Στην Ελλάδα, που ήταν η περιοχή μεταλαμπαδεύσεως των γνώσεων από την νοτιοανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, η πολιτισμική ανάπτυξη συμπεριέλαβε, αλλά και επηρέασε, ουσιαστικά, την κηποτεχνία, ώστε από την κοιτίδα της στην Αίγυπτο να μεταφερθεί στην Ρώμη εμπλουτισμένη τόσο με τεχνικά στοιχεία (π.χ. η λατρεία του Άδωνη και η τελετουργία της οδηγεί τους πιστούς για πρώτη φορά στην καλλιέργεια φυτών σε φυτοδοχεία γλάστρες) όσο και με νεότερες καλλιτεχνικές βελτιώσεις και προσθήκες. Οι αρχαίοι Έλληνες αν και δεν είχαν επινοήσει την έννοια του τοπίου, πληρούσαν τα κριτήρια που καθορίζουν μία κοινωνία με συνείδηση τοπίου : διέθεταν κήπους και η ζωγραφική τους και η λογοτεχνία τους αποδεικνύουν μια αυθεντική ευαισθησία προς το τοπίο. Το φυσικό τοπίο στην αρχαία Ελλάδα συνδέθηκε αρμονικά με το τεχνητό ήδη από τα μινωικά (Κνωσός, Φαιστός) και τα μυκηναϊκά (ιερό, θέατρο, αγορά, κατοικία) ήταν συνδεδεμένο με το φυσικό τοπίο. Οι πρώτοι κήποι των αρχαίων Ελλήνων αποτελούνταν συνήθως από οπωρώνες, λαχανόκηπους και αμπέλια, σύμφωνα με την Οδύσσεια. Μετά το 600 π.χ. αρχίζουν να κατασκευάζονται σε μικρές αυλές κατοικιών σε πόλεις της αρχαίας Ελλάδας (Αθήνα, Κως, Ρόδος, Έφεσος) πιο καλαίσθητοι κήποι, οι οποίοι επηρεάστηκαν από τους αιγυπτιακούς και τους περσικούς. Στους αρχαίους ελληνικούς κήπους εμφανίστηκαν κίονες, δεξαμενές και αγάλματα. Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία κληροδοτεί στη μελλοντική Αρχιτεκτονική Τοπίου την έννοια της κατανόησης και της έκφρασης του πνεύματος και της ατμόσφαιρας (genius loci), που περιβάλλει τους τόπους ειδικής σημασίας και λατρείας (Δελφοί, Δωδώνη, Ολυμπία, Επίδαυρος κ.λ.π.). Η πλούσια ελληνική ορολογία της εποχής δε περιέχει τη λέξη «τοπίο» (landscape, paessagio, landschaft κ.λ.π.).
Σύμφωνα με τον A. Bergue, όμως, η αρχαία Ελλάδα (αργότερα και η Ρώμη) είχαν συνειδητοποιήσει τα τρία βασικά κριτήρια που καθορίζουν το τοπίο σε μια κοινωνία. Είχαν, δηλαδή, τη διάθεση της κατασκευής του κήπου, όπως δείχνει τόσο η ζωγραφική (αγγειογραφία, τοιχογραφίες) όσο και η ποίηση (Όμηρος, Θεόκριτος), που αποδεικνύουν την ευαισθησία του ανθρώπου της εποχής έναντι του τοπίου. Η ιστορική εξέλιξη όμως του κήπου στον ευρωπαϊκό χώρο περνά μέσα από την κηποποιία της Βυζαντινής περιόδου, όπου ο κήπος μεταλλάσσεται σε χώρο πνευματικής απόλαυσης. Οι Αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν τη φύση και αυτό αποτυπώνεται στη Μυθολογία. Οι Θεοί των Αρχαίων Ελλήνων είχαν άμεση σχέση με τη φύση, όπως η Δήμητρα, η προστάτιδα της γεωργίας, η Άρτεμις, η προστάτιδα των άγριων ζώων και ο Διόνυσος, ο προστάτης της άγριας βλάστησης. Η ελληνική μυθολογία περιλαμβάνει και τις νύμφες, θεότητες που κατοικούσαν στην άγρια φύση: τις Nαϊάδες που κατοικούσαν στα ποτάμια, στις πηγές και στις κρήνες, τις Ορεστιάδες που κατοικούσαν στα βουνά, τις Δρυάδες ή Αμαδρυάδες, νύμφες των δέντρων και τις Νηριήδες, τις νύμφες των θαλασσών. Η Γη για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν η υπέρτατη Θεά, η μεγάλη μητέρα, και ήταν αυτή που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της πρώτης γενιάς των πλασμάτων. Ήταν η μητέρα των Γιγάντων, των Τιτάνων και του Ωκεανού. Οι Αρχαίοι ¨Έλληνες τη μητέρα Γη την ονόμαζαν Υπερτάταν Γαν. Δεν τη λάτρευαν ως ανθρωπόμορφη θεότητα ούτε σαν ουράνιο σώμα αλλά ως γη-χθων, ως φύση με το χώμα, το έδαφος και το υπέδαφος όπου ζει και τρέφεται ο άνθρωπος (Θεοδοσίου 2011). Σύμφωνα με τον Ησίοδο, η Γαία προϋπήρχε. Μαζί με το Χάος που συμβολίζει το χώρο του Σύμπαντος και με τη βοήθεια του ¨Έρωτα, της κινητήριας δύναμης που ενώνει και μεταμορφώνει, δημιούργησαν τον Ουρανό. Αλλά και οι μύθοι της Αρχαίας Ελλάδας έχουν στενή σχέση με τη φύση και μας φανερώνουν ότι η γη μας προσφέρει ό,τι πιο σημαντικό και όποιος στρέφεται εναντίον της τιμωρείται. Για τους Θεούς της Αρχαίας Ελλάδας, το μέτρο ήταν σημαντικό για τη σωστή λειτουργία του ανθρώπου με τη φύση. Το μέτρο υπήρξε στην αρχαιότητα σπουδαία σύλληψη.
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν κατανοήσει την αναγκαιότητα του μέτρου για τη δική τους ασφάλεια. Αντιλήφθηκαν ότι το μέτρο οδηγεί στην αρμονία και δη με τη φύση. ¨Όταν οι άνθρωποι ήταν εναρμονισμένοι με τη φύση μπορούσαν να συνυπάρξουν ειρηνικά ενώ όταν διατάρασσαν αυτή την αρμονία και οι ίδιοι ήταν αναγκασμένοι να υποστούν τις συνέπειες. Στην Αρχαία Ελλάδα, τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν ήταν τόσο έντονα όσο στην εποχή μας. Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν προβλέψει τη μη σωστή συμπεριφορά απέναντι στη φύση και προσπαθούσαν να αποφεύγουν την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος για να ζουν με αρμονία και ισορροπία. Οι άνθρωποι σήμερα επεμβαίνουν με τις πράξεις τους με αποτέλεσμα να απειλείται και να καταστρέφεται ο ρυθμός, το μέτρο και τα στοιχεία των δυνάμεων της φύσης. Η φύση είναι η βάση της ευδαιμονίας και ο αγαθός δάσκαλος του ανθρώπου (Μάρκος 2001). Ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης. Οι Αρχαίοι ¨Έλληνες ήταν ενταγμένοι στο φυσικό περιβάλλον. Ζούσαν μέσα από τη φύση. Κατανοούσαν τη συνέχεια και τη μακροβιότητά της. Ενδιαφερόντουσαν για τη συνέχεια της ζωής μετά από αυτούς και δεν θεωρούσαν τους εαυτούς τους ιδιοκτήτες του φυσικού περιβάλλοντος και των πόρων του. Σήμερα ο άνθρωπος είναι αποκομμένος από το περιβάλλον. Δεν υπάρχει ο ανάλογος σεβασμός. Ο άνθρωπος καταστρέφει το περιβάλλον και αυτοκαταστρέφεται από τις συνέπειες. Δεν ενδιαφέρεται για το αύριο, καταναλώνοντας φυσικούς πόρους με απληστία. Πρέπει να ευεργετούμε τους Αρχαίους Έλληνες για τις αξίες που μας δίδαξαν σε σχέση με τον άνθρωπο και τη φύση. Η επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων μας δίδαξαν ότι είναι ζήτημα παιδείας και αυτογνωσίας. Μας άφησαν κληρονομιά έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής και σκέψης ο οποίος βασίζεται στο σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος, στην αρμονία, στο μέτρο, στην ηθική και στη λογική.
Τα σημερινά οικολογικά προβλήματα προτείνουν οι κυβερνήσεις και οι επιστήμονες να λυθούν με πράσινη ανάπτυξη. Οι Αρχαίοι Έλληνες θα πρότειναν τη δημιουργία μιας κοινωνίας μη καταναλωτικής, με λιγότερη ύλη και περισσότερη ευσυνειδησία. Οι Στωικοί Φιλόσοφοι θα πρότειναν μία παγκόσμια αλλαγή της κοινωνίας που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη, στην αρετή και στην εναρμόνιση του ανθρώπου με τη φύση. Τα αγαθά που θα κυριαρχούσαν στην κοινωνία αυτή θα ήταν η λογική, η δικαιοσύνη, η ισότητα σε αντίθεση με την ασυδοσία και την αδικία. Όλα γύρω μας είναι φύση και η φύση σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες διδάσκει την απλότητα στους ανθρώπους με την ύπαρξή της.
Πηγή : http://www.peekpemagazine.gr/article/η-φιλοσοφία-της-φύσης-στην-αρχαία-ελλάδα
http://docplayer.gr/6252058-Kipoi-diamorfomenoi-me-vasi-ta-ithi-ta-ethima-kai-tin-laografia.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου