Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα
Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Πέμπτη 2 Μαΐου 2019

Ασπληνιο : Ενα διακοσμητικό είδος φτέρης χωρίς μεγάλες απαιτήσεις

Asplenίum nίdus ASPLENIACEAE. Είδος φτέρης, με πολύ διακοσμητικό φύλλωμα. Πατρίδες της η Τροπική Ασία, η Ν. Ζηλανδία και η Αυστραλία. Προτιμάτε φυτά με πλούσιο, βαθύ πράσινο φύλλωμα. Εχει απαιτήσεις υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας, ιδιαίτερα. Το χειμώνα, η θερμοκρασία δεν πρέπει να πέφτει κάτω από τους 18°C τη μέρα και 10-13°C τη νύχτα. Το κατάλληλο μίγμα για γλαστρικό (φυλλόχωμα) ή μίγμα με βάση τύρφη, άμμο και χώμα. Ποτίζουμε συχνά την άνοιξη και το καλοκαίρι, λίγο το φθινόπωρο και το χειμώνα. Δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις. Κάθε 6 μήνες, με πλήρες λίπασμα. Πολλαπλασιασμός Με χώρισμα της τούφας ή σπόρο. Μην πλένετε τα φύλλα με απορρυπαντικά, αλλά μόνο με νερό σε θερμοκρασία δωματίου. Με το κοινό όνομα φτέρη είναι γνωστά κοινώς όλα τα φυτά που ανήκουν στα Πτεριδόφυτα (Pteridophyta). Το γνωστότερο από αυτά είναι το Πτερίδιον το αέτειον (Pteridium aquilinum), συνηθισμένο αυτοφυές στην Ελλάδα, μοναδικό γένος του είδους Πτερίδιον (Pteridium) της οικογένειας Υπολεπιδίδες (Hypolepidaceae). Η εν λόγω οικογένεια παλαιότερα συγκροτούσε, μαζί με άλλες οικογένειες, μία ενιαία οικογένεια, με το όνομα Πολυποδιίδες (Polypodiaceae). Η εξάπλωσή της ποικίλλει από τις παραθαλάσσιες ως τις ορεινές περιοχές. Χρησιμοποιείται κυρίως για τα φύλλα της (για δημιουργία πρόχειρης στέγης και για συσκευασία φρούτων), ενώ στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί για την εξαγωγή ποτάσας, επειδή έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο. Με το κοινό όνομα φτέρη είναι γνωστά και πολλά άλλα είδη Πτεριδικών, τα οποία καλλιεργούνται ως διακοσμητικά. Η φτέρη έχει γνήσιες ρίζες, βλαστό και φύλλα, όμως δε σχηματίζει άνθη και, φυσικά, ούτε καρπούς και σπέρματα, γι' αυτό και χαρακτηρίζεται ως κρυπτόγαμο φυτό. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρια, τα οποία σχηματίζονται σε σποριάγγεια στην πίσω επιφάνεια των φυλλαρίων του σύνθετου φύλλου της. Τα σπόρια αυτά διασκορπίζονται με τον άνεμο και βλασταίνουν εφόσον βρεθούν σε ιδανικές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Ωστόσο, είναι δυνατό να πολλαπλασιαστεί και με κομμάτια των ριζωμάτων της. Το ύψος της φτέρης (στο είδος πτερίδιον το αέτειον) φτάνει και τα 2 μέτρα. Τα πολύ μεγάλα φύλλα είναι συνήθως τριπτεροειδή και σύνθετα, με μακρείς μίσχους, τριχωτούς στη βάση. Το έλασμα του φύλλου χωρίζεται σε μέρη, τα οποία καλούνται πτερίδια. Εκεί, στο κάτω μέρος των πτεριδίων, γίνεται ο σχηματισμός των σποριαγγείων σε σωρούς. Αυτά καλύπτονται από μεμβρανώδες περίβλημα και γυριστά κράσπεδα.


Υπάρχουν και αυτοφυή στην Ελλάδα είδη που έχουν το όνομα φτέρη και ανήκουν στα Πτεριδικά. Αθύριον η θηλύπτερις (Athyrium filix-femina), σπάνιο είδος, φύεται σε σκιερά μέρη και καλλιεργείται ως καλλωπιστικό. Δρυόπτερις η αρρενόπτερις (Dryopteris filix-mas). Το χρησιμοποιούν ως φάρμακο για τη διστομίαση (χλαπάτσα) των προβάτων. Δρυόπτερις η βιλλάρειος. Το υποείδος ωχρά (Dryopteris villarii ssp. pallida) φύεται σε ορεινές περιοχές στην Ελλάδα, συνήθως κοντά σε βράχους. Το κοινό όνομα φτέρη φέρουν και άλλα φυτά της ίδιας κλάσης. Καλλιεργούνται ως διακοσμητικά και ορισμένα εξ αυτών έχουν ξενική προέλευση. Νεφρολεπίς η εξοχωτάτη (Nephrolepis exaltata). Το είδος αυτό ανήκει στο τροπικό και υποτροπικό γένος Νεφρολεπίς και το καλλιεργούν σε αυλές και κήπους. Πτέρις η κρητική (Pteris cretica), του γένους πτέρις, αυτοφυής αλλά σπανιότατη στην Ελλάδα. Το είδος αυτό καλλιεργείται σπανιότερα. Ένα από τα υγιέστερα πράγματα που μπορείτε ποτέ να επιθυμήσετε είναι ένα μαξιλάρι φορτωμένο με φύλλα από φτέρες, είτε το πιστεύετε είτε όχι. Έχετε ακούσει για την φτέρη; Οι ψύλλοι, οι κοριοί και οι ψείρες απλά δεν ανέχονται την φτέρη και ”τρέχουν” μακριά από αυτήν. Η φτέρη διώχνει τα σκουλήκια, και καταστρέφει ακόμη και την ταινία (κεστωειδής σκώληκας). Και έχει πολλά υγιή οφέλη, ορισμένα από αυτά αναφέρονται παρακάτω: Η ρίζα φτέρης αφαιρεί τους δυσάρεστους πόνους στις γάμπες, και ως εκ τούτου θα πρέπει να την έχουμε δίπλα από τα σεντόνια. Τα μπάνια με φύλλα και ρίζες φτέρης θεραπεύουν την ουρική αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς, ακόμα και την γάγγραινα. Φρέσκια φτέρη στο μαξιλάρι θεραπεύει την απώλεια ακοής. Φρέσκα φύλλα φτέρης δεμένα στο μέτωπο και τα μάτια, καθαρίζουν την όραση και σταματούν το τρεμοπαίξιμο των βλεφάρων. Τοποθετώντας ξηρή φτέρη στα παπούτσια μειώνεται την κούραση και ζεσταίνεται τα πόδια. Ο πόνος στη μέση θεραπεύεται γρήγορα με δεμάτια φρέσκων φτερών δεμένα στην πληγείσα χώρα. Για κάποιο διάστημα ο πόνος θα γίνει ακόμη ισχυρότερος (σημάδι ότι η θεραπεία λειτουργεί), αλλά σύντομα θα εξαφανιστεί! Οι άρρωστοι θα πρέπει να πίνουν τσάι από φτέρες με άδειο στομάχι και εκείνοι που το πίνουν θα πρέπει να παραμένουν έτσι για άλλες δύο ώρες. Η θεραπεία θα πρέπει να συνεχιστεί για περίπου οκτώ ημέρες έως ότου όλα τα παράσιτα πεθάνουν ή βγουν. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι έγκυες γυναίκες δεν θα πρέπει να λαμβάνουν είτε να ξαπλώνουν πάνω σε φτέρη, διότι η φτέρη έχει επίδραση στην μήτρα.


Το είδος Pteridium Aquilinum (πτερίδιο το αέτιο) λοιπόν ανήκει στην οικογένεια των ντενστεντιδών (denstaedtiaceae), στην τάξη των ντενστεντιωδών (denstaedtiales), στην ομοταξία των πτεριδοψίδων (pteridopsida) ή των λεπτοσποριαγγειακών φτερών, όπου ανήκουν όλες σχεδόν οι γνωστές φτέρες, και στη συνομοταξία ή διαίρεση των πτεριδόφυτων (pteridophyta), η οποία περιλαμβάνει τις λεπτοσποριαγγειακές και μαρατιώδεις ή ευσποριαγγειακές φτέρες, τα πολυκόμπια και τα ψιλωτόφυτα, όλα φυτά αρχαίας καταγωγής που πολλαπλασιάζονται με μονοκύτταρα σπόρια παρά με τους πιο εξελιγμένους σπόρους. Το φυτό αυτό είναι πολύ τοξικό για διάφορες μορφές ζωής, διαθέτοντας ένα μεγάλο οπλοστάσιο χημικών ουσιών. Τα φύλλα του περιέχουν τανίνες, χημικές ουσίες με πικρή γεύση οι οποίες επίσης συνδέονται με τις πρωτεΐνες και προκαλούν δυσπεψία. Επίσης περιέχουν θιαμινάση, ένζυμο που διασπά τη θιαμίνη (βιταμίνη b1) στον πεπτικό σωλήνα των ζώων, η οποία ωστόσο καταστρέφεται με το μαγείρεμα. Το φυτό παράγει επίσης φαινολικά οξέα, πιθανόν για δράση εναντίον των εντόμων κι αλληλοπαθητικά κατά άλλων φυτών. Κατά των εντόμων επίσης παράγονται φυτοστερόλες παρόμοιες με της εκδυσόνες (ορμόνες της έκδυσης των εντόμων), οι οποίες προκαλούν πρόωρη κι επικίνδυνη έκδυση στα έντομα. Ακόμα πολλοί πληθυσμοί παράγουν κυανογόνες γλυκοζίδες, ουσίες που αν εκτεθούν στον αέρα, όπως με το σπάσιμο των κυττάρων όταν ένα ζώο τρώει, διασπώνται δίνοντας υδροκυάνιο, τέτοιες ουσίες περιέχουν επίσης πολλά άλα δηλητηριώδη φυτά, καθώς και τα κουκούτσια του ροδάκινου, του μήλου κλπ. Τέλος η τερπενική γλυκοζίδη πτακιλοζίδη βρίσκεται σ’όλο το φυτό, κι έχει αποδεδειγμένη καρκινογόνο δράσση σύμφωνα με πειράματα σε αρουραίους κι άλλα ζώα, διασπώμενη σε πτεροζίνες εντός του οργανισμού, οι οποίες επιτίθενται στην αδενίνη του dna. Αυτή είναι η ουσία που ενδιαφέρει περισσότερο τον άνθρωπο, μιας και είναι αρκετά σταθερή στο περιβάλλον ως περιβαλλοντική τοξίνη, και μπορεί ν’ανιχνευθει στο έδαφος και στον υδροφόρο ορίζοντα σε μέρη με πυκνή φτέρη, κι επίσης μπορει να περάσει στο γάλα των ζώων. Σιγά-σιγά ωστόσο η ένωση διασπάται στο έδαφος. Επίσης οι πληθυσμοί περιοχών της Ανατολικής Ασίας που τρώνε συστηματικά τα νεαρά φύλλα αυτής της φτέρης, κυρίως στην Ιαπωνία, έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά καρκίνου του οισοφάγου και του στομάχου παγκοσμίως. Η τοξίνη αυτή είναι σταθερή στη θερμοκρασία του μαγειρέματος.


Μάλιστα τα νεαρά φύλλα είναι το πιο πλούσιο σε πτακιλοζίδη μέρος του φυτού, μιας και το φυτό παράγει περισσότερη τέτοια ουσία στο σημείο που προσπαθει περισσότερο να προστατέψει από φυτοφάγα κάθε εποχή. Την άνοιξη τα νεαρά φύλλα είναι τα πιο ευαίσθητα, επομένως εκείνα περιέχουν τις μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ το φθινόπωρο, που τα ριζώματα έχουν αποθηκεύσει αρκετό άμυλο για το χειμώνα, προστατεύονται επιπλέον μ’αυτήν την ουσία. Αντίθετα οι περισσότερες άλλες τοξίνες αυξάνονται στα φύλλα κατά την περίοδο ανάπτυξης, γι’αυτό όσο περνά η άνοιξη τα έντομα που τρέφονται απ’τα φύλλα της φτέρης αυτής λιγοστεύουν. Ωστόσο η περιστασιακή κατανάλωση νεαρών φύλλων φτέρης δε φαίνεται να προκαλεί κάποιο πρόβημα. Άλλωστε τα πειραματόζωα ή τα ζώα που δηλητηριάζονται στη φύση κάνουν εβδομάδες έως και μήνες να παρουσιάσουν προβλήματα. Πάντως εγώ απ’αυτα που έμαθα για την τοξικότητα της φτέρης δύσκολα θα δοκίμαζα αυτό το φυτό. Παρόμοιες τοξίνες έχουν ανιχνευθει και σ’άλλα είδη φτέρης, αλλά τα συνήθη είδη φτέρης με εδώδιμα νεαρά φύλλα δεν την περιέχουν. Τα σπόρια επίσης περιέχουν την τοξίνη και θεωρητικά θα μπορούσαν ν’αποτελούν κι αυτά κίνδυνο, γι’αυτό πολλοί που αναγκάζονται να δουλέψουν σε μέρη με πυκνή φτέρη φορούν προστατευτικές μάσκες, αν και δεν έχει ακόμα αποδειχθεί σύνδεση μεταξύ των σπορίων στην ατμόσφαιρα και καρκινογενέσεων. Η δράση της τοξίνης μπορεί ν’ανασταλεί με προσθήκη σεληνίου στη διατροφή, σύμφωνα με μελέτες. Τα φυτοφάγα ζώα συνήθως αποφεύγουν τη φτέρη αυτήν, εκτός κι αν δεν υπάρχει άλλη επιλογή τροφής, όπως για παράδειγμα σε ξηρές συνθήκες όππου τα περισσότερα χόρτα έχουν ξεραθεί, σε μέρη με υπερβολική φτέρη και λίγα άλλα χόρτα, ή σε εργαστηριακές συνθήκες με μόνο φτέρη καταναγκαστικά. Εάν επίσης η φτέρη υπάρχει μέσα στο άχυρο, τα ζώα δε μπορούν να την ξεχωρίσουν και την τρώνε. Η παρατεταμένη κατανάλωση φτέρης προκαλεί σοβαρή δηλητηρίαση, διαφορετική ανάλογα με τη φυσιολογία του κάθε ειδους. Τα συμπτώματα εμφανίζονται στα μεγάλα ζώα μετά από 1-3 μήνες κατανάλωσης. Στα μονογαστρικά ζώα όπως τα άλογα και τα γουρούνια παρατηρείται έλλειψη βιταμίνης b1 (μπέρι μπέρι) εξαιτίας της θιαμινάσης, με απομυελίνωση του νευρικού συστήματος και σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα. Τα μυρηκαστικά συνθέτουν τη δικη τους βιταμίνη b1, οπότε η θιαμινάση δεν αποτελεί σοβαρή απειλή. Η δηλητηρίαση σ’αυτά προκαλεί απλαστική αναιμία, με θάνατο των αιμοποιητικών κυττάρων του μυελού των οστών, αιματουρία με όγκους στο ουροποιητικό σύστημα στα βοοειδή και λιγότερο στα πρόβατα, όγκους του οισοφάγου στα βοοειδή, καθώς και αμφιβληστροειδική εκφύλιση και τύφλωση στα πρόβατα και σπανιότερα στα βοοειδή. Οι σοβαρές περιπτώσεις οδηγούν στο θάνατο, άλλες θεραπεύονται δυσκολα, ενώ οι ελαφρύτερες μπορούν να επανέλθουν μόνες τους. Ο μόνος τρόππος πρόληψης είναι η απομάκρυνση του αιτίου παράγοντα, δηλαδή της φτέρης.
Πηγή : http://www.medicalland.gr/φτερη-φυτα-θεραπευει/
http://www.minagric.gr/index.php/el/component/content/article/510-greek-content/fitikisparagwgis/anthi-kallopistika/1944-asplinio
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Φτέρη
https://bolko.wordpress.com/2012/10/01/κοινή-φτέρη-pteridium-aquilinum/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η διαχρονική σημασία της αγροτικής παραγωγής και η έλλειψη διατροφικής αυτάρκειας των Ελλήνων

Την γεωργίαν των άλλων τεχνών μητέρα και τροφόν είναι. Ξενοφών Αρχαίος Έλληνας ιστορικός (430-355 π.Χ.) Γη και ύδωρ πάντα έσθ’ όσα γίνονται...