Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα
Κήπος και αγρόκτημα στην Ελλάδα

Δευτέρα 21 Απριλίου 2025

Ο ρόλος της χρήσης του αλόγου από τον άνθρωπο στην ελληνική και παγκόσμια Ιστορία

Πριν από χιλιάδες χρόνια, εξαφανίστηκαν από τον κόσμο. Αλλά από τη στιγμή που επέστρεψαν, άλλαξαν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι πολεμούσαν, επικοινωνούσαν και πραγματοποιούσαν εμπορικές συναλλαγές. Τα άλογα είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταλύτες της ανθρώπινης ιστορίας. Στην ολοκλήρωση της τελευταίας εποχής των παγετώνων, η άνοδος της θερμοκρασίας μετέτρεψε τα λιβάδια όπου τα άλογα περιπλανήθηκαν σε βάλτους και δάση. Οι άνθρωποι τα κυνηγούσαν πολύ για κρέας. Στην πραγματικότητα, τα άγρια άλογα εξαφανίστηκαν στη Βόρεια Αμερική περίπου πριν από 7.600-12.000 χρόνια. Θα μπορούσατε να πει κανείς, σημειώνει ο Economist, ότι σταματώντας το κυνήγι και αρχίζοντας να τα εξημερώνουν και να τα εκμεταλλεύονται, οι άνθρωποι έσωσαν τα άλογα. Ή θα μπορούσε να πει ότι τα άλογα αποφάσισαν να «ποντάρουν» στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι άλλαξαν για πάντα από τη συμμαχία τους με τα άλογα. Ικανά να καλπάζουν με ταχύτητα πάνω από 64 χλμ/ώρα και να μεταφέρουν βαριά αντικείμενα, τα άλογα διαμόρφωσαν τα σύνορα των αυτοκρατοριών και καθόρισαν νικητές και ηττημένους στη μάχη. Ο Τίμοθι Γουάινγκαρντ, ιστορικός, αποκαλεί τα άλογα «το οπλικό σύστημα με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της ανθρωπότητας».
Μεταμόρφωσαν επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούσαν να κυνηγούν, να επικοινωνούν, να εμπορεύονται και ακόμη και να ντυθούν. Τα παντελόνια καθιερώθηκαν ως βασικό ένδυμα μόνο αφότου τα άλογα εξημερώθηκαν, ως καινοτομία για ιππασία. Τα παλαιότερα σωζόμενα ζευγάρια, που χρονολογούνται στο 1300 π.Χ., ανήκαν σε ιππείς. Νέα βιβλία έχουν κυκλοφορήσει εξετάζοντας τον αντίκτυπο του αλόγου στην ανθρώπινη ιστορία, αν και οι προσεγγίσεις τους είναι πολύ διαφορετικές. Ο Ντέιβιντ Τσάφετς, μελετητής της ασιατικής ιστορίας, επικεντρώνει το «Επιδρομείς, Κυβερνήτες και Έμποροι» στην αλληλεπίδραση μεταξύ των νομάδων που μεταφέρονται με τα άλογα και των εγκατεστημένων λαών, μια καθοριστική πτυχή του κινεζικού, ινδικού και περσικού πολιτισμού. Υποστηρίζει ότι «αυτό που τώρα αποκαλούμε Δρόμος του Μεταξιού θα έπρεπε να ονομάζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια Δρόμος του Ιππέα, γιατί ήταν το άλογο, και όχι το μετάξι, που συγκέντρωσε αγοραστές και πωλητές μαζί… για να σχηματίσουν τις πρώτες μεγάλης κλίμακας διεθνείς εμπορικές διαδρομές».
Η ευρύτερη προσέγγιση έρχεται από τον Γουάινγκαρντ. Από την ανατομία των αλόγων μέχρι τον ρόλο τους στους δύο παγκόσμιους πολέμους, το βιβλίο του είναι γεμάτο με συναρπαστικές λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, η Βρετανία έστειλε περισσότερες τροφές αλόγων παρά πυρομαχικά στο δυτικό μέτωπο στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είκοσι χρόνια αργότερα ο Χίτλερ στρατολόγησε περίπου 2,7 εκατομμύρια άλογα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το «Hoof Beats» του Γουίλιαμ Τέιλορ, ακαδημαϊκού και επιμελητή στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, βασίζεται κυρίως στην αρχαιολογία και είναι ένα πιο επιστημονικό εγχειρίδιο. Και τα τρία βιβλία πάντως εξετάζουν το πώς η μαεστρία του αλόγου ενδυνάμωσε τους ανθρώπους που το συνάντησαν για πρώτη φορά την τρίτη χιλιετία π.Χ. Η πατρίδα τους ήταν η ποντιακή-κασπική στέπα, τα απέραντα λιβάδια βόρεια της Μαύρης και της Κασπίας θάλασσας.
Η χρήση αλόγων για τροφή, μεταφορά και πόλεμο παρείχε κινητικότητα και πλεονέκτημα έναντι των άλλων. Ένα αποτέλεσμα είναι ότι η γλώσσα των πρώτων ιππέων, η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή, αποτελεί τη ρίζα των γλωσσών που ομιλούνται από το 46% των ανθρώπων σήμερα. Το γενετικό τους αποτύπωμα σφραγίζει το 40-50% των Ευρωπαίων. Περίπου το 60-90% των ανδρών στην ινδική υποήπειρο μπορούν να εντοπίσουν το πατρογραμμικό DNA σε αυτούς τους πρώτους ιππείς. Τα ανώτερα άλογα και η ιππασία συνέχισαν να καθορίζουν τις σαρωτικές μετακινήσεις πληθυσμών. Περίπου το 2000 π.Χ., τα άλογα είχαν πατήσει σε παλαιότερους πολιτισμούς σε όλη την Ευρώπη και την Ινδία, όπως εκείνους που έχτισαν το Stonehenge στην Αγγλία και το Mohenjodaro στην κοιλάδα του Ινδού. Τα άλογα έφεραν τους Ούννους στην Ευρώπη (γύρω στο 370 μ.Χ.), τους Άραβες στην Ισπανία (711 μ.Χ.) και τους Τούρκους στην Ινδία (1020 μ.Χ.) και την Ανατολία (1071 μ.Χ.). Τα άλογα διέδωσαν επίσης τους τεράστιους μογγολικούς στρατούς υπό τον Τζένγκις Χαν σε ολόκληρη σχεδόν την ευρασιατική ξηρά, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας (γύρω στο 1200 μ.Χ.). Στην Ευρώπη η φεουδαρχία και ο ιπποτισμός έφτασαν έφιπποι, όπως και τα στρατεύματα του Ναπολέοντα. Μια ματιά στη «βιοτεχνολογία» του αλόγου εξηγεί τη χρησιμότητά του. Όσον αφορά τη δύναμη, ένα άλογο έχει πάνω από δέκα φορές μεγαλύτερη δύναμη από έναν άνθρωπο. (Οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την «ιπποδύναμη» ως τρόπο να ποσοτικοποιήσουν την ισχύ). Τα άλογα δεν χρειάζονται παρά ελάχιστο ύπνο, τρέχουν γρήγορα για μεγάλες εκτάσεις και έχουν ιδιοσυγκρασία που τα καθιστά εκπαιδεύσιμα. Τα δόντια τους κόβουν το γρασίδι με μπροστινούς κοπτήρες και το συνθλίβουν με τους πίσω γομφίους, αφήνοντας ένα χρήσιμο κενό για λίγο. Το γάλα τους έχει πέντε φορές περισσότερη βιταμίνη C και η σάρκα τους περισσότερη πρωτεΐνη από τις αγελάδες. Τους αξίζει πάνω από όλα σεβασμός, γιατί τα χτυπήματα από τις οπλές τους άλλαξαν τον κόσμο.
Πάμπολλες σπουδαίες πληροφορίες συγκεντρώνει και παρέχει η κλασσική αρχαιολογία, δηλαδή ο κλάδος της αρχαιολογίας που ασχολείται με την αρχαιότητα στα περιβάλλοντα που συνδέονται με τον χώρο του Αιγαίου, με την Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα. Ας μεταφερθούμε λοιπόν στην αρχαία Ελλάδα η οποία είναι από διάφορες απόψεις ένας ιδανικός χώρος για να απαντήσουμε ερωτήματα που θέτουμε σχετικά με το άλογο και άνθρωπο της αρχαιότητας καθώς διαθέτουμε στοιχεία και πηγές όλων των κατηγοριών, τύπων και χαρακτήρων. Μας επιτρέπουν να αρθρώσουμε μια σειρά γενικών και ειδικών ερωτήσεων. Ας πάμε για παράδειγμα στους στάβλους των αρχαίων Ελλήνων. Για τον μέσο αρχαίο κάτοικο στα οικοσυστήματα του Αιγαιακού χώρου το άλογο ήταν ένα εξαιρετικό ζώο. Ίσως κανένα άλλο δεν έχει τόσους ρόλους και δεν παρουσιάζεται τόσο συχνά στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Ποιος δεν θα γνώριζε τον Πήγασο, το άλογο με φτερά; (Εικ. 5) Ποιος δεν θα γνώριζε το πόσο δυσκολεύτηκε ο Ηρακλής να δαμάσει τα σαρκοφάγα άλογα του Διομήδη. Ο Θεός της θάλασσας, ο Ποσειδώνας, λάτρευε τα άλογα. Το κοπάδι του εμφανιζόταν στον αφρό της φουρτουνιασμένης θάλασσας. Τα άλογα είχαν τη δική τους Θεά: την Αθηνά. Τη Θεά της σοφίας, της σκέψης και των νεών ιδεών. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία η Αθηνά είχε εφεύρει τα χαλινάρια, που θεωρήθηκε ένα αποτελεσματικό μέσο για την εξημέρωση των άγριων αλόγων. Για αυτό στη Θεά αποδόθηκαν τα επίθετα Χαλινίτις και Αθηνά Ιππία. Οι Αμαζόνες, οι γυναίκες μαχήτριες που ζούσαν ανατολικά της χώρας των Σκύθων κατάφεραν και εξημέρωσαν τα άλογα, όπως μας μαρτυρεί ο Ηρόδοτος.
Παράλληλα, στην αρχαία ελληνική μυθολογία μπορούμε να συναντήσουμε και όντα τα οποία είχαν στοιχεία από άλογα. Ο Ιππόκαμπος λ.χ. το άλογο της θάλασσας, το οποίο ήταν μέχρι τη μέση άλογο, αλλά αντί των πίσω ποδιών και της ουράς του αποδιδόταν ουρά ψαριού (Εικ. 6) . Ακόμα, οι θρυλικοί Κένταυροι οι οποίοι είχαν σώμα και κεφάλι ανθρώπου αντί του λαιμού και του κεφαλιού του αλόγου. Υπάρχει υπόθεση ότι οι γρήγοροι καβαλάρηδες της Θεσσαλίας ήταν η αιτία της πίστης στους Κενταύρους. Ένας πολύ καλός ιππέας αλόγου μοιάζει σαν άλογο με ανθρώπινο θώρακα και κεφάλι αφού ο καλός ιππέας δείχνει σαν να είχε ενωθεί με το δίχως ένταση ήρεμο άλογο. Ή τουλάχιστον έτσι δείχνουν σε εκείνους που τους βλέπουν από μακριά να καλπάζουν πλησιάζοντας ή καθώς απομακρύνονται στον ορίζοντα. Εξάλλου οι κάτοικοί της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Θράκης και της Ηπείρου γνώρισαν τα άλογα πολύ νωρίτερα σε σχέση με τους κατοίκους της Αττικής, της Πελοποννήσου ή των νησιών του Αιγαίου. Ένα άλλο πασίγνωστο άλογο της αρχαίας μυθολογίας είναι το άλογο της Τροίας – Το επικό τεράστιο ξύλινο ομοίωμα αλόγου γεμάτο με Έλληνες πολεμιστές. (Εικ. 47). Εξάλλου η αρχαία Ελληνική μυθολογία είναι ένας χώρος που μας εμφανίζεται πλήθος αλόγων.
Πηγή : https://www.naftemporiki.gr/stories/1773654/to-makroviotero-opliko-systima-tis-anthropotitas/?fbclid=IwY2xjawFh-o9leHRuA2FlbQIxMQABHVryb4HWNTAtMM0acTPaH90G2A8ErO0QtBQAvFV56ykqJ8n6jrFK1taENw_aem_ZJ7pWfPrcKD3oPNLdbWsJw
https://atexnos.com/%CE%BF-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CE%AC%CE%BB%CE%BF/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Πλίνιος ο Πρεσβύτερος : Φυσική Ιστορία (Μέρος Β)

Στην «Φυσική Ιστορία» στο κεφάλαιο ο Άνθρωπος (Naturalis Historia VII liber) «Έδωσα μια περιγραφή του κόσμου και των χωρών, των ειδών, των θ...