Σεσκουλο : Το αρχαίο λαχανικό της Μεσογείου με τις θεραπευτικές ιδιότητες

Το σέσκουλο ή σέσκλο ή Βέτα η σικελική είναι μια ποικιλία παντζαριού (Beta vulgaris, Βέτα η κοινή). Είναι ποώδες, διετές συνήθως φυτό της οικογένειας των Χηνοποδιοειδών και ανήκει στο γένος Βέτα ή Μπέτα. Καλλιεργείται στις Μεσογειακές περιοχές, στη Βόρεια Αφρική και γενικά στις Εύκρατες περιοχές. Θεωρείται ότι κατάγεται από τα Κανάρια Νησιά. Ο Θεόφραστος αναφέρει τα σέσκουλα, Βέτα η κοινή ποικ. σικελική (Beta Vylgaris var. cicla), σαν «λευκόν τευτλίον» και τα κοκκινογούλια, Μπέτα η κοινή ποικ. αιμάσσουσα (Beta vulgaris var.cruenta» σαν «σαρκόρριζον τευτλίον». Τα φύλλα του είναι μεγάλα, γυαλιστερά, αρκετά σκληρά και γραμμωτά, ενώ ο μίσχος και η μεσαία νεύρωση μπορεί να έχουν λευκό, υποκίτρινο ή κοκκινωπό χρώμα. Τα άνθη του έχουν πρασινωπό ή κοκκινωπό χρώμα και διατάσσονται κατά σωρούς στη μέση του φυτού. Η αναπαραγωγή γίνεται με σπόρο. Το σέσκουλο αρέσκεται σε υγρά εδάφη και θέλει καλό πότισμα για να αναπτυχθεί. Όταν δεν υπάρχει αρκετή υγρασία στο έδαφος πραγματοποιείται ένα πότισμα μετά από το φύτρωμα των μικρών φυταρίων. Στην Ελλάδα εκτός από το καλλιεργούμενο σέσκουλο υπάρχει και το αυτοφυές αγριοσέσκουλο (Beta martima) που βρίσκεται σε παραθαλάσσιες αμμώδεις τοποθεσίες. Τα φύλλα του σέσκουλου γίνονται σαλάτες, χρησιμοποιούνται και σε πίτες, αλλά τρώγονται κυρίως μαγειρεμένα, ενώ οι ντολμάδες από σέσκουλα είναι παραδοσιακό πιάτο σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. 

Στην Κύπρο το σέσκουλο αναφέρεται και ως λάχανο, και χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο ως συνοδευτικό στα φαγητά με όσπρια. Οι λαχανίδες ή σέσκλα είναι φυτά της οικογενείας των χηνοποδωδών που μοιάζουν εξαιρετικά με τα παντζάρια. Η διαφορά έγκειται, στο ότι αυτές έχουν ποιο μεγάλα φύλλα, κοτσάνια πλατυτέρα και πρασινωπά και δεν κάνουν ρίζες χονδρές ούτε σαρκώδεις όπως εκείνα. Καλλιεργούνται μόνο για τα φύλλα τους, τα οποία τρώγονται βρασμένα. Οι λαχανίδες αντέχουν πολύ στο κρύο και για αυτό θεωρούνται ως χορταρικά του χειμώνα. Ευδοκιμούν σε χώματα δροσερά, βαθιά και γόνιμα ή πολύ κοπρισμένα. Η σπορά τους γίνεται κατά Μάρτιο- Απρίλιο ή Αύγουστο-Σεπτέμβριο, απ’ ευθείας επί τόπου είτε σε σπορεία. Κατά την πρώτη περίπτωση η σπορά γίνεται σε προετοιμασμένες βραγιές, στα πεταχτά ή κατά γραμμές και πάντοτε αραιά. Οι σπόροι σκεπάζονται πολύ ελαφρά με κοπρόχωμα και ποτίζονται, αφού προηγουμένως πατηθούν λίγο. Τα ποτίσματα εξακολουθούν τακτικά μέχρις να βλαστήσουν. Όταν τα νέα φυτά αποκτήσουν 4-5 φύλλα αραιώνονται κατ’ αποστάσεις 15-20 πόντους και σκαλίζονται. Κατά τη δεύτερη περίπτωση, η σπορά γίνεται σε καλοκοπρισμένο σπορείο, και αφού βλαστήσουν και αποκτήσουν σχετικό ανάστημα, μεταφυτεύονται σε βραγιές η σε σειρές, κατά αποστάσεις 30-40 πόντους. Η τελευταία μέθοδος είναι προτιμότερη, γιατί αποκτούν περισσότερο φύλλωμα. Οι καλλιεργητικές περιποιήσεις αποτελούνται από 2-3 σκαλίσματα και ποτίσματα άφθονα, για να αποκτάται μεγάλο και τρυφερό φύλλωμα. Για το σκοπό αυτό είναι πολύ αξιοσύστατη η χρήση νιτρικού νατρίου 14-16 οκ. στο στρέμμα, σε τρεις δόσεις, πάντοτε, κατά τα σκαλίσματα. Η συγκομιδή αρχίζει το φθινόπωρο και εξακολουθεί μέχρι της επομένης ανοίξεως. Για τη κατανάλωση κόβονται τα μεγαλύτερα φύλλα διαδοχικώς ή ξεριζώνονται και χρησιμοποιούνται ολόκληρα τα φυτά, από το λαιμό και επάνω. Οι αρρώστιες των λαχανίδων, είναι οι ίδιες πού προσβάλλουν τα παντζάρια και καταπολεμούνται με τον αυτόν τρόπο. Τα σέσκουλα ή λαχανίδες (Beta vulgaris) είναι από τα πιο δημοφιλή λαχανικά της Μεσογείου και επιπλέον από τα πιο θρεπτικά λαχανικά με σημαντικές ιδιότητες. Το σέσκουλο κατέχει τη δεύτερη θέση μετά το σπανάκι σύμφωνα με την ανάλυση των συνολικών θρεπτικών συστατικών και δικαίως θεωρείται ένα από τα υγιεινότερα λαχανικά. Άλλες ονομασίες του σέσκουλου είναι σέσκλο ή γλυκορίζι. 

Τα σέσκουλα προέρχονται την ευρύτερη περιοχή της νότιας Μεσογείου και μάλιστα ο Αριστοτέλης τα είχε αναφέρει τον 4ο αιώνα π.Χ. Πρώτα οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι, θεωρούσαν το σέσκουλο ιδιαίτερα σημαντικό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Τα σέσκουλα φυτρώνουν άγρια σε όλες σχεδόν τις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο. Το σέσκουλο είναι πολυετές φυτό που φτάνει μέχρι τα 50-60 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα γυαλιστερά και το νεύρο του λευκό και χοντρό. Καλλιεργείτε και γι’ αυτό μαζεύεται, άνοιξη και φθινόπωρο. Αν και τα σέσκουλα δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς σε σχέση με άλλα λαχανικά της οικογένειας χηνοποδωδών (Chenopodiaceae), όπως το σπανάκι και τα παντζάρια, δεν υπάρχει αμφιβολία για τον πολύτιμο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην υγείας μας. Σακχαρώδη διαβήτη: πολλές μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι τα σέσκουλα έχουν μοναδικά οφέλη στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Αν και δεν έχουν ακόμα διεξαχθεί μεγάλης κλίμακας μελέτες σε ανθρώπους σε αυτόν τον τομέα, εργαστηριακές μελέτες και μελέτες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι το συριγγικό οξύ, ένα φλαβονοειδές που περιέχεται στα σέσκουλα, έχει την ικανότητα να αναστέλλει τη δράση ενός ενζύμου που ονομάζεται α-γλυκοσιδάση. Η άλφα-γλυκοσιδάση είναι ένα ένζυμο (γλυκοσιδάση) που χρησιμοποιείται για την διάσπαση των υδατανθράκων σε απλά σάκχαρα. Όταν το ένζυμο αυτό αναστέλλεται, μειώνετε η διάσπαση των υδατανθράκων, με αποτέλεσμα το σάκχαρο στο αίμα να παραμένει πιο σταθερό. Αυτή η διαδικασία σταθερότητας του σακχάρου στο αίμα φαίνεται να λειτουργεί ιδιαίτερα μετά από ένα γεύμα. 

Φυτικές ίνες: τα σέσκουλα είναι μια πολύ καλή πηγή φυτικών ινών. Το ένα φλιτζάνι μαγειρεμένα σέσκουλα περιέχουν περισσότερα 3,7 γρ. φυτικές ίνες, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας, αυξάνοντας το βάρος των κοπράνων και μειώνοντας τον χρόνο διέλευσής τους από το γαστρεντερικό σωλήνα. Πρωτεΐνες: επίσης τα σέσκουλα είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών. Το ένα φλιτζάνι μαγειρεμένα σέσκουλα περιέχουν 3,3 γρ. πρωτεΐνες, με αποτέλεσμα να αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού και να θεωρούνται κατάλληλα για χορτοφαγία και νηστεία. Αντιοξειδωτικά: τα σέσκουλα παρέχουν μια εξαιρετική ποικιλία αντιοξειδωτικών όπως βιταμίνη C, Ε, Α (με τη μορφή β-καροτένιου), μαγγάνιο και ψευδάργυρο. Αυτά είναι απαραιτητα για την πρόληψη του οξειδωτικού στρες και χρόνιων προβλημάτων υγείας. Επιπλέον, τα σέσκουλα περιέχουν πολυάριθμα φυτοθρεπτικά συστατικά με σημαντικότερα τις μπεταλαϊνες (betalains) και τις ξανθοφύλλες (epoxyxanthophylls) που δρουν σαν ισχυροί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες. Οστά: τα σέσκουλα ξεχωρίζουν ακόμα για την περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο, μαγνήσιο και βιταμίνη Κ, συμβάλλοντας έτσι στη σκελετική υγεία.

Πηγή : https://el.m.wikipedia.org/wiki/Σέσκουλο

http://www.mydiatrofi.gr/trofi/trofima/laxanika/seskoula-idiotites-kai-threptika-systatika

http://www.ftiaxno.gr/2013/09/laxanides-seskoyla-spora-fytema-kalliergeia.html