Στην Αρχαία Ελλάδα η μέλισσα, το μέλι και το κερί κατείχαν περίοπτη θέση σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Από τις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β της Κνωσού, των Μυκηνών και της Πύλου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη διακίνηση μελιού, χωρίς όμως να αναφέρονται στοιχεία για συστηματική μελισσοκομία. Κόσμημα που βρέθηκε στα Μάλια της Κρήτης (2000-1700 π.Χ.) Ο Όμηρος και ο Ησίοδος, αναφέρουν άγρια μελίσσια σε σπηλιές ή σε βελανιδιές. Στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους οι πληροφορίες είναι περισσότερες και δείχνουν μια πιο συστηματική ενασχόληση με τη μελισσοκομία κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Υπάρχουν 41 και πλέον ονόματα δοχείων για τη φύλαξη ή μεταφορά του μελιού, συμπεραίνοντας ότι το εμπόριο μελιού πέρασε σε μια ανθηρή και κερδοφόρα φάση. Έμμεσα μπορούμε να οδηγηθούμε στο ίδιο συμπέρασμα από τα πάμπολλα νομίσματα που έχουν βρεθεί και απεικονίζουν με διάφορους τρόπους μέλισσες, αρχής γενομένης απο την πόλη Μελίτη της Θεσσαλίας στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Νομίσματα με απεικόνιση μελισσών έχουμε ακόμη στην Κρήτη, στην Κέα, στην Έφεσο και στην Σικελία. Ονόματα μελιού και παρασκευασμάτων με μέλι υπήρχαν γύρω στα 50, δίνοντάς μας ακόμη μια ένδειξη της ευρείας χρήσης του. Γνωρίζουμε ένα νόμο του Σόλωνα, σύμφωνα με τον οποίο, οι μελισσοκόμοι ήταν υποχρεωμένοι να τοποθετούν τα μελίσσια τους 300 πόδια (100 μέτρα) μακρυά ο ένας από τον άλλο, ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την κυριότητα των σμηνών. Το ανασκαφικό έργο έχει φέρει στην επιφάνεια πλούσιο υλικό "κυψελών" (οριζόντιες και κάθετες) κυρίως από πηλό. Οι τιμές του μελιού κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. ήταν μεταξύ 16 και 37 δραχμών αργυρίου ανά "μετρητή" ή 9 οβολών και 3 ½ δραχμών ανά "χουν". ("μετρητή", "χουν" είναι δοχεία μέτρησης μελιού).
Οι ποικιλίες μελιού, αναφέρονται σε αρκετά κείμενα, με ξεχωριστό το "άκαπνο" μέλι, δηλαδή το μέλι που προέρχεται από κυψέλες όχι καπνισμένες κατά την αφαίρεσή του από αυτές. Με βάση την εποχή παραγωγής, το μέλι διακρινόταν σε "εαρινόν", "ωραίον" και "μετοπωρινόν", ενώ φημισμένο μέλι λόγω της προελευσής του, ήταν το μέλι Υμηττού, το μέλι από τα Υβλαία της Σικελίας, το μέλι από την Σαλαμίνα, την Λέρο και την Κάλυμνο. Στην "Κύρου ανάβασις" αναφέρεται δηλητηρίαση στρατιωτών από μέλι ροδόδενδρου απο τον Εύξεινο Πόντο. Η σωρός του στρατηγού Αγησιπόλιδου μεταφέρθηκε στη Σπάρτη από την Αφυτιν σε πιθάρι με μέλι ("Ελληνικά"), ενώ το ίδιο συνέβη με τη σωρό του Μ. Αλεξάνδρου. Οι πιο πολλές "επιστημονικές" πληροφορίες για τις μέλισσες και τη βιολογία τους προέρχονται από τον Αριστοτέλη στα "Των περί τα ζώα ιστοριών" και "περί ζώων γενέσεως". Αργότερα το έργο του συνέχισε ο μαθητής του Θεόφραστος. Ο Αριστοτέλης περιγράφει με λεπτομέρεια τις δραστηριότητες των μελισσών και στα κείμενά του στηρίχτηκε αρχικά η έρευνα μετά το Μεσαίωνα. Στα "λάθη" των παρατηρήσεών του μπορούμε να εντοπίσουμε δύο, αρκετά σημαντικά: Πίστευε ότι το κερί οι μέλισσες το συλλέγουν από τα φυτά. Ήταν ακατόρθωτο με τα μέσα της εποχής να μπορέσει να περιγράψει τη διαδικασία "γέννησης" του κεριού από τους κηρογόνους αδένες. Αυτό παρατηρήθηκε πολύ αργότερα με την εφεύρεση του μικροσκοπίου. Περιέγραφε τη βασίλισσα του μελισσιού σαν τον "ηγεμόνα", δηλαδή της προσέδιδε αρσενική φύση. Απορίας άξιο για ένα τόσο συστηματικό ερευνητή. Σε πολλά κείμενα άλλων συγγραφέων (Ξενοφώντας, Αρριανός, Πάππος οΑλεξανδρεύς) αναφέρεται η βασίλισσα με το πραγματικό της γένος, δείχνοντάς μας ότι η κοινή γνώση ήταν ξεκάθαρη για το γένος της. Πολλές αναφορές έχουν γίνει για το θέμα αυτό, το πιθανότερο είναι η "αστοχία" του Αριστοτέλη όσον αφορά το γένος της βασίλισσας να είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής αντίληψης για το ρόλο των αρσενικών και θηλυκών στην τότε κοινωνία. Οι γραπτές αναφορές στο μέλι ή στη μέλισσα είναι πάμπολλες. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιους συγγραφείς, όπως ο Όμηρος, ο Ιπποκράτης, ο Δημόκριτος, ο Ξενοφώντας, ο Πυθαγόρας και βέβαια, όλοι οι προαναφερόμενοι. Στην τέχνη η παρουσία της μέλισσας είναι έντονη σε κοσμήματα, χρυσά πλακίδια, γλυπτά, ζωγραφικές παραστάσεις, σε αμφορείς και κύλικες.
Στην καθημερινή ζωή και διατροφή το μέλι καταναλωνότανε αυτούσιο, στη μαγειρική ή σε παρασκευάσματα με άλλα τρόφιμα. Έχουμε πληροφορίες παρασκευής και χρήσης για τα: Μηλόμελο. Μήλα διατηρημένα σε μέλι καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το μέλι αποκτούσε τη χαρακτηριστική οσμή των μήλων. Την ίδια συνταγή παραλλάσανε και με άλλα φρούτα. Μελίκρατο. Μέλι με γάλα. Τροφή των παιδιών. Οξύμελο. Μέλι με ξύδι. Για την αντιμετώπιση του πυρετού. Υδρόμελο. Ηδύποτο που προκύπτει από αλκοολική ζύμωση του μελιού. Παρασκευάζεται και στις μέρες μας. Οινόμελο. Μέλι με κρασί. Αναφέρεται ότι ο Δημόκριτος έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα γιατί κατανάλωνε οινόμελο με άρτο. Στη Ρωμαϊκή εποχή η παραγωγή και χρήση του μελιού συνεχίζεται όχι μόνο με αμείωτους ρυθμούς αλλά με αξιοσημείωτη αύξηση. Τρεις λόγοι συντέλεσαν σε αυτό. Ο πρώτος είναι η γενικευμένη χρήση του μελιού τόσο στη διατροφή αλλά και σε θεραπευτικά σκευάσματα. Ο δεύτερος είναι η φορολόγηση του μελιού που επιβαλλόταν από κρατικούς υπαλλήλους και ο τρίτος πιο σημαντικός λόγος είναι η ανακάλυψη και χρήση απο τους Ρωμαίους του κεριού (candela) σαν μέσο φωτισμού. Από τα έργα του Γάιου Πλίνιου Σεκούνδου έχουν σωθεί πολλές συνταγές και τρόποι χρήσης του μελιού, ενώ στις συνταγές του Απίκιου λίγες είναι εκείνες που απουσιάζει το μέλι σαν συστατικό τους.
Πηγή : http://www.gousiaris.gr/meli_istoria.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου