Τα ζώα στην Αρχαία Ελλάδα (Μέρος Β)

Ή σχέση του ανθρώπου με τα ζώα ανάγεται πολλά χρόνια πριν, ίσως από 50.000. Όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι από τα δημοφιλέστερα κατοικίδια της εποχής μας, το πρώτο ζώο που εξημερώθηκε από τον άνθρωπο, κατά τα μέσα της Λίθινης Εποχής, ήταν ο σκύλος. Οι λόγοι που οδήγησαν τον άνθρωπο να  επιθυμεί τη συντροφιά των ζώων σχετίζονταν με την επιβίωσή του στη γη: η αρπακτική συμπεριφορά του σκύλου-ως κατοικίδιος συγγενής του λύκου- οδήγησε στη χρησιμοποίησή του στο κυνήγι, η γάτα ως ένας απαραίτητος σύμμαχος εναντίον των τρωκτικών, τα αιγοπρόβατα ως πηγή τροφής και ένδυσης.  Ως υποζύγια, το άλογο, ο γάιδαρος και το βόδι, βοήθησαν σημαντικά στη γεωργία από τους προϊστορικούς χρόνους. Σχεδόν όλα τα ζώα που εξημερώθηκαν αργότερα, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για το γάλα ή το κρέας τους, αλλά και για τις προβιές και το μαλλί τους, ως υλικό ύανσης. Έτσι, ο σύνδεσμος του ανθρώπου με τα ζώα, γίνεται όλο και πιο δυνατός και παρουσιάζεται με διάφορες μορφές σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Η ζωοφιλία, ως συνειδητή αγάπη και προστασία των ήμερων ζώων, και μάλιστα ως αναγνωρισμένη κατάσταση κατοχυρωμένη από νόμο της Πολιτείας, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα.

Στην Αρχαία Ελλάδα η σχέση ανθρώπου-ζώου είναι διαφορετική από την αρχαία Αίγυπτο. Υπήρχε συντροφικότητα και μια κάποια ισοτιμία. Από έρευνες των αρχαιολόγων σε ταφικά έθιμα των αρχαίων Ελλήνων καταδεικνύονται πολλά παραδείγματα σκύλων να ακολουθούν το αφεντικό τους στον θάνατο, αρνούμενοι τον αποχωρισμό. Από τα Ομηρικά Έπη γνωρίζουμε ότι ο σκύλος του Οδυσσέα τον περίμενε 20 χρόνια να επιστρέψει στην Ιθάκη και, όταν τον μυρίστηκε να πλησιάζει το ανάκτορο, πήγε να τον προϋπαντήσει και ξεψύχησε στα πόδια του. Μια άλλη μαρτυρία προέρχεται από τον Αιλιανό και αναφέρεται στον Εύπολη ο οποίος πέθανε στην Αίγινα και επάνω στον τάφο του πέθανε ο πιστός του σκύλος.

Φυσικά οι αρχαίοι είχαν για ζώα φάρμας άλογα, πρόβατα, κατσίκες, γουρούνια και πουλερικά, όπως ακριβώς και σήμερα. Συχνά έβρισκε κανείς επίσης χήνες, οι οποίες χρησιμοποιούνταν και ως κατοικίδια, ακριβώς δηλαδή όπως και οι σκύλοι. Λίγοι γνωρίζουν όμως ότι οι γάτες δεν ήταν καθόλου διαδεδομένες στην αρχαία Ελλάδα, σε αντίθεση με την αρχαία Αίγυπτο, και ότι αντί γι΄ αυτές οι Έλληνες είχαν νυφίτσες ως κατοικίδιο, αλλά και για το κυνήγι των ποντικών! Συνηθισμένο θέαμα ήταν επίσης οι κοκορομαχίες. Τα βόδια χρησιμοποιούνταν στην Αττική μόνο για όργωμα και οι Αθηναίοι έτρωγαν κυρίως χοιρινό κρέας, το μοσχαρίσιο το εισήγαγαν. Όσον αφορά το κυνήγι τους, αξίζει να θυμηθούμε ότι εκτός από κάπρους, ελάφια, πέρδικες και λαγούς υπήρχαν τότε στα-περισσότερα απ' ότι σήμερα- δάση και λύκοι, αρκούδες, ακόμη και λιοντάρια.

Μετά την Τιτανομαχία και την νίκη των Δώδεκα θεών επί των Τιτάνων, αυτοί εγκαταστάθηκαν στον Όλυμπο. Ο αριθμός τους δεν ήταν δώδεκα, αφού υπήρχαν και άλλοι μικρότεροι θεοί. Όλοι αυτοί παίζανε ρόλο στην ζωή των αρχαίων Ελλήνων και βέβαια τους σηματοδοτούσαν με διάφορα σύμβολα. Τα σύμβολα αυτά ήταν ανάλογα με τις ιδιότητες του κάθε Θεού.

Δίας

Σύμβολα: Κεραυνός, Αιγίδα, Κότινος

Ζώα: Αετός, Ταύρος, Κόκορας

Δέντρα & Φυτά: Βελανιδιά, Φασκόμηλο. Δευτερεύοντα: Ελιά, Μαργαρίτα, Αμάραντο, Ματζουράνα, Καρυδιά, Φλόμος, Βερβένα, Αμυγδαλιά, Βιολέτα, Κασσιά, Γαρύφαλλο, Σχοίνος.

Ποσειδώνας

Σύμβολα: Τρίαινα

Ζώα: Άλογο, Δελφίνι, Ταύρος

Λίθοι: Βήρυλλος, Ακουαμαρίνης, Μαργαριτάρι

Δέντρα & Φυτά: Πεύκο, Θαλάσσια Ανεμώνη, Φύκια. Δευτερεύοντα: Φλαμουριά, Ουτρικουλαρία.

Άδης

Δέντρα & Φυτά: Κυπαρίσσι, Ροδιά. Δευτερεύοντα: Μέντα, Νάρκισσος, Καλαμπόκι.

Ήρα

Σύμβολα: Διάδημα, Σκήπτρο

Ζώα: Παγώνι, Αγελάδα

Δέντρα & Φυτά: Κρίνος, Πορτοκαλιά. Δευτερεύοντα: Μηλιά, Ιτιά, Συκιά, Σμύρνα.

Αθηνά

Σύμβολα: Αιγίδα

Ζώα: Κουκουβάγια, Φίδι

Δέντρα & Φυτά: Ελιά. Δευτερεύοντα: Βελανιδιά, Σημύδα, Σταυράγκαθο, Μουριά.

Απόλλωνας

Σύμβολα: Λύρα, Τόξο & Βέλος

Ζώα: Κουρούνα, Λύκος

Λίθοι: Ζαφείρι

Δέντρα & Φυτά: Δάφνη. Δευτερεύοντα: Ηλιοτρόπιο, Ηλίανθος, Ιξός (Γκυ), Υάκινθος, Πορτοκαλιά, Άνηθος, Τριγωνέλλα, Φοίνικας, Κρίνος, Πράσο.

Άρτεμις

Σύμβολα: Τόξο & Βέλος, Ημισέληνος

Ζώα: Ελάφι, Γεράκι

Λίθοι: Αμέθυστος, Σεληνόλιθος, Μαργαριτάρι

Δέντρα & Φυτά: Ιτιά, Γιασεμί, Οξυά, Μυρτιά. Δευτερεύοντα: Αμάραντος, Μαργαρίτα, Φουντουκιά, Αγριαψιθιά, Βάλσαμο, Ακακία, Μανδραγόρας, Απήγανος.

Αφροδίτη

Σύμβολα: Καθρέφτης

Ζώα: Περιστέρι, Κύκνος

Λίθοι: Σμαράγδι, Λαζούρι, Μαργαριτάρι

Δέντρα & Φυτά: Τριαντάφυλλο, Κρίνος, Ανεμώνη, Μηλιά, Μυρτιά. Δευτερεύοντα: Αλόη, Φτέρη, Ερείκη, Βενζόη, Σμύρνα, Κυδώνι, Σανταλόξυλο, Αγγελική, Αχλαδιά, Αστήρ, Αφροξυλιά (Σαμπούκος), Βιολέτα.

Άρης

Σύμβολα: Δόρυ & Σπαθί

Ζώα: Σκύλος, Όρνεο

Λίθοι: Όνυχας, Σαρδόνυξ

Δέντρα & Φυτά: Δυόσμος, Απήγανος, Φλαμουριά, Βερβένα, Αδελόχορτο.

Δήμητρα

Σύμβολα: Δρεπάνι, Δαυλός

Ζώα: Φίδι

Λίθοι: Σμαράγδι

Δέντρα & Φυτά: Στάχυ, Κριθάρι. Δευτερεύοντα: Ιτιά, Καλαμπόκι, Ροδιά, Φασολιά, Βληχούνι, Παπαρούνα.

Ερμής

Σύμβολα: Κηρυκείων, Φτερωτά Σανδάλια

Ζώα: Τράγος

Μέταλλα: Υδράργυρος

Δέντρα & Φυτά: Αμυγδαλιά, Έλατο. Δευτερεύοντα: Άνηθος, Φοίνικας, Φουντουκιά, Γαρύφαλλο, Κανέλλα, Μουριά.

Ήφαιστος

Σύμβολα: Σφυρί & Αμόνι, Πέλεκυς, Φωτιά

Δέντρα & Φυτά: Μαργαρίτα.

Πάνας

Σύμβολα: Αυλός, Φαλλός

Ζώα: Τράγος, Κριάρι, αρσενικό Ελάφι, Ταύρος

Δέντρα & Φυτά: Πεύκο, Έλατο, Άμπελος. Δευτερεύοντα: Βανίλια, Καλάμι, Ασφόδελος, Ορχιδέα, Πηγουνιά, Σιληνή, Θρούμπι, Φτέρη, Αγριολούλουδα.

Διόνυσος

Σύμβολα: Θύρσος, Φαλλός

Ζώα: Φίδι

Λίθοι: Αμέθυστος

Δέντρα & Φυτά: Κισσός, Άμπελος. Δευτερεύοντα: Ασκληπιάς, Συκιά, Ίσκα, Μάραθο, Ταμάριξ, Μανιτάρι.

Εκάτη

Σύμβολα: Εγχειρίδιο

Ζώα: Φίδι, Σκύλος (μαύρος συνήθως)

Λίθοι: Αμέθυστος, Σεληνόλιθος, Μαργαριτάρι

Δέντρα & Φυτά: Λεβάντα, Σμύρνα, Ιτιά. Δευτερεύοντα: Ακόνιτο, Κυκλάμινο, Σκόρδο, Μέντα, Μανδραγόρας, Μπελαντόνα.

Έρως

Λίθοι: Οπάλιο

Δέντρα & Φυτά: Τριαντάφυλλο κόκκινο, Βιολέτα λευκή, Ζαχαροκάλαμο.

Προμηθέας

Δέντρα & Φυτά: Φτέρη

Ουρανός

Δέντρα & Φυτά: Φλαμουριά

Γαία

Λίθοι: Κεχριμπάρι (Ήλεκτρο), Κοράλλι

Δέντρα & Φυτά: Πορτοκαλιά, Μηλιά.

Κρόνος

Δέντρα & Φυτά: Κριθάρι, Ορχιδέα. Δευτερεύοντα: Καλαμπόκι, Λεβάντα, Ροδιά, Βατόμουρο.

Ρέα

Δέντρα & Φυτά: Σμύρνα.

Περσεφόνη

Δέντρα & Φυτά: Ροδιά, Παπαρούνα.

Αδωνίς

Δέντρα & Φυτά: Σμύρνα, Τριαντάφυλλο, Μαρούλι, Μάραθο, Ερείκη.

Ασκληπιός

Ζώα: Φίδι

Δέντρα & Φυτά: Δάφνη, Μουστάρδα.

Ίρις

Δέντρα & Φυτά: Κρίνος.

Ήλιος

Δέντρα & Φυτά: Ηλιοτρόπιο.

Ώρος

Δέντρα & Φυτά: Λωτός, Σκουλόχορτο.

Ύπνος

Δέντρα & Φυτά: Παπαρούνα

Πηγή : https://www.fractalart.gr/zoofilia/

https://liberumlibrarium.blogspot.com/2019/09/blog-post_16.html

https://www.oroskopos.tv/symvola-ton-olympion-theon/

Τα ζώα στην Αρχαία Ελλάδα (Μέρος Α)

Οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν με τα ζώα και στο επιστημονικό πεδίο. Ο πανεπιστήμονας και φιλόσοφος Αριστοτέλης, στο έργο του «περί ζώων ιστορία», κάνει μια λεπτομερή μελέτη γύρω από τα είδη και τη φύση των σκύλων δείχνοντας έτσι τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι στο ζώο αυτό. Συγκεκριμένα, κατατάσσει του Μολοττικούς κύνες και τους Ινδικούς κύνες στην κατηγορία βραχυκεφάλων κυνών. (Υπενθυμίζω εδώ ότι η λέξη Μολοσσός είναι η αρχαία ονομασία της Ηπείρου). Ακόμα και στην καθημερινή ζωή των μεγάλων ανδρών ο κύνας έπαιξε σημαντικό ρόλο. Ο Μέγας Αλέξανδρος ως μαθητής του Αριστοτέλη, ήταν κυνόφιλος. Όσο ήταν στην Πέλλα είχε μια θηλυκή σκυλίτσα (Μολοττικός κύων) και αργότερα στην Περσία κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κατά του Πέρση Δαρείου, αγόρασε έναν αρσενικό σκύλο (Ινδικός κύων) και μάλιστα έναντι αδρής αμοιβής, ονόματι Περίττα. Αργότερα, έδωσε το όνομά του σε μια πόλη που ίδρυσε εκεί. Mία απο τις σημαντικότερες ενδείξεις για αυτήν την σχέση αγάπης και συντροφιάς μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων με τους σκύλους, που διαρκεί πάνω απο 3.000 χρόνια, μας την δίνει ο πατέρας της Ελληνικής ιστορίας Όμηρος στην Οδύσσεια (ραψωδία ρ΄300-309), όπου περιγράφει το γνωστό και συγκινητικό περιστατικό του θανάτου του σκύλου του Οδυσσέα (ονόματι Άργος) τη στιγμή που αναγνωρίζει τον αφέντη του ντυμένο ζητιάνο, που γύρισε μετά από 10 έτη απουσίας.

Σχέση μοναδική. Συντροφικότητα που προκαλεί συγκίνηση. Ένα άλογο ον, ο κατάκοιτος σκύλος Άργος, παρ’ όλα τα χρόνια απουσίας του αφέντη του, μπόρεσε να τον αναγνωρίσει αφήνοντας σε εμάς, όπως και στον Οδυσσέα το δάκρυ να κυλήσει και να αγγίξει την καρδιά μας. Αβίαστα ερωτήματα έρχονται στο νου μας: Τι δέσιμο είχαν ο αφέντης με το σκύλο του, κάνοντας τον πολυταξιδεμένο και σκληρό από τις κακουχίες Οδυσσέα να δακρύσει; Τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει ένα άλογο ον να δεθεί συγκινησιακά με ένα λογικό; Μήπως η επικοινωνία αυτή δηλώνει την ύπαρξη της ψυχής; Μήπως, ως άνθρωποι πρέπει να δώσουμε μεγάλη βαρύτητα στη ψυχή μας και στην επικοινωνία με τη φύση, στην οποία άλλως τε είμαστε συγκάτοικοι με τα άλλα ζώα; Οι αρχαίοι Έλληνες αντιλήφθηκαν από πολύ νωρίς τη διαφορετική σχέση που έχει ο σκύλος με τον άνθρωπο. Σχέση φιλική, σχέση συνεργασίας. Σχέση πάνω απ’ όλα εμπιστοσύνης, όπως επίσης και φιλοσοφικής συντροφιάς. Πριν από τον μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη, που άλλαξε τα δεδομένα της σκέψης πάνω σε βαθειά και αιώνια προβλήματα τη ανθρωπότητας, υπήρχαν οι λεγόμενοι κυνικοί φιλόσοφοι. Αυτοί, γύριζαν στους δρόμους των πόλεων και μιμούνταν τη ζωή των σκύλων. Ζούσαν σε πιθάρια ή σε βράχους προκειμένου να ταπεινωθούν και να φιλοσοφήσουν. Άλλως τε, μη ξεχνάμε την εικόνα που μας έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό με τον μεγάλο αρχαίο φιλόσοφο Διογένη να περιφέρεται μέρα μεσημέρι στους δρόμους της Αθήνας κρατώντας φανάρι και έχοντας συντροφιά έναν σκύλο, αναζητώντας άνθρωπο, όπως έλεγε, υπονοώντας την ποιοτική έννοια της λέξης.

Ο σκύλος λοιπόν, τιμήθηκε από όλους τους Έλληνες της αρχαίας εποχής, τοποθετώντας τον ακόμα και στο σύμπαν (αστερισμός του κυνός), εκφράζοντας έτσι την υπέρτατη αγάπη τους για το ζώο. Το γεγονός αυτό αν μη τι άλλο, δείχνει ότι ο σκύλος αποτελούσε μέρος της καθημερινότητας της ζωής τους. Η καθημερινότητα δεν άλλαξε στο πέρασμα των αιώνων και ο σκύλος παραμένει γύρω μας, δίπλα μας. Είναι ανάγκη να δούμε μέσα από την παρουσία του τη σταθερή κοινωνική σχέση του με τον άνθρωπο, καταδικάζοντας και αποτρέποντας την κακοποίησή τους από μερίδα συνανθρώπων μας. Εξ’ άλλου, όσοι δεν το γνωρίζουν, ως και ο Μέγας Αλέξανδρος, που ενδιαφερόταν για μεγάλα και σημαντικά πράγματα, θέσπισε νόμο για την προστασία των ζώων. Κοιτάζοντας λοιπόν, στα μάτια ενός ποιμενικού ελληνικού Μολοττικού σκύλου (Hellenic Epir Molossus), μπορούμε να τρέξουμε πίσω στο χρόνο και να αισθανθούμε τη συντροφιά, όχι απλά ενός κύνα αλλά ενός αρχαίου «Έλληνα» φίλου και προστάτη της ζωής μας

Οι Έλληνες για να τιμωρήσουν την Εκάβη αποφάσισαν να τη λιθοβολήσουν. Ως προς τον θάνατό της υπάρχουν παραλλαγές, όλες όμως έχουν ως κοινό στοιχείο τη μεταμόρφωση σε σκύλο. Ο Ευριπίδης στην ομώνυμη τραγωδία του αναφέρει ότι η Εκάβη, αφού πρώτα είδε όλα τα παιδιά της νεκρά ή αρπαγμένα, μεταμορφώθηκε από τους θεούς, που τη λυπήθηκαν, σε σκυλί. Μία παραλλαγή λέει ότι η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλο όταν την κατεδίωξαν για εκδίκηση οι σύντροφοι του Πολυμήστορα. Τρίτη εκδοχή είναι ότι η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλο μέσα στο πλοίο που την οδηγούσε δούλη στην Ελλάδα. Τέλος, στην εκδοχή του λιθοβολισμού, η Εκάβη λιθοβολήθηκε πράγματι από τους Έλληνες, που όμως όταν πήγαν να την τραβήξουν κάτω από τις πέτρες βρήκαν, αντί για το πτώμα της, ένα σκυλί με πύρινα μάτια. Φαίνεται ότι η Εκάβη λατρεύθηκε σαν θεά με ιερό ζώο το σκυλί. Άλλος ένα Ελληνικός μύθος της αρχαιότητας έκανε αναφορά σε μηχανικούς σκύλους που είχαν σταλεί να προστατέψουν το παλάτι του Αλκίνοου. Οι Θεοί ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με τον βασιλιά Αλκίνοο και μέσω της τέχνης του Ήφαιστου, του χάρισαν χρυσούς και ασημένιους, αθάνατους και πανίσχυρους μηχανικούς σκύλους για την προστασία του παλατιού του.

Πηγή : https://lovepeaceangelhapiness.blogspot.com/2016/09/blog-post_45.html
http://ellinondiktyo.blogspot.com/2019/05/blog-post_15.html