Η ελιά ή ελαιόδενδρο ή λιόδεντρο (Ελαία, Olea) είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών (Oleaceae), το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα. Ο καρπός του ονομάζεται επίσης ελιά και από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Η ελιά υπήρξε το σύμβολο της θεάς Αθηνάς. ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη. Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της. μύθος της διαμάχης μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την πόλη του Κέκροπα είναι γνωστός. Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινα του έκανε να αναβλύσει μια πηγή, η Αθηνά εμφάνισε την πρώτη ήμερη ελιά με καρπό. Οι Αθηναίοι επέλεξαν την ελιά, η πόλη τους πήρε το όνομα της θεάς και έκτοτε μπορεί να είχαν πρόβλημα με το νερό αλλά ευδοκίμησαν λόγω του ευλογημένου καρπού. Από αυτή την πρώτη ιερή ελιά της Αθηνάς, γεννήθηκαν άλλες δώδεκα ελιές τις οποίες οι Αθηναίοι φύτεψαν στις ισάριθμες πύλες της Ακαδημίας, και με την σειρά τους από αυτές τις ιερές, Μορίες, ελιές σιγά σιγά δημιουργήθηκαν οι ιεροί ελαιώνες των Αθηνών. Αιώνες αργότερα οι Αθηναίοι διαπίστωσαν πως υπήρχαν πια ελαιόδεντρα που προέρχονταν από την πρώτη ελιά σε όλη την πόλη διάσπαρτα, αιωνόβια δέντρα τα οποία όρισαν εξίσου ιερά. Μια αναφορά στα μνημειακά ελαιόδενδρα δεν μπορεί παρά να αρχίσει από την Ελιά της Αθηνάς. Το πιο γνωστό στον κόσμο ελαιόδενδρο που η μεταξύ μύθου και πραγματικότητας ιστορία του δεμένη με την ιστορία των μνημείων της Ακρόπολης και της ίδιας της Αθηνάς το καθιστά ίσως το πιο σημαντικό μνημειακό ελαιόδεντρο του κόσμου. Στο πρόσφατο βιβλίο της Τατιάνας Σταύρου αναφέρεται: «Ητο κότινος αρχικώς η ελαία του Ερεχθείου; Ητο η πρώτη ήμερη ελιά, την οποία εμφύτευσε η Αθηνά υπέρ της πόλεως της; Ητο το δόρυ της που το έμπηξε στο έδαφος θυμωμένη με τον Ποσειδώνα και φύτρωσε θαλλούς; Ητο η ίδια η Αθηνά , εμφανισθείσα υπό μορφή Ελαίας; Η ελαία του Ερεχθείου εθεωρείτο ιερόν δένδρο και το λάδι της εχρησιμοποιείτο για την άσβεστη λυχνία της Αθηνάς. Όλβιος δε εθεωρείτο εκείνος ο οποίος στεφανωνόταν με κλάδο της ελιάς αυτής όπως ο Αριστοφάνης μετά την θριαμβευτική παράσταση των «Βατράχων» του. Οι Αθηναίοι πλησίαζαν με ευλάβεια την ελιά του Ερεχθείου και έδεναν κορδελλάκια στα κλαδιά της, κρεμούσαν αναθήματα και καρπούς. Και όταν οι Πέρσες κατέκαυσαν την Ελιά αυτή είδαν την επόμενη με έκπληξη να έχει πετάξει βλαστάρι «ένα πηχυν». Στην Ακρόπολη όμως επάνω αλλά και σε όλα τα ιερά της Αθηνάς υπήρχαν πάντοτε ιερές ελιές (μορίες) μερικά δε περιβαλλόταν από ολόκληρους ελαιώνες που αποτελούσαν τον σηκό. Τα κοιλώματα κάθε ελιάς ήταν κόγχες στις οποίες τοποθετούσαν αναθήματα.
Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην άνω επιφάνεια και αργυρόχροα στην κάτω. Τα άνθη της είναι λευκωπά, μονοπέταλα και πολύ μικρά, σχηματίζουν ταξιανθία βότρυος και εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό. Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (με μέση ετήσια θερμοκρασία 16οC) και υγρασίας, για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Αλγερία και αλλού). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η θερμοκρασία να μη κατέρχεται πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από το μηδέν. Γι' αυτό και ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι οι παραθαλάσσιες. Τα δένδρα φυτεύονται σε ευθείες σειρές ή σε ρομβοειδείς διατάξεις. Ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται από 7 έως 20 μέτρα. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελαιόδενδρα ονομάζεται "ελαιώνας". Ο καρπός της ελιάς είναι πολύ βασικός για τη Μεσογειακή διατροφή, τόσο ως εδώδιμος όσο και επειδή από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε, που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Ε, επιβραδύνει τις αλλοιώσεις των κυτταρικών μεμβρανών και καταπολεμά την οστεοπόρωση.
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Ελιά
http://polelia.sedik.gr/athina.html
http://mythagogia.blogspot.gr/2013/10/blog-post_19.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου