Λουκρήτιος: Περί της φύσης των πραγμάτων (Μέρος Β)

Απόσπασμα από την εισαγωγή του 2ου Βιβλίου (ΙΙ,14)

Τίποτε δε είναι τόσο γλυκό, όπως το να κρατείς τα ατάραχα κάστρα,

που των σοφών οι διδαχές τα χουν καλοαρματώσει

κι από κει τους άλλους να μπορείς να βλέπεις ένα γύρω.

Θα τους κοιτάς (τους ανθρώπους) να ναι πλανούμενοι και θα τους αγναντεύεις,

πως σκορπισμένοι αναζητούν τον δρόμο της ζωής

και πως για εξυπνάδα μάχονται και για ευγένειες φιλονικούν.

Θα τους κοιτάς πως στα υψηλά αξιώματα με τρανούς κόπους,

μέρα νύχτα πασκίζουν ν΄ ανεβούν και όλα να τ΄ αφεντέψουν.

Άτυχα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένα στήθη.

Σε τι ζωή τρισκόταδη και σε κινδύνους πόσους,

αυτός ο λίγος ο καιρός της ζήσης σας διαβαίνει.

Δε βλέπετε που αληθινά δε λαχταρά άλλο πράγμα

η φύση εκείνου που από αυτόν ο πόνος έχει λείψει,

παρά το νου ανοιχτόκαρδα με δίχως φόβους κι έννοιες να χαίρεται;

Γι αυτό λοιπόν θωρούμε πως η φύση του σώματος

χρειάζεται πράγματα τέλεια λίγα, που κάθε πόνο αφαιρούν...

Λουκρήτιος, De Rerum Na tura (Περί φύσεως), Βιβλίο Δεύτερο, μετάφραση Κωνσταντίνου Θεοτόκη

Και πρώτο: απ’ όλες τες μεριές, δεξιά, ζερβά, από πάνου

Και προς το βάθος, τέρμονες για μας δεν έχει ο κόσμος,

Καθώς εγώ σου εδίδαξα, και το φωνάζουν τα ίδια

Τα πράματα, και του άπατου του τόπου η φύση δείχνει,

Γι’ αυτό δεν πρέπει βολετό να στοχαστείς καθόλου

Πως, όντως άδειο κι άπειρο το διάστημα απ’ ολούθε

Κι αρίφνητα τα σπέρματα που πέτονται στον τόπο

Τον άπατο πολύτροπα, γιατί τα συνταράζει

Ένα αναιώνιο κίνημα, μονάχα η σφαίρα τούτη

Της γης και τούτος ο ουρανός πλαστήκαν, και της ύλης

Τ’ άλλα τα τόσα σώματα παρέξω δεν δουλεύουν.

Και μάλιστα αφού εσύστησαν τούτον τον κόσμο η φύση

Και των πραμάτων οι σπορές αυτόματα, της τύχης,

Γιατί σε τρόπους διάφορους εκρούονταν κι’ εσμίξαν

Χωρίς αιτία, χωρίς σκοπό, χωρίς κανένα λόγο,

Και τέλος άξαφνα ένωσαν εκείνα τα στοιχεία

Που των πραμάτων των τρανών αρχές για πάντα θά’ταν:

Της γης, του πέλαου, τ’ ουρανού και κάθε ζώου που υπάρχει.

Λοιπόν γι’ αυτό θ’ αναγκαστείς να ομολογήσεις, λέγω,

Πως βέβαια βρίσκεται κι αλλού τέτοια της ύλης σμίξη,

Όμοια μ’ αυτήν που αχόρταγα την αγκαλιάζει ο αιθέρας.

Κι απέκει αφού είνε πρόχειρο μεγάλο πλήθος ύλης

Και υπάρχει τόπος αδεινός και δεν υπάρχει κι όλας

Κανένα πράμα, ούτε αφορμή καμία που να μποδίζουν,

Πράματα θένα πλάθονται και θα γεννιώνται βέβαια.

Και τώρα, αν τόσο αρίφνητα τα πρώτα σπέρματα είνε,

Που να μη φτάνει ολάκερη των ζωντανών η ζήση

Να τα μετρήσει, κ’ επειδή θά ‘χουν εκείνα πάντα

Την ίδια φύση, που γι’ αυτό θε να μπορούν αντάμα

Να συνταχτούν τα σπέρματα τα πρώτα, σ’ όμοιον τρόπο

Καθώς κ’ εδώ συνάχτηκαν, πρέπει να ομολογήσεις

Πως σφαίρες κι άλλες γήινες υπάρχουν σ’ άλλα μέρη,

Και γένη ανθρώπινα πολλά και άλλων λογιών θηρία.

Και σμίξε πως μονάκριβο στον κόσμο δεν υπάρχει

Τίποτα που να γίνηκε μονό και που ν’ αξαίνει

Μονάχο, αφού το κάθε τι σε μια σειρά γεννιέται,

Και στο ίδιο γένος άπειρα παρόμοια πάντα υπάρχουν.

Και πρώτο απ’ όλα θε να βρεις, ω ξακουστέ μου Μέμμιε,

Τέτοιο το γένος των θεριών, που κατοικούν στα όρη,

Ανάμεσα στα ζωντανά, και τέτοιο των ανθρώπων

Το σόι, και τέτοια τα βουβά κοπάδια πώχουν λέπια,

Και τέλος των πετούμεων τα σώματα. Για τούτο

Πρέπει να ομολογήσουμε πως ακριβά δεν είνε,

Στον ίδιο τρόπο η θάλασσα, κ’ η γη, και το φεγγάρι,

Κι ο ήλιος και τα επίλοιπα που βρίσκονται στον κόσμο,

Μα πως αντίς αμέτρητα στον αριθμό τους είνε,

Αφού ένας τέρμονας βαθιά μπηγμένος σημαδεύει

Ως και γι΄αυτά τον τελειωμό της ζήσης τους κι αφού είναι

Και το κορμί τους γεννητό καθώς του κάθε γένους

Πού ‘νε στης γης φυλή φυλή άφτονο στα άτομά του.

Απόσπασμα από την εισαγωγή του 3ου Βιβλίου (ΙΙI,1)(Εγκώμιο Επίκουρου)

"Ω, εσύ που πρώτος μπόρεσες από το τόσο σκότος

να βγάλεις τέτοια ξάστερη φεγγοβολή, της ζήσης την ευτυχία φωτίζοντας,

του γένους των Ελλήνων στολίδι, εσένα ακολουθώ και τα πατήματά μου

τώρα πιθώνω σταθερά στα χνάρια των ποδιών σου".

Lucretius Titus Carus, «De rerum natura» (για την φύση των πραγμάτων)

μετάφραση, σχόλια Ελευθερία Μπέλμπα Βιβλίο ΙΙΙ (στ. 136-176)

Τώρα το πνεύμα και η ψυχή λέγω ότι συνδέονται τρυφερά

μεταξύ τους και μία φύση προκύπτει από αυτά,

αλλά η σύνεση είναι και σαν να κυριαρχεί σε όλο το σώμα

και στο στήθος αυτό που εμείς ονομάζουμε ψυχή και νου.

Και από εδώ προέρχεται ο τρόμος και η αγωνία και η χαρά

της ευφροσύνης.

Γιατί εδώ υπάρχει το πνεύμα και η λογική.

Σε ολόκληρο το κορμί διαμοιράζεται ένα μέρος της ψυχής,

κατευθύνεται προς το νου και το όνομα.

Μόνος του ο νους σκέφτεται τον εαυτό του και ευφραίνεται,

όταν κανένα πράγμα δε μετακινεί την ψυχή και το σώμα.

Και όπως, όταν το κεφάλι ή το μάτι ο πόνος

κεντρίζει, δεν ταλαιπωρείται όλο το κορμί,

έτσι υποφέρει η ψυχή ή λάμπει από χαρά,

όταν το υπόλοιπο μέρος της ψυχής

μέσα στα σωματικά μέλη δεν κινείται

από καμιά καινούρια αίσθηση˙

όμως, όταν το μυαλό κλονίζεται αρκετά από φόβο,

βλέπουμε όλη η ψυχή μέσα στα μέλη του σώματος

να τον συμμερίζεται

και έπειτα χλωμάδα και ιδρώτας απλωμένα παντού,

η γλώσσα τραυλίζει και χάνεται η φωνή

τα μάτια θολώνουν τα αυτιά βουίζουν,

παραλύουν τα μέλη και τελικά βλέπουμε

συχνά ανθρώπους να καταρρέουν από την αγωνία του νου

συχνά˙ εύκολα από αυτό μπορεί να γνωρίζει κάποιος

ότι συνδέεται η ψυχή με το νου, όταν συνυφαίνεται

με το νου που μεταφέρει το χτύπημα

της ψυχής στο σώμα και το κινεί.

Η ίδια σκέψη, η φύση του πνεύματος και της ψυχής

δείχνει ότι είναι υλική˙ γιατί, όταν φαίνεται να ωθεί

τα μέλη, να σηκώνει το σώμα από τον ύπνο

το πρόσωπο να μεταβάλλει

και ολόκληρο τον άνθρωπο να κατευθύνει και να στρέφει

και από αυτά τίποτα δε βλέπουμε ότι δεν μπορεί

να γίνεται χωρίς επαφή

ούτε υπάρχει επαφή χωρίς σώμα, δεν πρέπει

να παραδεχτούμε ότι είναι σωματική

η φύση της ψυχής;

Επιπλέον μπορείς να δεις ότι μαζί με το κορμί συμπάσχει

η σκέψη.

Αν η λόγχη μπηχτεί φοβερή ορμητικά μέσα μας

χωρίς τη ζωή να αφαιρεί,

μίσος συνθλίβει οστά και νεύρα,

ακολουθεί η εξάντληση και η λιγοψυχία,

και όταν στη γη επάνω πέσουμε, το πνεύμα

ταράσσεται, τακτικά επιζητούμε να σηκωθούμε.

Συνεπώς η φύση του νου είναι υλική αναγκαστικά,

επειδή υλικά είναι οι λόγχες και τα χτυπήματα

που τον βασανίζουν.

Πηγή : https://physicsgg.me/2020/02/23/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%86%CF%8D%CF%83%CE%B5%CF%89%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD/

https://www.epicuros.gr/keimena/K_Loukritios.htm

https://tovivlio.net/lucretius-titus-carus-de-rerum-natura/