αντέχει ακόμα και τα πιο «αυστηρά» κλαδέματα που πρέπει να γίνονται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο. Πολλαπλασιασμός. Ο πλάτανος πολλαπλασιάζεται με σπόρο ή με μοσχεύματα. Η σπορά γίνεται την άνοιξη σε τελάρα που περιέχουν τύρφη και φυτόχωμα οι σπόροι τοποθετούνται μέσα σε ψυχρά κασόνια. Τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται γρήγορα, μεταφυτεύονται σε φυτώριο τον επόμενο χρόνο και μπορούν να φυτευτούν στην οριστική τους θέση, 3 χρόνια μετά τη σπορά. Τα φυτά που παράγονται με σπόρο δεν διατηρούν σχεδόν ποτέ τα χαρακτηριστικά του μητρικού δέντρου αλλά είναι πιο ανθεκτικά και μεγαλώνουν γρηγορότερα από τα δέντρα που διατηρούνται με άλλους τρόπους πολλαπλασιασμού. Ο κορμός τους είναι χοντρός και διακλαδισμένος και η «κόμη» τους πιο πλατιά γι' αυτό καλύτερα να καλλιεργούνται σαν μεμονωμένα δέντρα. Ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα χρησιμοποιείται όταν επιθυμεί κανείς να διατηρηθούν οι χαρακτήρες του μητρικού δέντρου όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Platanus x acerifolia. Τα μοσχεύματα κόβονται σε μήκος 20 - 30εκατ. από κλαδιά του ίδιου χρόνου κατά προτίμηση μαζί με ένα τμήμα παλιότερου ξύλου και τοποθετούνται για ριζοβόληση το φθινόπωρο σε ελαφρό φυτόχωμα μέσα σε ψυχρό κασόνι. Μεταφυτεύονται σε φυτώριο τον επόμενο χρόνο και φυτεύονται στην οριστική τους θέση στο ύπαιθρο έπειτα από 3-4 χρόνια.
http://www.greekarchitects.gr/gr/κηποτεχνια/πλατάνι-πλάτανος-platanus-id4367
http://gym-platan.chan.sch.gr/cdrom/xl_platanos.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου